علیرضا کلانترمهرجردی معاون فرهنگی سازمان جهاددانشگاهی، در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه جهاددانشگاهی از زمان تأسیس خود در سال ۱۳۵۹ با هدف تقویت روحیه علمی، انقلابی و فرهنگی جامعه و نهادینه کردن ارزش‌های انقلاب اسلامی، مسیری را طی کرده که آن را به یکی از نهادهای تأثیرگذار در عرصه فرهنگی و علمی کشور تبدیل کرده است، اظهار کرد: این نهاد در پاسخ به نیازهای جامعه و برای حفظ و تقویت هویت اسلامی-ایرانی شکل گرفت و همواره تلاش کرده است تا میان علم و فرهنگ پیوندی پایدار ایجاد کند. توفیق این نهاد را می‌توان با بررسی اقدامات، کنش‌ها و ارزیابی مخاطبان سنجید.

وی با اشاره به مهم‌ترین فعالیت‌های فرهنگی جهاددانشگاهی طی دو سال اخیر، تصریح کرد: با بررسی جایگاه فعلی خود و شناخت نقاط قوت و ضعف، مجموعه‌ای از راهبردها را تعریف و دنبال کردیم. از جمله این اقدامات، تأکید بر حضور پررنگ جهاددانشگاهی در مجامع فرهنگی، به‌ویژه در فضای دانشگاه‌ها، از طریق تقویت تعاملات و تمرکز بر دانشجومحوری در فعالیت‌ها است. همچنین مجموعه‌ای چهارجلدی با عنوان «جریان اصلی» را تدوین و منتشر کردیم که به چیستی، چرایی و چگونگی فرهنگ در جهاددانشگاهی می‌پردازد. این اثر شامل مجلد «نظام برنامه‌ریزی فرهنگی» در پاسخ به چگونگی برنامه‌های ما، مجلد «طرح‌های شاخص فرهنگی» در پاسخ به چیستی فعالیت‌ها و دو مجلد دیگر تحت عنوان «شناسنامه علمی اقدامات فرهنگی» در تبیین چرایی پرداختن به این حوزه است.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی افزود: همچنین در راستای دیجیتالی‌سازی فرایندها، سامانه گزارش‌دهی و داده‌سنجی برنامه‌ها و اقدامات همکاران در سراسر کشور را تحت عنوان «سامانه اطلس فرهنگی» طراحی و راه‌اندازی کردیم. علاوه بر این، حوزه فرهنگی جهاددانشگاهی به‌عنوان دبیرخانه کمیسیون ماده یک، دوره‌های دانش‌افزایی فرهنگی ویژه اعضای هیئت‌علمی را تعریف کرده که بازخورد مثبتی داشته است.

به گفته وی، پشتیبانی و اجرای بیش از ۱۰ طرح هماهنگ در سطح کشور و برگزاری بیش از ۲۰ رویداد ملی فرهنگی نیز در رأس اقدامات این نهاد قرار داشته که به لطف همکاری همکاران، شاهد ارتقای کمی و کیفی آن‌ها بوده‌ایم.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی با بیان اینکه این نهاد از اعتبارات فرهنگی کشور بی‌بهره است، عنوان کرد: این در حالی است که برخی نهادهای دارای بودجه فرهنگی، کمتر فعالیت مؤثری از خود نشان می‌دهند. یکی از چالش‌های اساسی ما، محدودیت منابع مالی برای توسعه و گسترش برنامه‌های فرهنگی است. لازم به ذکر است که در سال‌های اخیر، به دلیل سازوکارهای تحمیلی نظام اداری، هیچ‌گونه حمایت مالی نقدی از برنامه‌های خود دریافت نکرده‌ایم و اعتبارات محدود این حوزه صرفاً در قالب حقوق اعضا تخصیص داده می‌شود.

وی با اشاره به چالش‌های موجود، اظهار کرد: مخاطبان ما چندوجهی و دارای انتظارات متنوع هستند. امروز ضرورت دارد برنامه‌های فرهنگی متناسب با نسل جوان و سلایق متنوع دانشجویان طراحی و اجرا شود. متأسفانه مسیر جذب نیرو در این نهاد از روند طبیعی و خودجوش دانشجویی خارج شده و اگر تدبیری اندیشیده نشود، فرهنگ جهادی سازمان به‌مرور کمرنگ خواهد شد.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی افزود: یکی دیگر از مسائل مهم، تحولات فضای مجازی است. امروز اگر هوشیار نباشیم، ضرورت به‌روزرسانی فعالیت‌های فرهنگی و انتقال آن‌ها به بسترهای دیجیتال را نادیده خواهیم گرفت. شاید بتوان گفت بسیاری از فعالیت‌ها، چرخه اثربخشی خود را طی کرده و نیازمند تغییر و بازنگری هستند.

وی ادامه داد: چالش دیگر، نمود آشکارتر فرهنگ بیگانه است. ما باید برنامه‌هایی طراحی کنیم که در برابر موج فرهنگ غربی مقاوم باشد و ارزش‌های بومی را به شیوه‌ای هنرمندانه تقویت کند.

کلانترمهرجردی با اشاره به همکاری‌های فرهنگی جهاددانشگاهی گفت: این نهاد از طریق گفت‌وگو و تعامل با سازمان‌ها و نهادهای دانشگاهی، فعالیت‌های فرهنگی خود را به‌صورت مشارکتی تعریف کرده است. نمونه عینی این همکاری، مجموعه مستند «جریان اصلی» است که با نشان و حمایت تمامی نهادهای دانشگاهی منتشر شده است. این همکاری‌ها شامل تعامل با معاونت‌های فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دانشگاه‌ها، حوزه‌های علمیه، سازمان تبلیغات اسلامی، بسیج دانشجویی و سایر نهادهای مرتبط بوده است. نقش جهاددانشگاهی در توسعه فرهنگی کشور را می‌توان در زمینه‌هایی مانند تقویت هویت اسلامی-ایرانی، مهارت‌افزایی فرهنگی و هنری و ایجاد زیرساخت‌های فرهنگی ملی مشاهده کرد.

وی با اشاره به اقدامات این سازمان در راستای «گام دوم انقلاب» اظهار کرد: در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، بر ضرورت تقویت علم، پژوهش، اخلاق و معنویت تأکید شده است. جهاددانشگاهی در این راستا تلاش دارد به مرجع علمی و فرهنگی در عرصه‌های ملی و منطقه‌ای تبدیل شود. محورهای اصلی فعالیت ما شامل تربیت نیروی انسانی متعهد و کارآمد با رویکرد انقلابی، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین برای توسعه فرهنگ و انتقال ارزش‌ها به نسل جوان و گسترش فعالیت‌های قرآنی و ترویج سبک زندگی اسلامی است.

معاون فرهنگی جهادانشگاهی درباره چشم‌انداز آینده جهاددانشگاهی گفت: این نهاد، با رفع برخی موانع، می‌تواند به الگویی موفق در پیوند میان علم، فرهنگ و اقتصاد تبدیل شده و نقش پررنگ‌تری در ترویج ارزش‌های اسلامی و انقلابی ایفا کند. همچنین، ظرفیت آن برای تبدیل شدن به یک قطب فرهنگی و مطالعاتی در حوزه علوم انسانی اسلامی بسیار بالاست.

کلانترمهرجردی در پایان تأکید کرد: جایگاه جهاددانشگاهی می‌تواند به عنوان یکی از اصلی‌ترین نهادهای پیشرو در عرصه فرهنگ و علم تقویت شود، مشروط بر آن‌که برنامه‌ریزی منسجم، مدیریت هوشمندانه و بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود در اولویت قرار گیرد و مشکل بی بهره بودن این نهاد از اعتبارات فرهنگی برطرف شود.

کلانتر مهرجردی در خصوص مهم‌ترین تحولات فرهنگی پس از انقلاب گفت: یکی از اهداف اصلی انقلاب اسلامی، گسترش فرهنگ اسلامی و نهادینه‌سازی ارزش‌های دینی بود. این امر منجر به تغییرات گسترده‌ای در سیاست‌های فرهنگی، آموزشی و اجتماعی شد. برای نمونه، ترویج فرهنگ و سبک زندگی اسلامی از طریق رسانه‌های عمومی و اصلاح محتوای کتاب‌های درسی بر اساس مبانی ایرانی-اسلامی از جمله اقداماتی بود که در این راستا انجام گرفت.

وی درباره تغییرات در نظام آموزشی افزود: با تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی و سپس شورای عالی انقلاب فرهنگی، نظارت بر حوزه علم و دانشگاه در دستور کار قرار گرفت. در این چارچوب، برخی رشته‌ها و سرفصل‌های درسی حذف یا اصلاح شدند تا با اهداف فرهنگی انقلاب همسو شوند. همچنین، تأکید بیشتری بر علوم انسانی اسلامی و بومی‌سازی علوم اجتماعی با نگاه اسلامی صورت گرفت.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی با اشاره به تغییرات در حوزه رسانه و هنر تصریح کرد: در این دوره، سیاست‌های رسانه‌ای و هنری نیز دستخوش تغییرات جدی شد. محدودیت‌هایی در حوزه موسیقی، سینما و هنرهای تجسمی اعمال شد تا این حوزه‌ها با ارزش‌های اسلامی هماهنگ‌تر شوند. در کنار آن، توسعه سینمای ارزشی و دفاع مقدس مورد توجه قرار گرفت. کنترل و هدایت محتوای تلویزیون و رادیو برای انتشار برنامه‌های متناسب با فرهنگ اسلامی نیز از دیگر اقدامات مهم بود.

وی افزود: پس از انقلاب، روحانیت و نهادهای مذهبی نقش پررنگ‌تری در جامعه ایفا کردند. گسترش مراسم و مناسبت‌های مذهبی، مانند عزاداری‌های محرم و راهپیمایی‌های مذهبی، از جمله تغییراتی بود که در این دوران به وقوع پیوست.

کلانتر مهرجردی تأکید کرد که جنگ تحمیلی تأثیر عمیقی بر فرهنگ کشور گذاشت و گفت: جنگ ایران و عراق (۱۳۵۹-۱۳۶۷) نقش مهمی در شکل‌دهی به فرهنگ پس از انقلاب داشت. ترویج فرهنگ ایثار، جهاد و شهادت، توسعه ادبیات و هنر دفاع مقدس و همچنین افزایش همبستگی ملی و اسلامی در برابر دشمن خارجی از جمله پیامدهای فرهنگی این دوران بود. علاوه بر این، گسترش فرهنگ بسیج و مقاومت که با تشکیل بسیج مستضعفین همراه بود، یکی دیگر از تأثیرات این جنگ به شمار می‌آید.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی در پایان خاطرنشان کرد: آنچه امروز اهمیت دارد، توجه به نقاط قوت و ضعف این تحولات است. بازبینی و بازتنظیم مسیر تحولات فرهنگی-اجتماعی، با در نظر گرفتن تجربیات گذشته و شرایط جدید، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.

انتهای پیام