در این حادثه ساختمان ۳ طبقه به صورت کامل تخریب شده و شدت حادثه به حدی بوده که دو منزل مجاور این زمین نیز برای جلوگیری از خطرات احتمالی تخلیه شده بود.
آنطور که مجید فرجامی فعال حوزه مهندسی ساختمان، عنوان می‌کند «ناظر آن پروژه در اواخر خرداد ماه از پروژه بازدید داشته و متوجه شده که ساختمان مجاور این گود که به صورت قولنامه‌ای‌ساز بوده؛ در وضعیت خطرناکی قرار دارد. او به دلیل اینکه احتمال خطر بالا بوده است با نامه‌ای به شهرداری در خصوص وضعیت موجود و ناایمن بودن گود و ساختمان مجاور گزارش و اقدامات لازم را انجام می‌دهد اما شهرداری هیچ اقدامی انجام نداده و در این خصوص ترک فعل کرده است».
رئیس اداره نظارت بر ساخت و سازهای شهرداری منطقه دو نیز البته مالک و مهندس ناظر پروژه را مقصر می‌داند و می‌گوید «ما در زمان گودبرداری اخطارهایمان را داده‌ایم، نظارت بر حسن انجام کار مجری و مالک بر عهده مهندس ناظر است. مطمئنا مهندس ناظر این پرونده طرح استحکام را به مالک داده است ولی مالک اجرا نکرده است. بنابراین از نظر شهرداری مالک و مهندسین ناظر در پرونده مقصر این حادثه هستند».
همچنین به گفته معاون آموزش و پیشگیری آتش‌نشانی مشهد از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاکنون ۷ ماموریت امداد و نجات در خصوص حوادث ناشی از گودبرداری غیراصولی و ریزش ساختمان به آتش‌نشانی اعلام شده که هیچ یک از آنها منجر به فوت کسی نشده و مجموع مصدومین در همه این حوادث اعلام شده ۵ نفر بوده‌اند.
اگرچه تعداد حوادث ناشی از گودبرداری از سال ۱۴۰۰ تاکنون فقط ۷ مورد در مشهد بوده اما با توجه به تبعات گسترده این حوادث از جمله بی‌خانمانی افرادی که سرپناه خود را در این گونه حوادث از دست می دهند، طولانی بودن روند قضایی رسیدگی به پرونده‌ها و... با مهندس مجید فرجامی، فعال حوزه مهندسی ساختمان در این رابطه به گفت‌وگو پرداخته‌ایم و پاسخ شهرداری را از جواد بنائیان ، رئیس اداره نظارت بر ساخت و سازهای شهرداری منطقه دو مشهد در رابطه با حادثه‌ای که در بولوار توس رخ داده جویا شده‌ایم.
فرجامی با بیان اینکه اگر ساختمانی به شکلی ساخته شود که از تراز خاک طبیعی منطقه یا خیابان پایین‌تر برود، گودبرداری اتفاق می‌افتد، توضیح داد: گودبرداری تا میزانی خاص نگرانی ندارد، اما از مقداری به بعد نگرانی‌هایی به همراه دارد. باتوجه به ساختمان‌ها، معابر اطراف یا نوع خاکی که در محل وجود دارد این نگرانی‌ها کم و زیاد خواهد شد؛ یعنی مشخصا نمی‌توانیم بگوییم چه میزان گودبرداری می‌تواند خطرآفرین باشد یا بالعکس.
وی در خصوص گودبرداری اصولی تصریح کرد: به صورت کلی گودبرداری زمانی اصولی است که ریسک‌ها و خطرات گودبرداری توسط یک تیم متخصص پیش‌بینی و دیده شود تا به نحو مطلوبی به میزان کمی برسد. این تیم متخصص می‌تواند مهندس طراح، مهندس مجری ساختمان، مهندس ناظر یا مشاور و پیمانکار باشد.
عضو سابق شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی ساختمان استان خراسان رضوی، در رابطه با نشانه‌های گودبرداری خطرناک، گفت: مشخصات ظاهری کار، جنس خاک، استحکام یا عدم استحکام ساختمان‌های اطراف، باعث می‌شود که تیم طراحان، مهندسین و مشاورین، خطرات را پیش‌بینی و بر اساس آن اصطلاحا سازه نگهبان طراحی کنند. طراحی سازه نگهبان روش‌های مختلفی دارد. معمول‌ترین این روش‌ها خرپاهای فلزی است که ساختمان‌های مجاور را نگهداری می‌کند و بر اساس عمق گود و بار اطراف طراحی می‌شود. برای گودهای بیشتر و محل‌هایی که دارای خطر بیشتری هستند روش‌های دیگری وجود دارد که براساس نظر تیم طراحی به کار برده می‌شوند.
فرجامی ادامه داد: تیم طراحی با توجه به جنس خاک، شرایط محیط و استحکام ساختمان‌های مجاور می‌تواند حتی تشخیص دهد برای یک گود سازه نگهبان مورد نیاز نباشد. به همین دلیل نمی‌توان به صورت قطعی مشخصاتی ظاهری در خصوص ایمن بودن یا خطرناک بودن یک ساختمان در نظر بگیریم. معمول بر این است که سازه نگهبان فقط زمانی انجام شود که بخواهند از فونداسیون ساختمان‌های مجاور پایین‌تر بروند، اما آیتم‌های دیگری نیز وجود دارد؛ به عنوان مثال ممکن است در کنار یک ساختمان هیچ ملکی وجود نداشته باشد ولی در عین حال به علت امکان وجود ریزش خاک نیاز به سازه نگهبان وجود داشته باشد. در هر صورت کار باید مورد بررسی قرار بگیرد و اجرا شود.
گودهای رها، شکل دیگری از گودبرداری‌های خطرناک هستند
وی افزود: گودهای رها، شکل دیگری از گودبرداری‌های خطرناک بود که به دلایل مختلفی پس از طراحی و اجرا رها شده بودند. این گودها در مشهد به صورت زیادی دیده می‌شد و خوشبختانه در دوره شهرداری قبل اقداماتی در این خصوص صورت گرفت. اگر در نظر بگیریم بهترین نوع سازه نگهبان در یک گود اجرا شود، حداکثر عمر مفید آن دوسال است. ما گودهایی در مشهد داشتیم که پنج سال رها شده بود و هرلحظه امکان فرو ریختن این گودها وجود داشت. در همین خصوص اقدام مثبتی که شهرداری انجام داد پر کردن این گودها بود که شخصا این اتفاق را در دو گود واقع در بلوار جانباز مشاهده کردم.
عضو کارگروه پایش اخلاق حرفه‌ای سازمان نظام مهندسی خراسان رضوی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه خطرات گودبرداری چه کسانی را تهدید می‌کند؟ توضیح داد: خطرات گودبرداری نیروهای اجرایی پروژه، تاسیسات شهری و مجاورین که شامل خانه‌ها و ساختمان‌های اطراف است را تهدید می‌کند. همچنین در صورت بروز حادثه، تبعات زیادی نیز برای سرمایه‌گذار خواهد داشت. مثال افرادی که بدون رعایت نکات ایمنی اقدام به گودبرداری پرخطر می‌کنند، مثل کسانی است که مدت زیادی با خودروی بدون بیمه رانندگی می‌کنند؛ ممکن است سال‌ها اتفاقی نیفتد اما در صورت بروز هرگونه حادثه‌ای خسارت‌های جبران‌ناپذیری در پی خواهد داشت.
فرجامی با تاکید بر نقش موثر هزینه‌ها برای پیشگیری از وقوع خطرات، خاطرنشان کرد: به دلیل اینکه ما در خصوص موارد شهری صحبت می‌کنیم، کسی که در جایگاه مالک یا کارفرمای پروژه شخصی یا دولتی این کار را انجام می‌دهد در ابتدا باید بداند که هزینه کردن برای پیشگیری از خطرات احتمالی باعث جلوگیری از آن خواهد شد، اما به دلیل اینکه تصور می‌شود این هزینه‌ها مازاد است معمولا تمایل زیادی برای آن وجود ندارد.
وی اضافه کرد: عموما وقتی این هزینه‌ها صورت می‌گیرد جلوی اتفاقات و خسارات گرفته می‌شود و در انتهای پروژه یک عدد در ذهن افراد می‌ماند و اثر این هزینه‌ها نادیده گرفته می‌شود؛ بنابراین به دلیل اینکه اثر انجام این هزینه‌ها برای کاهش خطرات، مشاهده نمی‌شود، معمولا تصور بر این است که این هزینه‌ها مازاد است و افراد به سمت کاهش آن می‌روند. علاوه بر پروژه‌های شخصی در پروژه‌های دولتی نیز این کاهش هزینه وجود دارد. این موضوع نیاز به فرهنگسازی دارد که بخشی از آن به عهده مهندسین است و باید به سرمایه‌گذار، کارفرما و صاحب پروژه در پروژه‌های دولتی و شخصی گفته و از آنها خواسته شود.
عضو کارگروه پایش اخلاق حرفه‌ای سازمان نظام مهندسی خراسان رضوی با اشاره به ضعف‌هایی که در عوامل پیمانکار، عوامل اجرایی و تیم فنی مهندسی وجود دارد، ادامه داد: بعضی افراد بدون تجربه یا با تجربه اندک وارد این کار می‌شوند که عدم پیش‌بینی یکی از مسائل مهم باعث می‌شود خطرات جبران ناپذیری رخ بدهد. تیم مهندسی مجموعه باید متخصص، کاربلد، دارای تحصیلات مرتبط و تجربه کاری لازم باشد تا نتیجه مطلوبی داشته باشیم. اگر تیم‌های کارفرما، پیمانکار یا عوامل اجرایی و تیم طراح یا مشاور کار خوبی را انجام دهند با اطمینان می‌توان گفت که احتمال وقوع حادثه آن‌قدر کم می‌شود که به صفر میل خواهد کرد.
فرجامی در خصوص تبعات ناشی از بروز حوادث ساختمانی، تاکید کرد: تبعات گودبرداری غیر اصولی می‌تواند خسارات جانی مانند فوت، قطع عضو و صدمات مختلف یا خسارات مالی از قبیل بی‌خانمان شدن افراد در مجاورت این املاک باشد. درست است که اگر گودی فرو بریزد کارهای قضایی مربوط در حوزه شکایات قانونی که افراد می‌توانند انجام دهند باعث خواهد شد تا حق خود را بگیرند، اما به صورت معمول همسایه‌ای که در مجاورت یک گود است از روزی که خانه‌اش دچار حادثه و خرابی شده تا روزی که در دادگاه رای گرفته و برای جبران خسارت به نتیجه برسد، شاید حدود یک سال زمان ببرد؛ بنابراین حتی اگر خسارات جانی نباشد، یک سال بی‌خانمانی، دربه‌دری، بدون وسیله بودن و.. تبعاتی است که افراد خواهند دید.
تبعات اجتماعی در بحث گودبرداری بسیار زیاد است
وی با بیان اینکه تبعات اجتماعی در بحث گودبرداری بسیار زیاد است، ادامه داد: درکنار مسائل قضایی و درگیری‌هایی که در این خصوص به وجود می‌آید، گاهی ریزش یک ساختمان و مشاهده عکس‌های آن در شبکه‌ها و رسانه‌های خارجی می‌تواند موجب آبروریزی شود؛ به عنوان مثال در چند سال گذشته عکس‌ها و فیلم‌های ریزش اسکلت یک ساختمان در بلوار امامت که به دلیل طوفان فروریخته بود فقط در پیج اینستاگرام یک شبکه خبری خارجی حدود ۲ میلیون بار در همان روز مشاهده شده بود. این‌ها همگی تبعات اعتباری و تبعاتی است که اثر آن صرفا با جبران مالی و پرداخت خسارت از بین نخواهد رفت. خسارت‌های ناشی از چنین اتفاقاتی را شهر و مردم خواهند دید و همچنین عدم امنیت روانی نیز ایجاد خواهد شد.
این مهندس عمران با بیان اینکه مسئولیت اصلی اجرای عملیات گودبرداری با پیمانکاری است که در حال اجرای پروژه است، تصریح کرد: اگر پیمانکار برخلاف طرح این کار را انجام دهد مسئولیت و درصد قصور وی در مراجع قضایی قطعا بیشتر خواهد شد. اگر مطابق طرح و نقشه‌ای که به وی داده شده است عمل کند و اتفاقی بیفتد درصد قصور بیشتر، شامل افراد دیگر مانند طراح خواهد شد حتی اگر مهندس ناظری نیز در این فرایند نظارت درستی نکرده باشد، جدای از بخش طراحی و پیمانکار درصد قصور می‌گیرد. مالک پروژه نیز اگر در مراحل اجرا در کار پیمانکار و عوامل اجرایی دخالتی کرده باشد نیز درصدی از قصور را خواهد گرفت. همگی این موارد بستگی به کارشناسی‌هایی دارد که در این خصوص توسط نهادهای مربوطه صورت می‌گیرد.
نقش پررنگ حاکمیت در عملیات‌های ساختمانی
فرجامی در پاسخ به پرسشی در خصوص نقش مهندسان ناظر در بروز چنین حوادثی با تاکید بر نقش پررنگ حاکمیت در عملیات‌های ساختمانی، گفت: مهندسین ناظر از طرف حاکمیت انتخاب می‌شوند و مالک نمی‌تواند مهندس ناظر را انتخاب کند. شهرداری نیز پروژه و کار را به مهندس ناظر می‌دهد. مهندس ناظر از طرف دولت مجوز کار کردن دارد. پروانه اشتغال مهندسان ناظر را نماینده دولت یعنی مدیرکل راه و شهرسازی و نماینده وزارت باید امضا کند تا پروانه اشتغال معتبر باشد. مهندس ناظر با مجوز و پروانه کار از طرف دولت به نمایندگی از حاکمیت از شهرداری کار را می‌گیرد. نهایت کار مهندس این است که تخلفات را گزارش کند. بنابر قوانین مختلف عمده تخلفات باید به شهرداری گزارش شود برخی تخلفات به اداره کار و برخی نیز به مراجع قضایی باید گزارش شود. مهندس ناظر باید صد در صد گزارش خود را به شهرداری به عنوان مرجع صدور پروانه بدهد.
وی خاطرنشان کرد: بر اساس مبحث دو مقررات ملی ساختمان مهندس ناظر به محض اطلاع از وقوع هرگونه تخلف موظف است به مرجع صدور پروانه یعنی شهرداری گزارش دهد و مرجع صدور پروانه باید از این تخلف جلوگیری کند. پس از انجام گزارشات وظایف بر عهده شهرداری است. آیین‌نامه‌ها و قوانین به صورت کامل است و مشکل عمده ما در اجراست. در نتیجه آسیب چنین مسائلی برای مردم است.
این مهندس پایه یک عمران با اشاره به توان بالای مهندسی، طراحی و صلاحیت پیمانکاران در زمینه ساخت و ساز تاکید کرد: مهمترین نکته‌ای که وجود دارد این است که ما از نظر توان طراحی، توان مهندسی، پیمانکاران صاحب صلاحیت در این زمینه چه در مشهد و چه در کشور هیچ مشکلی نداریم. در پروژه‌ای که در میدان جانباز در حال انجام است گودی بسیار عمیق با ۶ یا ۷ طبقه منفی اجرا شد و هیچ اتفاقی نیفتاد؛ زیرا گودبرداری این پروژه با طراحی و مهندسی درستی انجام شد. همچنین مجتمع پاژ نیز از مواردی است که می‌توان در رابطه با توان بالای مهندسی و طراحی ما در این زمینه مثال زد. مشکل ما آنجایی است که افراد به متخصصین در این زمینه مراجعه نمی‌کنند.
فرجامی ضمن اشاره به مسائل قضایی که در اثر چنین اتفاقاتی به وجود می‌آید، اضافه کرد: بزرگترین معضل ما در شهر مشهد این است که شهرداری عمدتا به وظیفه قانونی خود عمل نمی‌کند. امکان دارد شهرداری در منطقه‌ای که مثلا ۵۰۰ ساختمان ناایمن وجود داشته باشد فقط تعداد ۵ ساختمان را تخریب کرده باشد. همچنین مراجع دیگری که باید از شهرداری حمایت کنند حمایت کافی را انجام نمی‌دهند و یک سری تبعات اجتماعی و رفتارهای پوپولیستی باعث می‌شود جلوی کار شهرداری گرفته شود. تصور کنید قانون‌مندترین فرد و سالم‌ترین فردی که در تصور ما می‌گنجد شهردار یکی از مناطقی که چنین مشکلاتی دارند بشود. او نمی‌تواند با همه بجنگد و باید حمایت شود.
کاغذبازی، راه حل فرار از دردسرهای قضایی
وی با تاکید بر اینکه در قوانین شهرداری برای کوچکترین موضوعات تعیین تکلیف شده است، تصریح کرد: با این حال اما شهرداری و همچنین دیگر مراجع کاری نمی‌کنند و همه چیز تقریبا به حالت رها است. کسی که زرنگ باشد فقط کاغذبازی‌اش را به درستی انجام می‌دهد و تا به دردسرهای قضایی دچار نشود. با این حال اما هیچ اتفاق موثری نمی‌افتد.
برخی افراد ذی نفوذ در حوزه ایمنی و جان مردم به‌جای سوداگری مسکن، فقر را مورد توجه قرار می‌دهند
این مهندس پایه یک عمران ادامه داد: علاوه بر انتقاداتی که به شهرداری وارد است برخی افراد ذی نفوذ معمولا در حوزه ایمنی و جان مردم به جای سوداگری مسکن، فقر را مورد توجه قرار می‌دهند؛ یعنی می‌گویند با توجه به نیاز مردم به مسکن، افراد اگر سرپناهی در بالای پشت بام به صورت ناایمن داشته باشد هزینه کمتری نسبت به مسکن‌های دارای سند و ایمنی پرداخت می‌کنند.
فرجامی با بیان اینکه مشکل ما آن خانه یک طبقه‌ای که فرد از سر نداری و ناچاری به صورت شبانه ساخته نیست، تاکید کرد: به دلیل ارتفاع کم، آسیب چنین بناهایی در برابر زلزله کمتر است، هرچند جان آن افراد نیز دارای اهمیت است اما نباید تمرکز بر تخریب چنین ساختمانی باشد زیرا این افراد به محض اینکه زلزله اتفاق بیفتد از ساختمان خارج می‌شوند و سقفی بالای سر آنها نیست تا جانشان را به خطر بیندازد، اما ساختمانی که در بلوار جانباز یا بلوار توس مشهد به صورت ۸ طبقه ساخته می‌شود به محض اتفاق افتادن یک زلزله نسبتا طولانی علاوه بر تخریب خطرات زیادی به دنبال خواهد داشت.
وی در همین خصوص افزود: توصیه‌ای که ستاد بحران در خصوص زلزله دارد این است که هنگام وقوع زلزله از ساختمان خارج نشوید، اما چنین ساختمانی ناایمن است و اگر افراد بمانند به همراه ساختمان فرو خواهند ریخت. در ساختمان ناایمنی که ۱۶ واحد دارد و اگر هر خانواده را ۳ نفره حساب کنیم چیزی حدود ۴۸ نفر خواهند بود که در مقایسه با آن بنای یک طبقه‌ای که بیان شد تعداد قابل ملاحظه‌ای است. همچنین در آن بنای یک طبقه افراد به راحتی هنگام زلزله می‌توانند از ساختمان خارج شوند. در نتیجه اثر آن ساختمان در برابر زلزله و آسیب‌ها نیز کمتر خواهد بود. اما متاسفانه افراد مسئول نمی‌خواهند گوش کنند و معمولا فقر را به جای سوداگری به مطالبه‌گران اجتماعی نشان می‌دهند.
این مهندس عمران با تاکید برلزوم پیشگیری قبل از وقوع حادثه اظهار کرد: پس از حادثه افرادی وجود دارند که انگشت اتهام به سمتشان نشانه می‌رود، اما از نظر من پیگیری این اتفاقات پس از حادثه اهمیت کمتری دارد؛ زیرا پس از رخ دادن چنین حوادثی افراد فوت کرده‌اند یا مسکن خود را از دست داده‌اند. در بلوار طبرسی شمالی یک ساختمان ۲۴ واحدی ساخته شده که تقریبا روی خاک است و فوندانسیونی برای آن در نظر نگرفته‌اند و این ساختمان ۲۴ واحدی که شبانه ساخته نشده است، بلکه شبکه‌های فساد دست به دست یکدیگر داده‌اند. وقتی به شهرداری در خصوص چنین مواردی می‌گوییم پاسخ شهرداری این است که چنین ساختمان‌هایی به صورت شبانه‌ساز هستند.
وی اضافه کرد: چند روز پیش در جلسه‌ای به من گفتند که ۴۰ نفر تبعه خارجی و مهاجر به صورت شبانه جمع شده‌اند و یک طبقه را ساخته‌اند. با فرض اینکه در آن شب هیچ رفتگر و مامور شهرداری از آنجا عبور نکرده است، اما طبقه دوم و پنج طبقه بعدی را چگونه ساخته‌اند؟ علاوه بر آن ساختمان هفت طبقه نیاز به جرثقیل دارد مگر می‌شود کسی شبانه بسازد؟ اگر مرجعی قضایی بخواهد ورود کند به راحتی می‌تواند این کار را انجام دهد.
عضو سابق شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی ساختمان استان خراسان رضوی با اشاره به اینکه در بعضی مناطق شهر مشهد ساخت طبقات خلاف قیمت دارد، تصریح کرد: اگر کسی در مناطق مختلف مشهد بخواهد خلاف بسازد هزینه‌های متفاوتی دارد. شبکه‌های فساد شامل کسانی است که سودهای کلانی از این ساخت و سازها می‌برند. همه افرادی که از این ساخت و سازها بهره می‌برند و همچنین بنگاهی محل و ماموران شهرداری که چشمشان را روی چنین اتفاقاتی می‌بندند را شامل می‌شود. برای چنین افرادی جان مردم مهم نیست.
مشکلات مربوط به گودبرداری‌ها عمدتا در ساختمان‌های قولنامه‌ای‌ساز است
فرجامی با اشاره به اینکه مشکلات مربوط به گودبرداری‌ها عمدتا در قسمت‌هایی وجود دارد که ساختمان‌ها به صورت قولنامه‌ای‌ساز است، گفت: در این ساختمان‌ها نیازی به پایان کار وجود ندارد. در خصوص حادثه اخیر و ساختمان واقع در بلوار توس، که گود آن ریخته است، مهندس ناظر آن ساختمان مسیر درستی را رفته و به همین دلیل جریمه و تبعات دیگر شامل حال او نخواهد شد.
وی با بیان اینکه افراد دیگری هستند که در رابطه با این پروژه اقدامات درستی را انجام نداده‌اند، تصریح کرد: مهندس ناظر آن پروژه در اواخر خرداد ماه از پروژه بازدید کرده است و متوجه شده است که ساختمان مجاور این گود که به صورت قولنامه‌ای‌ساز بوده است در وضعیت خطرناکی قرار دارد. در نتیجه مهندس ناظر از همکار طراح خود می‌خواهد تا نسبت به طراحی سازه نگهبان برای آن اقدام کند. مهندس ناظر کار خود را به درستی انجام داده، تا قبل از حادثه و حدود ۲۵ خردادماه بازدیدهای به موقع داشته و در ۳۰ خرداد مهندس طراح نقشه سازه نگهبان را ارائه می‌دهد. مهندس ناظر در تاریخ ۴ تیر از پروژه بازدید می‌کند و متوجه می‌شود که طرحی که داده شده است اجرا نشده و در واقع کاریکاتوری از طرح اجرا شده است. به دلیل اینکه احتمال خطر بالا بوده است با نامه‌ای به شهرداری در خصوص وضعیت موجود و ناایمن بودن گود و ساختمان مجاور گزارش و اقدامات لازم را انجام می‌دهد.
در حادثه گودبرداری واقع در بلوار توس شهرداری ترک فعل کرده است
این مهندس پایه یک عمران ادامه داد: شهرداری هیچ اقدامی انجام نداد و این مهندس ناظر طی بازدیدهایی که از پروژه داشت دوباره به شهرداری مراجعه می‌کند و شهرداری همچنان اقدامی نمی‌کند تا در نهایت در ۲۳ تیرماه ساختمان مجاور فرو می‌ریزد. در تخریب این ساختمان بنای مجاور دیگر آن نیز فرو می‌ریزد. با اینکه همکار ما در این حادثه مقصر نبوده است اما خانه مردم خراب شده است که در این خصوص شهرداری ترک فعل کرده است.
فرجامی با تاکید بر اینکه شهرداری برای پیشگیری از چنین اتفاقاتی باید اقدام می‌کرد، افزود: اگر در جایی شهرداری این اقدام را کرد و افراد توجهی نکردند شهرداری باید از مراجع قضایی بخواهد تا با آنها برخورد شود. فرآیندهای مربوط به این اتفاقات به درستی انجام نمی‌شود. در این حادثه مهندس ناظر گزارشات خود را به درستی انجام داده و شهرداری هیچ اقدامی انجام نداده و ترک فعل کرده است.
وی در پاسخ به پرسشی درخصوص ورود مراجع قضایی به این ماجرا بیان کرد: اگر متضرر ماجرا، مهندس ناظر یا همسایه ملک تخریب شده از شهرداری شکایت کند مرجع قضایی ورود پیدا می‌کند. بنابراین باید یک شاکی وجود داشته باشد، البته دادستان مدعی العموم است و خود به تنهایی می‌تواند به این ماجرا ورود کند. قانونا ناظر بر فعالیت‌های شهرداری وجود دارد اما در عمل چنین چیزی نداریم.
این مهندس پایه یک عمران در خصوص اینکه چه راهکارهایی برای پیشگیری از وقوع حوادث ساختمانی وجود دارد، اظهار کرد: راهکارها خیلی آسان است. باید همین قوانینی که در حال حاضر وجود دارد و تایید شده همه مراجع رسمی کشور هستند را درست اجرا کنیم. پیشنهاد و خواهش من از رسانه‌ها ورود به این مسائل اجتماعی است. این مسائل نه سیاسی نه امنیتی و نه مذهبی است. این مسائل اجتماعی است که اگر به آن توجه نشود تبعات اجتماعی، امنیتی و تبعات دیگری در پی خواهد داشت.
فرجامی در رابطه با وضعیت حوادث ساختمانی که در مشهد اتفاق می‌افتد، گفت: در مناطقی که سنددار هستند، آمار حوادث به شدت کم است. برخی مناطق در مشهد هستند که قولنامه‌ای سازی به شدت رایج است و در این مناطق حوادث ساختمانی بیشتری اتفاق می‌افتد.
وی در خصوص اطلاع رسانی‌ها به ساختمان‌های مجاور هنگام گودبرداری، توضیح داد: معمولا زمانی که ساختمان‌های مجاور در آستانه فروریزی است عمدتا ساکنان احساس خطر می‌کنند و به آتش‌نشانی اطلاع می‌دهند که پس از بازدید، آتش‌نشانی اقدام به تخلیه املاک مجاور می‌کند. در حادثه اخیر که در بولوار توس رخ داده گویا ۵ ساعت قبل از حادثه آتش‌نشانی اقدام به تخلیه املاک مجاور کرده است که البته ساکنان همان ساختمان‌های مجاور به آتش‌نشانی تماس گرفته‌اند و اطلاع رسانی کردند. اینگونه نیست که بررسی و اطلاع رسانی خاصی انجام شود، معمولا ساکنان و مجاوران احساس خطر می‌کنند و سپس با آتش‌نشانی تماس می‌گیرند.
جواد بنائیان ، رئیس اداره نظارت بر ساخت و سازهای شهرداری منطقه ۲ گفت: ما در زمان گودبرداری اخطارهایمان را داده‌ایم، نظارت بر حسن انجام کار مجری و مالک بر عهده مهندس ناظر است. مطمئنا مهندس ناظر این پرونده طرح استحکام را به مالک داده است ولی مالک اجرا نکرده است. بنابراین از نظر شهرداری مالک و مهندسین ناظر در پرونده مقصر این حادثه هستند.
از نظر شهرداری مالک و مهندسان ناظر مقصر هستند
جواد بنائیان، درخصوص حادثه‌ای که در بولوار توس مشهد رخ داده است، به ایسنا گفت: این ملک دارای پروانه ساختمانی است. پروانه ساختمانی این ملک برای ۴ طبقه روی پیلوت در تاریخ ۱۷ خرداد امسال صادر شده است. همچنین فرم شماره ۲ مجوز شروع عملیات این ساختمان نیز به امضای مهندسین ناظر این پروژه رسیده و مالک شروع عملیات را اعلام کرده است. ما در تاریخ ۲۹ خرداد یعنی تقریبا یک ماه پیش از حادثه به مالک این پروژه اخطار رعایت نکات ایمنی داده‌ایم. در این اخطار بیان کرده‌ایم که باید برابر با نامه مهندس ناظر و مجری نسبت به رفع خطر اقدام کنید. وقتی ملک دارای پروانه و مجوز شروع عملیات ساختمانی و مهندس ناظر است، کلیه موارد مرتبط با ملک به مهندس ناظر و مجری برمی‌گردد؛ مجری می‌تواند شرکت مجری یا مالک باشد.
وی در پاسخ به موارد مطرح شده در خصوص اینکه علیرغم گزارش‌هایی که مهندس ناظر پروژه در مورد عدم رعایت نکات ایمنی اجرایی در عملیات گودبرداری این ساختمان داده شده اما اقدامی از طرف شهرداری صورت نگرفته است، تاکید کرد: ما در حین گودبرداری و قبل اینکه حتی مهندس ناظر گزارش دهد اخطارمان را داده‌ایم. مهندس ناظر در تاریخ ۵ تیرماه به ما گزارش داده بود. از روزی که مهندس ناظر گزارش خود را اعلام کرد تا روز ۲۳ تیر که ساختمان ریزش کرد کجا بود؟ چرا مجدد مراجعه نکرد؟ اینکه مهندس ناظر طرح اجرایی برای ایجاد سازه نگهبان را به مالک داده و مالک این طرح را اجرا نکرده بر عهده شهرداری نیست. ما اخطار نکات ایمنی را در دو مرحله داده‌ایم.
رئیس اداره نظارت بر ساخت و سازهای شهرداری منطقه ۲مشهد با یادآوری اینکه مهندس ناظر گزارش داده است و ما نیز به مالک اخطار داده‌ایم ، تصریح کرد: متاسفانه مالک این پروژه اقدامی اساسی انجام نداده است. اخطاری که ما می‌دهیم همزمان برای مهندس ناظر و مالک می‌رود. ما اخطار را در محل به مالک ابلاغ می‌کنیم آیا نباید مالک خود را الزام کند که با توجه به نامه شهرداری و نامه مهندس ناظر باید سازه نگهبان را اجرا کند؟ ما در زمان گودبرداری اخطارهایمان را داده‌ایم، نظارت بر حسن انجام کار مجری و مالک بر عهده مهندس ناظر است. همچنین ارائه طرح اجرایی دیوار حائل به مالک یا مجری نیز بر عهده مهندس ناظر است و مجری و مالک ملزم به اجرای آن است. مطمئنا مهندس ناظر این پرونده طرح استحکام را به مالک داده است ولی مالک اجرا نکرده است. بنابراین از نظر شهرداری مالک و مهندسین ناظر در پرونده مقصر این حادثه هستند.
بنائیان با اشاره به اینکه ابزار قانونی ما در عملیات‌های ساختمانی اخطار، جلوگیری از عملیات ساختمانی و توقف است، اضافه کرد: وقتی پروژه‌ای دارای مهندس ناظر و پروانه ساخت باشد موارد مربوطه به مهندس ناظر و مجری برمی‌گردد. بنابراین در این حادثه قصور زیادی متوجه شهرداری نیست. اما اگر ملک دارای تخلف ساختمانی باشد ما ورود می‌کنیم. اما ورود به مسائل فنی عملیات ساختمانی در حیطه اختیارات شهرداری نیست. در این حادثه نیز مشکلی که وجود داشت تخلف ساختمانی محسوب نمی‌شد بلکه یک مشکل فنی بود.
وی در خصوص اقداماتی که پس از این حادثه صورت گرفته، تشریح کرد: ما پس از حادثه مجدد در محل حضور پیدا کردیم و کارهای رفع خطر را به مالکین املاک مجاور داده‌ایم. اقداماتی که برای رفع خطر صورت می‌گیرد به تواقفی بستگی دارد که بین طرفین وجود دارد.
انجام ۷ ماموریت امداد و نجات در خصوص حوادث ناشی از گودبرداری غیراصولی و ریزش ساختمان
همچنین حمیدرضا کافی‌نیا، معاون آموزش و پیشگیری آتش‌نشانی مشهد در گفت‌وگو با ایسنا با تاکید بر اینکه ماموریت‌های عمده آتش‌نشانی علاوه بر امداد و نجات و اطفاء حریق مباحث پیشگیرانه را شامل می‌شود، تصریح کرد: برای حوادث ناشی ازهرگونه عملیات ساختمانی از قبیل گودبرداری منجر به حادثه که به این سازمان اطلاع رسانی شده باشد، آتش نشانان به محل اعزام می شوند؛ البته برخی موارد منجر به امداد و نجات نبوده و در برخی دیگر نیز حتی به آتش‌نشانی اطلاع‌رسانی نشده است، اما این خسارت‌های ناشی از همین مقدار حادثه نیز قابل چشم پوشی نیست.
وی خاطرنشان کرد: از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاکنون ۷ ماموریت امداد و نجات در خصوص حوادث ناشی از گودبرداری غیراصولی و ریزش ساختمان به آتش‌نشانی اعلام شده که هیچ یک از آنها منجر به فوت کسی نشده است. خوشبختانه حادثه اخیر در بلوار توس نیز مصدوم نداشته است. مجموع مصدومین در همه این حوادث اعلام شده ۵ نفر بوده و همچنین در یکی از حوادث نیز چند خودروی مجاور ساختمان دچار خسارت شده‌اند.
معاون آموزش و پیشگیری آتش‌نشانی مشهد در پاسخ به پرسشی مبنی براینکه آیا الزامی وجود دارد که پیمانکاران پروژه‌های ساختمانی پیش از انجام عملیات از آتش‌نشانی در خصوص ایمنی مواردی چون خاک محل گود و ساختمان‌های اطراف استعلام و مجوز خاصی بگیرند؟ تصریح کرد: سازمان آتش‌نشانی وفق مقررات ملی ساختمان ونقشه‌های مصوب سازمان نظام مهندسی ساختمان، سیستم‌هایی مثل اعلام حریق، اطفا حریق ،دسترسی‌ها و کنترل تاییدیه ادواری آسانسورها را بررسی می‌کند، اما بررسی مواردی همچون استحکام بنا وسازه و گودبرداری در حوزه تخصصی آتش‌نشانی نیست. پلیس ساختمان و نظام مهندسی و… از دیگر نهادهایی هستند که در این خصوص می‌توان به آن مراجعه و مشورت کسب کرد.
انتهای پیام
نظرات