محمد صادق افراسیابی با حضور در غرفه ایسنا در بیست و سومین نمایشگاه مطبوعات با بیان اینکه امسال نمایشگاه مطبوعات کم‌رونق است، اظهار کرد: البته این کم رونقی تا اندازه‌ای طبیعی است. امسال برخی از رسانه‌ها از نمایشگاه قهر کرده‌اند اما علت کم‌رونقی نمایشگاه مطبوعات این موضوع نیست بلکه کم رونقی نمایشگاه را می‌توان به مهاجرت مخاطبان از رسانه‌های سنتی به شبکه‌های اجتماعی مرتبط دانست.
او با اشاره به نتایج پژوهشی که اخیرا انجمن سواد رسانه‌ای ایران انجام داده است، بیان کرد: نتایج آخرین پژوهشی که در این باره در اردیبهشت ماه در میان دانشجویان دانشگاه‌های شهر تهران انجام شده است نشان می‌دهد که ۵۵ درصد دانشجویان از شبکه‌های اجتماعی، ۱۸ درصد از صداوسیما، ۹ درصد شبکه‌های ماهواره‌ای و ۸ درصد از سایت‌های خبری و خبرگزاری‌ها اخبار و اطلاعات خودشان را دریافت می‌کنند. ولی وقتی از آن‌ها درباره میزان صحت اخبار و اطلاعاتی که دریافت می‌کنند سوال شد ۳۴ درصد اخبار صداوسیما، ۲۰ درصد خبرگزاری‌ها و مطبوعات و ۱۵ درصد اخبار شبکه‌های ماهواره‌ای را معتبر برشمردند. در این میان شبکه‌های اجتماعی آخرین رتبه را برای اطلاعات و اخبار درست و موثق به دست آورد. این آمار نشان می‌دهد که سواد رسانه‌ای دانشجویان افزایش یافته است.
افراسیابی اضافه کرد: اینکه ۵۵ درصد از دانشجویان اخبار را از طریق رسانه‌های اجتماعی پیگیری می‌کنند، به دلیل دسترسی آسان و کم‌هزینه بودن این رسانه‌هاست. طبق همین پژوهش ۸۴ درصد دانشجویان از تلگرام، ۱۱ درصد اینستاگرام و یک درصد از توییتر در میان شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. این موضوع نشان می‌دهد که باید سیاست‌های فرهنگی و رسانه‌ای خودمان را تغییر بدهیم و به این سمت پیش برویم که برای فضای مجازی برنامه‌ریزی دقیق‌تری داشته باشیم. زمانی وزیر فرهنگ و ارشاد وقت گفته بود باید روزی برسد که نمایشگاه کتاب و مطبوعات بخشی از نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال بشوند. امروز بخواهیم یا نخواهیم در فضای واقعی، مطبوعات و کتاب بخشی از رسانه‌های اجتماعی شده است.
رییس انجمن سواد رسانه‌ای ایران درباره تأثیرات فضای مجازی بر رسانه‌های رسمی کشور اظهار کرد: اگر کتاب و مطبوعات از حوزه فضای مجازی استفاده نکنند حذف خواهند شد. اگر ما برای بازتولید مطبوعات و کتاب در شبکه‌های اجتماعی برنامه‌ریزی نکنیم قطعا آینده‌ای نیز برای آن‌ها نخواهیم دید. راهکار این مساله این است که نشر الکترونیک و روزنامه‌نگاری نوین را تقویت کنیم. اگر رسانه‌ها نخبگان فضای مجازی را جذب کنند آنگاه می‌توانند به آینده خودشان امیدوارتر باشند. امروز باید به مطبوعات هشدار داد که هرچه سریع‌تر سواد فضای مجازی خودشان را افزایش بدهند.
او با بیان اینکه رسانه‌های رسمی و شبکه‌های مجازی می‌توانند مکمل هم باشند، گفت: امروز خبرگزاری‌ها و به طور کلی رسانه‌ها باید از لحاظ ابزاری و محتوایی نگاه شبکه‌ای داشته باشند. نگاه ابزاری این است که خودشان را در شبکه‌های اجتماعی بازتولید کنند و نگاه محتوایی به این معنی است که نخبگان شبکه‌های اجتماعی را جذب و پدیده شهروند خبرنگاری را تقویت کنند.
افراسیابی با تأکید بر لزوم مدیریت دانش در حوزه فضای مجازی خاطرنشان کرد: ما در این حوزه نیازمند تجربه‌نگاری هستیم که در این راستا با انجمن مدیریت دانش توافق و یک کارگروه سواد رسانه‌ای راه‌اندازی کرده‌ایم. وظیفه این کارگروه این است که تجربیات رسانه‌های موفق کشور در حوزه استفاده از رسانه‌های نوین را مستندسازی کنند و نتایج آن را در اختیار رسانه‌ها قرار بدهند.
رییس انجمن سواد رسانه‌ای ایران افزود: متأسفانه گاهی در کشور ما اخبار و اطلاعاتی منتشر می‌شوند که به‌روز نیستند. پژوهشی که هم اکنون به آن استناد می‌شود و مربوط به سه سال پیش است، این است که سواد رسانه‌ای در ایران ۱۲ درصد است. امروز سواد فضای مجازی در کشور ما افزایش یافته است و ما تا زمانی که برای پژوهش‌ها هزینه نکنیم، متوجه نمی‌شویم که آیا سواد رسانه‌ای افزایش یافته است یا خیر. می‌توان گفت که بر اساس آنچه که در انتخابات سال ۹۶ شاهد آن بودیم سواد فضای مجازی در کشور ما افزایش یافته است.
او با اشاره به پژوهشی که سال ۹۳ درباره سواد رسانه‌ای انجام شده بود، یادآور شد: این پژوهش نشان داد که ما در حوزه رسانه‌ها در آستانه یک بحران قرار داریم. فشارهای رسانه‌های خارجی و عملیات‌های روانی داعش به علاوه پایین بودن سواد رسانه‌ای در ایران باعث شد که در این زمینه پژوهشی صورت بگیرد و اعلام شود که اگر تا سال ۹۶ سواد رسانه‌ای افزایش پیدا نکند به بهانه انتخابات ریاست جمهوری شاهد یک بحران سیاسی و اجتماعی خواهیم بود. این در حالی است که در سال ۹۶ انتخابات آرامی را پشت سر گذاشتیم و با بحران مواجه نشدیم. این موضوع به پیروزی آقای دکتر روحانی در انتخابات ارتباطی ندارد و صرفا نشان می‌دهد که اقداماتی که در حوزه افزایش سواد رسانه‌ای صورت گرفت، موثر بوده است.
انتهای پیام
نظرات