به گزارش ایسنا، هنوز هم در استانِ گردش‌پذیری چون گیلان، کشاورزی حرف اول را می‌زند و هنوز هم دغدغهِ بزرگ میانسالان روستایی، اشتغال فرزندانشان بر زمین کشاورزی است. گرچه با رونق شهرنشینی و جاذبه‌های شدید شهر و محرومیت‌ها و دافعه مناطق روستایی، هستند فرزندانی که کار آبا و اجدادیشان را بر زرق‌وبرق شهرنشینی ترجیح داده و با توقع کم از زمین‌های کشاورزی بهره‌برداری می‌کنند اما ایجاد شکاف‌هایی بین دو نسل دیروز و امروز سبب شده که کشاورزی تک‌محصولی شود و سلیقه و حوصله از این بخش رخت بندد و تنها کشت برنج و گاهی سبزیجات محلی یا به زبان گیلکی باغ‌آودانی نفسکی بکشد.
صومعه‌سرا شهرستانی است در غرب استان گیلان و امروز اقتصاد کشاورزی آن بر پایه کشت برنج و کاشت صنوبر است. با مرور گذشته این شهرستان به اموری مانند پرورش ابریشم و کشت نیشکر برخورد می‌کنیم. محصولاتی هر چند با زحمت اما با درآمد بالا. امروزه این محصولات جایشان را به کشت برنج و کاشت صنوبر داده‌اند و دلایل مختلفی را در این زمینه می‌توان جست‌وجو کرد.
کشت سنتی نیشکر در گیلان
«مجید صابر زیده‌سرایی» کارشناس کشاورزی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با بیان این‌که نیشکر از گیاهان گرمسیری است و توسعه سطح زیر کشت آن عمدتاً در استان خوزستان و مناطق جنوب کشور انجام می‌شود، اظهار کرد: از زمان‌های گذشته در گیلان نیز کشت نیشکر به صورت سنتی انجام می‌شده است. کشت نیشکر علاوه‌بر کاربرد در صنایع کوچک داخلی در راستای تولید شکرسیاه و فرآورده‌های آن انجام می‌شود.
وی با بیان این‌که نیشکر دارای ساقه ضخیم و بندبند است، افزود: قسمت داخلی ساقه نیشکر لیفی و حاوی مقادیر زیادی عصاره شکر است. بلندی ساقه نیشکر بین 2 تا 6 متر می‌باشد.
صابر با اشاره به کشت نیشکر در گیلان از اواسط بهار خاطرنشان کرد: نیشکر از اواخر پاییز پس از گذشت 8 ماه برداشت می‌شود.
وی به حدیثی از امام موسی کاظم(ع) مبنی بر این‌که«نیشکر، انسدادها را می‌گشاید و هیچ بیماری و عارضه‌ای در آن نیست» اشاره کرد و گفت: نیشکر حاوی املاح کلسیم، منیزیم، سدیم و پتاسیم است.
نیشکر درمان فاویسم و یرقان
این فارغ‌التحصیل کشاورزی اضافه کرد: نیشکر دارای خواص دارویی بسیاری است. این محصول گرانبها برای درمان بیماری‌های فاویسم، یرقان، رفع خستگی مزمن، پاک‌کننده ضایعات کبدی، رفع گرمی دهان و زبان و التهابات لثه بسیار مهم و اثرگذار است.
دوشاب و شکرسیاه محصول نیشکر
وی خاطرنشان کرد: برای تبدیل نیشکر به دوشاب و شکرسیاه، پس از تمیز کردن نیشکر در کارگاه‌های سنتی آب نیشکر که به زبان گیلکی به آن«شکر لوله» گفته می‌شود با استفاده از دستگاه گرفته می‌شود. آب حاصل از نیشکرها را در داخل ظرف فلزی بزرگی می‌ریزند و پس از قرار دادن بر روی حرارت و صرف مدت زمانی نسبتاً طولانی و هم‌زدن‌های مداوم بیش از 90درصد از آب نیشکرها بخار شده و کفی به رنگ قهوه‌ای ایجاد می‌شود.
صابر ادامه داد: پس از برداشتن کف، مایع سیاه‌رنگی باقی می‌ماند که«دوشاب» نام دارد. دوشاب تا زمانی حرارت داده می‌شود که تبدیل به شکری قهوه‌ای روشن یا تیره شود. پس از آماده شدن شکر آن را داخل قالب ریخته و در جای خنک قرار می‌دهند تا سفت شود.
این کارشناس کشاورزی با بیان این‌که کشت نیشکر درآمد خوبی برای کشاورزان بدنبال دارد، اظهار کرد: تفاله این نی‌ها برای دام‌ها بسیار مفید است.
برنج جایگزین کشت نیشکر شده است
مهندس «احمد پادیاب» مدیر جهادکشاورزی صومعه‌سرا در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با بیان این‌که کشت نیشکر جزو گیاهان صنعتی است، اظهار کرد: قاضده، کُلسر، چمثقال، سنگجوب، میانده و شکرباغان از جمله روستاهای صومعه‌سرا هستند که نیشکر در آن کشت می‌شود. در گذشته بیش از 100هکتار از اراضی صومعه‌سرا به کشت نیشکر اختصاص داشت، اما متأسفانه با توجه به مکانیزه شدن عملیات کاشت، داشت و برداشت و راحتی کار برنج، کشت برنج جایگزین کشت نیشکر شد.
وی با بیان این‌که طولانی بودن دوره کشت نیشکر یکی دیگر از عوامل کاهش رغبت کشاورزان است، افزود: برای این محصول تاکنون کشت و برداشت مکانیزه طراحی نشده است.
رونق کشت صنوبر از علل کاهش سطح زیرکشت نیشکر
پادیاب با بیان این‌که رونق کاشت درخت صنوبر از دیگر علل کاهش سطح زیرکشت نیشکر در استان و شهرستان است، خاطرنشان کرد: نبود صرفه اقتصادی، طولانی بودن زمان کشت موجب بی‌انگیزه شدن کشاورزان و در نتیجه افول این محصول شده است.
رتبه نخست صومعه‌سرا در تولید نیشکر
وی به برگزاری کلاس‌های آموزشی برای کشاورزان در راستای افزایش سطح زیرکشت نیشکر در صومعه‌سرا اشاره کرد و گفت: در سال جاری 22 هکتار از اراضی صومعه‌سرا به زیر کشت نیشکر رفته است. صومعه‌سرا دارای رتبه نخست تولید نیشکر در استان گیلان است.
افزایش 15درصدی سطح زیرکشت نیشکر در صومعه‌سرا
پادیاب با بیان این‌که همه تلاش و توصیه ما ترویج کشت تلفیقی نیشکر با صنوبر و سایر محصولات باغی است، اضافه کرد: سختی کشت نیشکر موجب شده است که اراضی متعلق به کشت نیشکر در این شهرستان به شالیزار تبدیل شود.
وی از افزایش 15 درصدی سطح زیر کشت نیشکر در این شهرستان خبر داد و یادآور شد: درآمد حاصله از فروش محصول نیشکر، شکرسیاه برای بهره‌برداران حدود 570 میلیون تومان درآمدزایی خواهد داشت. خوشبختانه تولید نیشکر در این شهرستان رو به افزایش است.
پیش‌بینی تولید 26 تُن شکرسیاه در صومعه‌سرا
پادیاب با بیان این‌که کشت نیشکر در کنار کشت برنج نقش اثرگذاری در اقتصاد خانوار روستایی دارد، تصریح کرد: از هر هکتار نیشکر کشت شده به طور میانگین میزان 1200کیلوگرم شکرسیاه استحصال می‌شود.
وی با اشاره بر این‌که امسال پیش‌بینی می‌شود میزان 26 تُن شکرسیاه در این شهرستان تولید شود، یادآور شد: در این شهرستان قریب 10کارگاه سنتی آبگیری و پخت نیشکر وجود دارد.
نیشکر زیر چتر بیمه قرار ندارد
پادیاب با بیان این‌که در صومعه‌سرا 95 بهره‌بردار نیشکر مشغول فعالیت هستند، تصریح کرد: تأمین سوخت و پیگیری صدور پروانه مشاغل خانگی برای پرداخت تسهیلات از جمله اقداماتی است که در راستای حمایت از بهره‌برداران نیشکر شهرستان توسط مدیریت جهاد کشاورزی صورت می‌گیرد.
مدیر جهاد کشاورزی صومعه‌سرا با بیان این‌که محصول نیشکر زیر پوشش بیمه قرار ندارد، اظهار کرد: یکی از علل تحت پوشش بیمه نبودن این محصول پائین بودن سطح زیر کشت است.
نیشکرکاری شغل زمستانه کشاورزان
«فتحعلی خوشکار» یکی از نیشکرکاران روستای قاضده صومعه‌سرا در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با بیان این‌که روستای قاضده یکی از روستاهای صومعه‌سراست که اراضی آن به کشت نیشکر اختصاص دارد، اظهار کرد: شماری از اهالی این روستا در کنار کشت برنج به کشت نیشکر به‌عنوان شغل جانبی مشغولند.
وی با بیان این‌که امسال حدود پنج هکتار از اراضی روستای قاضده زیر کشت نیشکر قرار دارد، افزود: قریب 15 سال در کنار کشت برنج به کشت نیشکر مشغول می‌باشم. کشت این محصول یک منبع درآمدی برای فصل بیکاری و زمستان محسوب می‌شود.
خوشکار با بیان این‌که خود در 2000 متر مربع زمین استیجاری به کشت نیشکر مشغول است، خاطرنشان کرد: 25 نفر از اهالی این روستا بهره‌بردار نیشکر هستند. اکثر این افراد به‌واسطه این‌که کشت نیشکر شغل آبا و اجدادیشان است به آن مشغولند.
وی به وجود هشت کارگاه سنتی شکرپزی در این روستا اشاره کرد و گفت: بیشترین اراضی زیر کشت نیشکر در صومعه‌سرا در روستای قاضده واقع شده است.
خوشکار سختی کار و طولانی بودن زمان کاشت، داشت و برداشت را از علل بی‌رغبتی کشاورزان به کشت نیشکر برشمرد و افزود: کشت نیشکر از اوایل اردیبهشت آغاز و ماه آخر پاییز برداشت می‌شود.
وی با بیان این‌که محصول نیشکر دوشاب، شیره نیشکر، کف و شکرسیاه است، گفت: شکرسیاه و شیره نیشکر در درمان کم‌خونی و بیماری‌های داخلی موثر است.
خوشکار با اشاره بر این‌که از هر لیتر نیشکر 12کیلو شکر سیاه استحصال می‌شود، تصریح کرد: هر 100 لیتر آب نیشکر برای تبدیل شدن به شکرسیاه نیازمند 7ساعت وقت و هم‌زدن مداوم است. در یک روز 2 ظرف 100 لیتری آب نیشکر را می‌توانیم به شکرسیاه تبدیل کنیم.
وی ادامه داد: امسال هر کیلو شکرسیاه معادل 25 هزار تومان به فروش می‌رسد. درآمد حاصله از هر 100 لیتر بدون در نظر گرفتن نفت، کارگر، آبگیری و... 300 هزار تومان می‌شود.
خوشکار با بیان این‌که می‌توان شکرسیاه را با توجه به انرژی‌زا بودن و برخورداری از خواص دارویی جایگزین شکرسفید کرد، افزود: محصول نیشکر، دوشاب در تهیه شیرینی و تنقلات محلی و شکرسیاه با چای و ... مصرف می‌شود.
برتری کیفیت شکرسیاه صومعه‌سرا از محصول مازندران
وی با بیان این‌که هر سال بر تعداد مشتریان وی با توجه به رضایت از کیفیت محصول افزوده می‌شود، تصریح کرد: بنده اکثر محصولات خود را در منزل با توجه به مراجعه مشتریان به فروش می‌رسانم. هر یک از کشاورزان مشتریان خاص خود را دارند. کیفیت محصول نوعی معرف است و هر سال مشتریان تعداد سفارشات خود را افزایش می‌دهند.
خوشکار با بیان این‌که بازارهای محلی نیز محلی برای عرضه محصولات نیشکر است، افزود: نیشکر در مازندران و خوزستان نیز کشت می‌شود. برخی از افراد نسبت به فروش محصول حاصله از نیشکر مازندران در شهرستان اقدام می‌کنند که از کیفیت پایین‌تری برخوردار است؛ چرا که با یکبار کشت هفت سال محصول برداشت می‌کنند. این محصول ارزان‌تر از نیشکر صومعه‌سرا است.
نیشکر صومعه‌سرا کاملاً ارگانیک است
وی با بیان این‌که در کشت نیشکر از هیچ‌گونه کود گیاهی و حیوانی استفاده نمی‌کنند، افزود: علت کیفیت و برتری محصول ما در مقایسه با محصول استان مازندران ارگانیک بودن آن است.
این نیشکرکار صومعه‌سرایی ضرورت توجه مسئولین و پرداخت تسهیلات ارزان‌قیمت در افزایش ایجاد انگیزه کشت این محصول توسط جوانان را مهم دانست و اظهار کرد: متأسفانه با توجه به سود بالا توانایی استفاده از وام‌ها و تسهیلات اختصاص یافته به این محصول را نداریم. مطمئناً تحت پوشش بیمه قرار گرفتن این محصول و دریافت تسهیلات کم‌بهره می‌تواند نقشی اثرگذار در جذب جوانان و نسل جدید به کشت این محصول داشته باشد.
گزارش از «مریم محسنی» خبرنگار ایسنا گیلان
انتهای پیام
نظرات