به گزارش خبرنگار ایسنا، استاد سید علی ملکوتی سه شنبه شب در جلسه بنیاد قم ‌پژوهی با موضوع «آب‌های قم» در تالار شمسه خانه تاریخی یزدان پناه، افزود: قم ظرفیت های با ارزشی دارد که نمی توان به سادگی از کنار آن گذشت؛ سال 1332 در سراسر این شهر باغ های مختلفی وجود داشت و از شرق و غرب تا شمال و جنوب قم را باغ در بر گرفته بود که از همان سالها تخریب باغ ها آغاز شد.

وی اظهارکرد: محمد بیک ارباب در تاریخ دارالایمان قم گفته است هوای قم گرم بود اما به دلیل باغات که یک نوع تهویه طبیعی ایجاد می کرد و استان قم هوای دلپذیری داشت که به دلیل بی توجهی به این باغ ها از بین رفتند.

ملکوتی خاطرنشان کرد: هر شهری نیاز به گسترش و ساخت و ساز دارد به ویژه قم که شهری مهاجرپذیر است با این حال قم بیش از کرج گسترش یافت و حتی باغاتی مانند زنبیل آباد که دارای وقف نامه بود و درآمد آن جهت برگزاری مراسم های سید الشهداء هزینه می شد، نیز تخریب شد. این باغات همگی حق آبه داشتند و باید به خاطر هوای شهر باغ های دیگری ایجاد می شد اما سود آنی باغات و زمین ها اجازه نداد این سرمایه های با ارزش حفظ شود. به جای باغاتی که در برخی از موارد وقف بودند تاسیسات و واحدهای مسکونی و خانه هایی ایجاد شد که در نهایت با توسعه شهر، هوای قم نیز به مخاطره افتاد.

وی بیان کرد: تعداد زیادی از اسامی این باغات بسیار زیبا و با مسمی بود و لااقل می توانستیم نام این باغ ها را حفظ کنیم، اسامی که حتی در برخی از آثار نویسندگان ثبت شده است. در اثر فاخر «قم را بهتر بشناسیم» که اداره فرهنگ قم آن را به تالیف میرزا حسین وفایی تدوین کرده بود به خشک شدن قنات ها در قم اشاره شده است.

این قم پژوه بیان کرد: باید برای اینکه قنات ها خشک نشود، حفاظت و هر سال لایروبی شود اما بی توجهی به این مساله و هزینه بر بودن لایروبی ها چه بسا قنات ها را از میان برد و خشک شدن این قنات ها خود موجب از میان رفتن بسیاری از باغات شده است. وقتی صاحبان باغ ها خطر خشک شدن باغات را می دیدند به جای چاره اندیشی آن را می فروختند و افرادی که باغات را می خریدند زمین آن را برای ساخت و ساز به کار می بردند.

ملکوتی اظهار کرد: یکی از تفرج گاههای مهم قمی ها باغات بود و در ایام تعطیل به باغات داخل شهر و حومه می رفتند در حقیقت مردم قم رفتن به امام زادگان و باغات را جزئی از امور خود می دانستند و با سر زدن به باغات به رفع خستگی می پرداختند، اما متاسفیم که با از بین رفتن باغات دیگر چنین فرصتی برای مردم این نسل جهت رفتن به باغات باقی نماند.  در حدود یک سال برای شناسایی آب قم به تحقیق پرداختم و عوامل مختلفی را در آن دخیل می دیدم که همگی طبیعی نبود و گاه به دست خود ما اتفاق می افتاد.

این قم پژوه خاطرنشان کرد: ایرج افشار یکی از پژوهشگران و نویسندگان قمی بیش از 300 کتاب و صد مقاله از خود بر جای گذاشته است که در آثارش مطالب گرانقدری از قم وجود دارد. این نویسنده با تلاش های زیادی اهتمام به نشر آثار دیگر نویسندگان داشت. ایشان من را نیز تشویق می کرد تا آثار خود را به چاپ برسانم. آقای علی محمد هنر در حقیقت اولین کسی بود که من را تشویق به نوشتن کرد و در نهایت من را به آقای افشار معرفی کرد تا من نیز قلم بزنم.

مولف کتاب فرهنگواره کنایی امثال قمی یادآور شد: وقتی آثار من به چاپ رسید تشویق شدم و آمدم از استادم محمد معین که تحقیق و بررسی را به ما می آموخت مطالبی را نوشتم. ایشان که فرهنگ معین را از خود بر جای گذاشت از ده ها دانشجوی تهرانی می خواست که هر یک 300 واژه را در طول دو سال مورد تحقیق قرار دهد. من نیز 300 لغت را برای دکتر معین تنظیم کردم. دکتر معین خدمات با ارزشی به این سرزمین کرد و من دو مقاله در مجله آینده با مدیریت ایرج افشار به نام دکتر معین به نگارش در آوردم که به چاپ رسید.

این قم پژوه در این جلسه بیان کرد:من در مقالاتی که با تشویق و ترغیب این بزرگان نوشته ام بخشی را به قنات های قم اختصاص داده ام. بسیاری از قنات ها از رودخانه سرچشمه می گرفت که با از بین رفتن رودخانه ها این قنات ها هم از بین رفت از طرفی برخی از افراد سودجو نیز قنات ها را عمدا خشک می کردند تا باغات را با قیمت خوبی بفروشند.

اگر در قم چنین باغاتی از بین رفت و آب های سالم را از دست دادیم تنها به واسطه طبیعت نبود بلکه خود ما در توسعه شهری سرمایه‌های با ارزش را از نیم قرن گذشته تاکنون نابود کردیم.
انتهای پیام