به گزارش ایسنا بر اساس خبر رسیده، در این جلسه که در انتشارات پیدایش برگزار شد لیلا صادقی گفت: اول که کتاب را خواندم توی ذهنم بود که درباره نگاه شیوا اوسطویی به شخصیت‌های زن داستانش صحبت کنم و به همین دلیل همه کارها را دوباره بازخوانی کردم. خواستم به سهم خودم بابت کاری که او طی این سال‌ها کرده قدردانی کنم و دین خودم را به‌عنوان مخاطب به آثارش ادا کنم. از آن‌جایی که تمام شخصیت‌های داستانی او همه زن هستند طی سالیان این سوال پیش آمده که خانم ارسطویی فمینیست هستند یا نه؟ فارغ از این، اسم بسیاری از قهرمان‌ها شهرزاد است یا بالأخره توی داستان یک شهرزادی وجود دارد. نهایتا در این رمان آخر «نی‌نا» شهرزادی وجود ندارد و اگر بخواهیم نگاهی به شخصیت‌های داستان داشته باشیم باید اشاره کنیم که نظریه‌های ادبی کمتر نگاهی به شخصیت داشته‌اند و نظریه‌های کمی هستند که رمان را بر اساس شخصیت‌هایش تحلیل می‌کنند. اونیل در کتاب «گفتمان داستانی» گفته پیرنگ و شخصیت هر دو اهمیت خاصی در ساخت رمان و داستان دارند.

این شاعر و پژوهشگر در ادامه اظهار کرد: درواقع در نگاه روایت‌شناسانی که نگاهشان این است که ببینند شخصیت چطور رمان را می‌سازد، این شخصیت است که پیرنگ را می‌سازد و نه آن تعریف کلاسیک که پیرنگ را رویدادمحور می‌داند. من با این نگاه می‌توانم داستان‌های ارسطویی را به سه دسته تقسیم کنم: داستان‌هایی که شخصیت زن، مردمحور است، داستان‌هایی که شخصیت زن، زن‌محور یا خودمحور است، و سوم داستان‌هایی که شخصیت زن دوپاره است. در بخشی از داستان مردمحور است و در بخشی دیگر به‌خاطر ایجاد یک انقلاب درونی، شخصیت، زن‌محور است.

صادقی افزود: داستان‌های مردمحور به این مفهوم که مردی که شخصیت اصلی نیست در زن این دغدغه را ایجاد می‌کند که شخصیت اصلی شود. کنش اصلی را آن مرد ایجاد می‌کند و زن در واکنش به شخصیت اصلی تبدیل می‌شود. «آمده بودم با دخترم چای بخورم» از این دسته است. در بیشتر این داستانها شهرزاد اسمی است که حضور  پررنگ  دارد. شهرزادی که در «هزارویک شب» نیز شخصیت اصلی است.

او متذکر شد: اما «نی‌نا» گرچه نسبت به آثار قبلی خانم ارسطویی ساختاری کلاسیک دارد یعنی از نوآوری‌های ساختاری برخوردار نیست اما نوع شخصیت‌پردازی‌اش به نسبت رمان‌های قبلی خانم ارسطویی متفاوت است. زن قهرمان داستان در نیمه اول مردمحور است و بعد به دلیل انقلاب درونی‌ای که برایش رخ می‌دهد، خود به شخصیت محوری تبدیل می‌شود. آن‌چه انهدام در ظاهر نی‌نا یا گسست در شخصیت اوست زمینه این تغییر در شخصیت‌پردازی را فراهم می‌کند.

«نرگس باقری»، دیگر منتقد این جلسه این کتاب را با رویکردی متفاوت بررسی کرد و گفت: از آنجا که رمان «نی‌نا» درباره هویت است، می‌توان آن را از منظر نقد روانکاوی تحلیل کرد.

وی گفت: می‌توان ساختار متن را به مثل یک رویا در نظر گرفت که در آن تصاویر و زنجیره‌ای از دال‌ها آشکار می‌شوند تا به یک کل برسند. در نتیجه هم می‌توان رویای نویسنده را بخشی از آن دانست و هم رویای خواننده را. عناصر پنهان همیشه جانشین چیزی بعیدتر،  ابژه‌های خنثی جانشین ابژه‌های مهم می‌شود و در کل روایت جابجایی‌ها، دال‌ها و نشانه‌های پراکنده که مرزهایشان گم می‌شود، غیرقایل بازیابی شده دوباره پیدا می‌شوند. در رمان این ساختار به فال هم شباهت پیدا کرده است که مواردی را پنهان و دوباره آشکار می‌کند. مواردی که بازتعریف می‌شوند.

«باقری» اظهار کرد: خود همیشه چیزی برساخته است و هویت ما هرگز امری مقرر نبوده است، بلکه در همه حال محصول تعامل است بین آن تصویری که دل‌مان می‌خواهد از خود نشان دهیم از طریق داستان‌هایی که می‌گوییم یا مواردی که واپس می‌زنیم و نمی‌گوییم و تصویرهای واقعی ما و روابط قدرت که ما بخشی از آن هستیم.

این منتقد در ادامه درباره رمان «نی‌نا» گفت: دو بخش جداگانه، دوگانگی، تقابل‌های دوگانه‌ای که در زمان وجود دارد: پله‌های زیرزمین و بالارونده، بهشت و جهنم، جنگ و آرامش و... همه نفی کردن‌ها و گریختن‌ها در این اسم هست. همچنین دو بخشی نوشته شدن اسم نشان‌دهنده یک فقدان و غیاب نیز هست. از نظر لاکان فقط زن نیست که با توجه به کمبودهایش تعریف می‌شوند، بلکه بنیان ذهنیت بر اساس فقدان و نبودن و شکست بنا نهاده شده است.

«نرگس باقری» افزود: به نظر کریستوا، زن همواره در حال هست شدن است و هرگز نیست. در این رمان نی‌نا یک مرحله به سوی خود شدن برمی‌دارد و البته این پایان ماجرا نخواهد بود. ناخودآگاه که مهمترین دستاورد فروید است، دسترس ناپذیر است و صرفا به شکل رویا جناس کنش پریشی: نشانه وجود ضمیر خودآگاه، نمونه‌هایی از وسواس‌های فکری، اضطراب خود را نشان می‌دهد.

وی همچنین گفت: تکرار عدد هفت و برخی عناصر فضای داستان را نمادین می‌کنند. زیرزمین عرصه ناخودآگاهی است. اتاق‌های پرت افتاده، سردابه‌های تاریک، اتاق زیر شیروانی این گونه‌اند که در این فضا مواجهه با دیگری خود صورت می‌گیرد.: احمدجان و زیرزمین یک تابوست، مواجهه با تابلو مواجهه با دیگری ست که نی‌نا از آن می‌گریزد

در ادامه این نشست محمد آزرم نیز به بیان نکاتی درباره شیوا ارسطویی و «نی‌نا» پرداختند.

انتهای پیام