به گزارش ایسنا، حسین موسویان، سخنگوی تیم مذاکره کننده هستهای در دوران اصلاحات با مجله روبه‌رو به گفت‌وگو نشسته است که در زیر می‌خوانیم:
بهبود روابط با اتحادیه اروپا تا چه حد در اولویت نظام جمهوری اسلامی ایران است؟
جمهوری اسلامی همیشه علاقمند برقراری روابط حسنه با اروپا بوده. منتهی این روابط همیشه شکننده بوده است.
چرا؟
نخست این که تهران علاقمند بوده که اروپا روابطی کاملا مستقل از آمریکا با ایران داشته باشد؛ در حالی که وابستگی متقابل اروپا و آمریکا بسیار عمیق و وسیع است. از این رو خواست جمهوری اسلامی قابل تحقق نبوده است. دوم هم مسئله رژیم اسرائیل است که مزاحم روابط عادی اروپا با ایران بوده است.
شما در سخنرانی اخیرتان در فرانکفورت گفتید که بعد از انقلاب روابط اروپا و ایران همواره تحت‌تأثیر تروریسم، حقوق بشر، تسلیحات کشتار جمعی و پروسه صلح خاورمیانه بوده است. آیا آینده روابط نیز همین گونه خواهد بود؟
من در آن نشست به اروپایی‌ها گفتم که در شرایط فعلی جهانی، هر چهار موضوع مورد اختلافات سنتی اروپا و ایران دچار تحولات مهمی شده؛ از این رو شانس برقراری روابطی نو فراهم شده است.
برای مثال در موضوع تروریسم، در حال حاضر گروهک‌های تروریستی مثل داعش، القاعده، جبهه النصره یا جبهه الشام تهدید مشترک هستند که می‌توان با تشکیل یک «کمیته مشترک امنیتی»، همکاری مشترک در مبارزه با گروهک‌های تروریستی مذکور را شکل داد؛ ضمن این که در سایر موارد منافع مشترک امنیتی مثل قاچاق مواد مخدر، قاچاق انسان، جنایات سازمان یافته و حتی امنیت انرژی همکاری کرد. علاوه بر این، اکنون که اختلاف اروپا و ایران در موضوع هستهای حل شده، برجام می‌تواند مدلی برای همکاری دو طرف در عاری‌سازی خاورمیانه از سلاح‌های هستهای و کشتار جمعی باشد.
شرایط فعلی به گونه‌ای است که منافع مشترک اروپا و ایران گسترش یافته و می‌توان با یک طرح و استراتژی مورد قبول طرفین، نه تنها روابط اقتصادی که برقراری «دیالوگ و همکاری استراتژیک» در مورد مسائل حیاتی را شکل داد. ایران با وجود همه مشکلات، کشوری قدرتمند، با ثبات، با نفوذ و دارای ساختارهای لازم است. ایران در خط مقدم مبارزه با داعش عمل می‌کند و در سوریه، عراق، افغانستان و یمن نفوذ دارد. بنابراین ایران می‌تواند شریک مهمی برای اروپا در بحران‌هایی چون تروریسم، مهاجرین و اقتصاد به هم ریخته منطقه باشد.
روابط با ایران چقدر برای اروپایی‌ها اهمیت دارد؟
روابط با ایران همیشه برای اروپا مهم بوده است. در شرایط فعلی هم مهم‌تر شده چون وضع منطقه به هم ریخته، متحدین غرب یا سقوط کرده یا آسیب‌پذیرند. رفتار ترکیه به عنوان عضو ناتو نیز موجب بی‌اعتمادی آنها شده و نقش جمهوری اسلامی در منطقه نیز از همیشه برجسته‌تر شده است. منتهی چنین فرصتی نباید ما را دچار توهم کند. هرگاه اروپا مجبور شود بین ایران و آمریکا یکی را انتخاب کند، لحظه‌ای در انتخاب آمریکا درنگ نخواهد کرد؛ بنابراین دامن زدن به تشنج با آمریکا، سم روابط ایران و اروپاست. البته ممکن است افرادی معتقد باشند که اروپا هم مثل آمریکا و بقیه کشورهای غربی همچون کانادا هم مثل آمریکا بنابراین ما نیازی به روابط با جهان غرب نداریم اما این نظریه مورد قبول نظام جمهوری اسلامی نیست.
آیا اختلافات حقوق بشری در این روابط تاثیرگذار خواهد بود؟
این که ما با اروپا اختلاف‌نظرهای مبنایی داریم، در آن هیچ تردیدی نیست. ما با اروپا در مورد مسائلی چون حقوق بشر، تروریسم، اسرائیل و... اختلاف نظر داشته و این اختلاف نظر هم تا ظهور امام زمان (عج) باقی خواهد ماند و نه ما مسیحی خواهیم شد و نه آنها مسلمان. منتهی اختلافات امروز ما با اروپای مسیحی کمتر از عربستان مسلمان است. ضمن این که وضع حقوق بشر در ایران از بسیاری از متحدین منطقه‌ای آمریکا و اروپا بسیار بهتر است. بنابراین نباید از ایجاد گفت‌وگوهای ساختارمند حقوق بشری برای کاهش اختلافات لازم با اروپا ترسید.
حد و مرز روابط ایران با اتحادیه اروپا تا کجا تعریف‌شدنی است و آیا روابط دوجانبه ایران با انگلیس، آلمان و فرانسه در میزان روابط با مجموعه اتحادیه اروپا موثر است؟
آلمان، فرانسه و انگلیس سه قدرت اروپا هستند که نقش تعیین‌کننده‌ای در این اتحادیه دارند. امکان روابط گسترده با اروپا همزمان با افزایش تنش در روابط لندن - تهران و بالا رفتن از دیوار سفارت انگلیس در تهران میسر نخواهد بود؛ ضمن این که جدایی انگلیس از اتحادیه اروپا نیز موجب کاهش تاثیرگذاری انگلیس بر اتحادیه اروپا در پیروی از سیاست‌های آمریکا خواهد شد.
آلمان هم بدون تردید قدرت اول اقتصادی اروپاست که روابط سنتی و تاریخی مهمی با ایران داشته است. بعد از انقلاب هم در بین تمامی قدرت‌های غربی، بهترین روابط را آلمان با ایران داشته است. در دوران جنگ تحمیلی این آلمان بود که برای اولین بار صدام را متجاوز به خاک ایران معرفی کرد و در جریان مذاکرات هستهای، آلمان مثبت‌ترین موضع را بین قدرت‌های غربی حاضر در مذاکرات داشت. فرانسه نیز از اهمیت فوق‌العاده‌ای در اتحادیه اروپا برخوردار است.
محل‌های تقاطع سیاست‌های ایران با اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی چیست؟
فکر می‌کنم آمریکا و اسرائیل مهم‌ترین محورهایی است که در کیفیت و کمیت روابط اروپا تاثیرگذار باشند. برای داشتن روابط عادی با اروپا باید از دامن زدن تشنج با آمریکا و طرح شعارهای تحریک کننده بی‌خاصیت مثل نفی هولوکاست پرهیز کرد.
همکاری‌های سیاسی و نظامی ایران و روسیه در منطقه همزمان با گسترش تنش‌های روسیه با اتحادیه اروپا و ناتو چقدر می‌تواند در سطح روابط ما با دو طرف به‌ویژه اتحادیه اروپا موثر باشد؟
نظام جمهوری اسلامی ایران برای تحقق اصل نه شرقی - نه غربی، جمهوری اسلامی که اصل کلیدی سیاست خارجی در قانون اساسی است، باید روابط خارجی را به گونه‌ای تنظیم و محقق کند که با کشورهای تاثیرگذار بلوک شرق و غرب روابط متعادلی داشته باشد. روسیه، کشور همسایه و از قدرت‌های بلوک شرق است و روابط ما با مسکو در هر صورت مهم است و باید گسترش یابد. اروپا نیز از بلوک‌های مهم جهان غرب است. در غیاب روابط با آمریکا، شکل‌دهی روابطی متعادل و گسترده با اروپا اهمیت بیشتری یافته و باید آن را سروسامان داد.
روسیه تا کجا و در چه سطحی رابطه ایران و اتحادیه اروپا و حتی آمریکا را تحمل می‌کند؟
ما باید طوری عمل کنیم که همه قدرت‌ها بفهمند که جمهوری اسلامی مستقل و مایل است با همه روابط متعادلی داشته باشد. هیچ قدرت خارجی نباید بتواند روابط خارجی ایران را به گروگان بگیرد. بلوک غرب مایل است ایران با بلوک شرق تنش داشته باشد. بلوک شرق از تنش ایران با بلوک غرب خوشحال می‌شود و بهره‌برداری می‌کند. هنر دولت‌مردان، تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران سیاست خارجی جمهوری اسلامی باید این باشد که اجازه ندهند قدرت‌های شرقی و غربی با طراحی‌های چندپهلو از جمله نفوذ، روابط خارجی ایران را به گروگان بگیرند.
آیا همکاری‌های استراتژیک ایران و اروپا موجب بهبود امنیت منطقه و جهان خواهد شد؟
خاورمیانه در آستانه سقوط است. شکی نیست که همکاری‌های استراتژیک اروپا و ایران قدم مهمی برای پیشگیری از این فاجعه است. سیاست‌های استعماری گذشتۀ قدرت‌های غربی زمینه‌ساز بحران‌های جاری بوده و ازاین‌رو باید با دور انداختن چنین سیاست‌هایی و اتخاذ استراتژی همکاری و مشارکت، منطقه و جهانی امن به وجود آورد. ایران و اروپا به طور بی‌سابقه‌ای امروز با تهدیدات مشترک و منافع مشترک مواجه هستند که گسترش تروریسم و بحران در خاورمیانه از جمله این تهدیدات مشترک است و همکاری برای مبارزه با تروریسم و مدیریت بحران‌های خاورمیانه نیز از جمله منافع مشترک است.
اجرای کامل و موثر برجام چقدر بر این روابط اثرگذار است؟
اجرای کامل برجام موجب موفقیت مسیر جدید روابط ایران و اروپا خواهد شد. بعد از برجام فرصت بازسازی روابط ایران با کشورهای غربی مثل اتحادیه اروپا فراهم شده است. در این زمینه سرعت و اهتمام ویژه نیاز است. باید فهرستی از موارد منافع مشترک، فراتر از روابط دو جانبه برای آغاز این همکاری‌ها تهیه و عملیاتی شود. همزمان گفت‌وگو درمورد موارد اختلافی هم می‌تواند آغاز شود.
درباره بازگشایی دفتر اتحادیه اروپا در ایران چه نظری دارید؟
اتحادیه اروپا در کشورهای مهم دفتر نمایندگی دارد. کار این دفتر هم تنظیم روابط با اتحادیه است. اتحادیه اروپا ساختارهای مهمی مانند پارلمان اروپا و کمیسیون‌های مختلف اروپایی دارد که فراتر از کشورهای عضو هستند. وقتی همه کشورهای اروپایی در تهران سفارت دارند، جنجال در مورد دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا در تهران بی‌معنی است. از زمان تشکیل اتحادیه اروپا، جمهوری اسلامی خواستار این بوده که این اتحادیه در تهران هم نمایندگی داشته باشد. اکنون و بعد از سال‌ها بروکسل آمادگی خود را ابراز داشته است. وظیفه دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا هم پیگیری همه ابعاد روابط ایران و اتحادیه اروپاست. برای مثال قراردادهای تجاری و گمرکی و سرمایه‌گذاری با اتحادیه اروپا بسیار مهم است که باید از طریق بروکسل، مقر این اتحادیه دنبال شود. اگر اتحادیه در تهران نمایندگی داشته باشد، این قبیل مسائل می‌تواند پیگیری شود. ضمن این که کف، سقف، محتوا و ابعاد روابط مهم خارجی در شورای عالی امنیت ملی تصویب و در صورت موافقت مقام معظم رهبری، وزارت خارجه آن را اجرا می‌کند.
چه اقدامات متقابلی برای بهبود روابط ایران و اروپا باید انجام شود؟
ابتدا باید به دنبال طراحی روابطی فراتر از روابط تجاری باشیم. صرف روابط تجاری منهای روابط سیاسی، امنیتی، فرهنگی، همیشه شکننده خواهد بود.
دوم این که ایران باید از اقدامات و شعارهای تحریک کننده مثل حمله به سفارت انگلیس و شعار نفی هولوکاست در دوران آقای احمدی‌نژاد یا حمله اخیر به سفارت عربستان بپرهیزد. اگر هم عوامل این وقایع خودسر هستند که آنها را کنترل کنند. اگر هم عوامل نفوذی هستند که با آنها برخورد شود.
سوم این که اروپایی‌ها هم باید از موارد تحریک‌آمیز خودداری کنند. نمونه آن هم مسئله سلمان رشدی بود که مقدسات اسلام و ۱.۵ میلیارد مسلمان را مورد اهانت قرار داد و اروپایی‌ها هم مرتب او را دعوت می‌کردند و جایزه به او می‌دادند. ضمنا اروپا باید به رفتار دوگانه و استانداردهای دوگانه در زمینه حقوق بشر و تسلیحات کشتار جمعی و تروریسم و غیره خاتمه دهد.»
انتهای پیام
نظرات