به گزارش ایسنا، در سال‌های اخیر با عوامل طبیعی همچون سیل و طوفان و تغییر فصل بیشتر مواجه هستیم که همه این عوامل ناشی از پدیده‌ای با نام تغییر اقلیم است، این پدیده‌ها به دلیل افزایش تولید گازهای گلخانه‌ای از طریق مصرف بیش از حد انرژی و تولید گازهایی همچون متان و منوکسید کربن و دی‌اکید کربن ایجاد شده است.

مازندران همواره با پدیده‌هایی مانند طوفان و سیلابی شدن در برخی مناطق مواجه است و از جمله مهمترین عاملی که در سرعت باد تأثیر دارد تفاوت دما و پستی و بلندی منطقه است و  اگر یک نقطه پرفشار و نقطه دیگر کم فشار باشد سرعت باد افزایش می‌یابد.

سیلابی شدن نیز بر اثر بارش بی‌موقع و با شدت زیاد در یک دوره 30 دقیقه‌ای ایجاد می‌شود و همچنین عواملی همچون نبود پوشش گیاهی جنگلی و علفی و نیز وجود گازهای گلخانه‌ای هم در ایجاد شدن آن نقش دارد و جنگل علاوه بر اینکه انرژی باران را خنثی می‌کند، همچنین اجازه نمی‌دهد خاکدانه‌ها پراکنده شوند. همه این عوامل را انسان‌ها با دست‌کاری در طبیعت به وجود می آورد که نیاز به اطلاع رسانی بیشتر دارد.

تاثیر تغییر اقلیم و گازهای گلخانه‌ای در ایجاد بارندگی های شدید

مهدی نادی، عضو هیئت علمی هواشناسی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، درباره طوفان روزهای گذشته، گفت: طوفان در اثر ریزش یک توده هوای سرد که مرکز آن در قسمت شمالی دریای خزر بود و از سمت شمال غرب وارد ایران می شود، به وقوع پیوسته و به دلیل هوای گرم و مرطوب در جو بالایی دریای منطقه شمال تشکیل شده است. وجود رطوبت و انرژی دریای خزر  موجب تقویت توده‌ هوای سرد شده و در نهایت این طوفان سهمگین به وجود آمد چرا که توده‌ هوای سرد پیش از ورود به دریا انرژی نداشت و دریا به دلیل گرمای منطقه پر انرژی بود و این هوای سرد با جذب این انرژی و رطوبت و با توجه به مسیر زیاد آن، چنین طوفانی را ایجاد کرد.

وی درباره این موضوع که چرا در برخی مناطق شدت آن بیشتر بود، تصریح کرد: با بررسی نقشه‌ها در دید نخست، ریخت‌شناسی منطقه مد نظر است که طوفان از سمت گیلان موازی ساحل در حال حرکت بود اما از نوشهر به بعد به سوی ساحل می‌پیچد، یعنی بعد از رامسر، طوفان با انرژی فراوان از دریا وارد بابلسر، آمل، بابل و قائم شهر شد.

این کارشناس هواشناسی گفت: در طوفان‌هایی که منشأ آنها دریا است هر چه از ساحل دورتر می‌شویم بارندگی‌ها کمتر می‌شود، که این موضوع بر پیچ و تاب ساحل و حتی جهت‌گیری دره‌ها هم موثر است بنابراین بارندگی زیاد در شهرهای ساحلی بیشتر است.

وی یادآور شد: در سال گذشته هم در همین فصل سال چنین طوفان‌هایی در همین مناطق اتفاق افتاد بنابراین در سال‌های آینده هم باید منتظر چنین هوایی بعد از یک یا دو هفته هوای گرم باشیم که به دلیل تغییر اقلیم روی می دهد.

نادی درباره توزیع بارندگی در استان مازندران، افزود: در استان مازندران بارندگی‌ها کم نشده اما توزیع آن فرق کرده چراکه در گذشته بارش‌ها نم نم بود اما در حال حاضر شدید و کوبنده است یعنی به جای آنکه بارندگی در طی دو روز ببارد، بارش در دو ساعت اتفاق می‌افتد. رطوبت و انرژی زیاد دریا که به دلیل گرمایش جهانی ایجاد شد و گرمای بیش از حد، یک توده ضعیف را می‌توان قوی ‌کند بنابراین در اثر گرمایش جهانی این نوع بارش‌ها اتفاق می‌افتد.

عضو هیئت علمی هواشناسی دانشگاه ساری، با اشاره به اینکه میزان آسیب‌پذیری به شدت یک پدیده بستگی دارد که باید میزان آسیب‌پذیری آن را کاهش دهیم، گفت: اگر در برخی از شهرها آسیب‌ها فراوان‌تر است به دلیل این است که این شهرها آسیب پذیرتر هستند و باید خود را برای این موارد آماده کنیم که نمونه ساده آن زه‌آب‌های شهری است. امروزه باید تغییر اقلیم و بارش‌های شدید را بپذیریم و مسئولان شهرداری و استانداری در شهرسازی باید زه‌آب‌های خود و همچنین منابع طبیعی، طرح‌های آبخیزداری را تغییر دهند چرا که در آینده باران‌های شدیدتری در پیش داریم.

 نادی خاطرنشان کرد: سیلی که در گلستان اتفاق افتاد به دلیل جنگل‌زادیی بود و قطعا وقوع سیل‌ها در این دوران به دلیل نبود طرح‌های درست در مدیریت جنگل‌ها و مراتع است و برای مقابله با سیل باید به پوشش گیاهی که از خاک در برابر روان آب محافظت می‌کند بیش از این اهمیت دهیم.

وی با اشاره به اینکه پدیده تغییر اقلیم جهانی است و همین طوفان‌های اخیر ناشی از انرژی و رطوبت حاصل از گازهای گلخانه‌ای بود، گفت:  گازهای گلخانه‌ای توسط خودمان تولید می شود و حتی خاموش و روشن کردن یک لامپ هم می‌تواند تأثیرگذار بوده و به طور کلی تمامی این موارد بر روی گرمایش جهانی زمین موثر است. وقتی هر فردی یک لامپ را روشن بگذارد یعنی نیروگاه بیشتر و تولید گاز گلخانه‌ای فراوان و در نتیجه گرمای زیاد و طوفان شدید ایجاد می‌شود.

ضرورت کاشت درختان بادکشن برای کاهش سرعت طوفان

محمد رضا پور مجیدیان، عضو هیئت علمی جنگل‌شناسی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی مازندران نیز درباره چگونگی مقابله با طوفان و سیل‌ها، گفت: در مناطقی که باد شدید به اماکن و تأسیسات خسارت وارد می‌کند می‌توان درختانی که در مقابل باد ایستادگی دارند به عنوان بادکشن برای کاهش سرعت باد کاشت. تمامی درختان نمی‌توانند به عنوان بادکشن عمل کنند و باید به انبوهی شاخه‌ و برگ، مقاومت و ریشه دوانی درختان در دل خاک توجه شود.

وی ضمن توصیه به مسئولان درباره اینکه درختان کهن می‌توانند خسارت‌زا باشند، تصریح کرد: مقاومت درختان در مقابل باد متفاوت است درختان مسن و جوان مقاوتشان در برابر باد کم است بنابراین درختان میانسال مقاومتشان زیاد و البته بستگی به سرشت گونه دارد.

این جنگل‌شناس درباره درختان مقام در مقابل باد با اشاره به اینکه چنار و آزاد مقاوم است و نیز درخت بلوط هم مقاومت دارد اما به دلیل باردهی، ضایعاتی همچون زخمی شدن افراد را ایجاد می‌کند، یادآور شد: برخی از درختان مانند اکالیپتوس‌ها ترد و شکننده هستند اما گونه‌ای از آن پایه‌های مقاوم دارند و همچنین نارون یا زبان‌گنجشک و از سوزنی برگ‌ها کاج‌ها هم بسیار مقاوم هستند. درختان با ایجاد وزنه‌هایی در دل خاک می‌توانند این آب‌ها را به سفره‌های زیرزمینی انتقال دهند و همچنین برگ‌ها را از وارد شدن ضربه‌های شدید بارش‌های جوی به خاک، محافظت و از پراکنده شدن خاکدانه‌ها جلوگیری می‌کنند.

پورمجیدیان افزود: درختان انرژی ضربات باران را کاهش می‌دهند و چون زیر درختان هم گیاهان علوفه‌ای وجود دارد آنها نیز مقداری از آب باران را جذب و از سیلابی شدن جلوگیری می‌کنند.

وی برای فهم بیشتر نقش درختان در جلوگیری از سیل مثالی زد و گفت: اگر بارندگی در زمینی با شدتی یک اندازه به ترتیب بر روی زمین آسفالته، زمین بدون پوشش و همراه با خاکدانه‌های رسی، زمین زراعی و کشاورزی، زمین دارای چمن مناسب مثل زمین فوتبال، زمینی دارای درخت و همچنین زمینی همراه با درختان و پوشش گیاهی در کف آن، ببارد، بیشترین میزان روان‌آب یا جاری شدن آب در زمین آسفالته و گلی و زراعی مشاهده می‌شود  و کمترین روان‌آب در زمین جنگل همراه با پوشش اتفاق می‌افتد.

پورمجیدیان با اشاره به اینکه اگر آب همراه با گل و لای جریان پیدا کند انرژی آن افزایش یافته و میزان تخریب آن بیشتر می‌شود، افزود: اگر عرصه‌ای لخت باشد و سیل با گل و لای و سنگ‌ریزه همراه باشد، اثر تخریب آن به ‌پایه‌های پل و کناره‌های رودخانه و در برخی موارد حتی به ساختمان‌ها فراوان‌تر خواهد بود. تمام طوفان‌ها و شرایط سیلابی را ناشی از تغییری است که انسان در محیط زیست ایجاد کرده است. بشر در حال تخریب محیط زیست خود است اما خود درک درستی از میزان فاجعه ندارد و زمانی به این درک خواهد رسید که عرصه برایش تنگ شود.

دولت‌ در زمینه کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای عملا اقدامی انجام نمی‌دهد

محمود رایینی، عضو هیئت علمی اقلیم‌شناسی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی مازندران نیز در گفت وگو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به اینکه وجود تغییرات اقلیمی که در جهان اتفاق افتاد از عوامل مهم ایجاد طوفان‌های اخیر و سیلاب‌ها است، اظهار کرد: این گازهای گلخانه‌ای شامل منوکسیدکربن و متان است که دی اکسید کربن از ماشین‌ها تولید می‌شود و کارخانه‌هایی که از نفت و گاز و بنزین استفاده می کنند را هم در برمی‌گیرد.

وی با بیان اینکه کارایی بسیاری از ماشین‎‌ها بسیار اندک است و زمینه‌ای برای تولید گاز گلخانه ای را فراهم می‌کند، افزود: بخشی از متان از طریق فرآیند بی‌هوازی در شالیزارها تولید می شود و این گازها از کره زمین خارج نمی‌شود بلکه در حال گردش است به همین دلیل کره زمین در حال گرم شدن است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران، تصریح کرد: هر فردی در خانه خود با خاموش کردن یک چراق برق می‌تواند از فعالیت بیش از حد نیروگاه جلوگیری کند و همچنین یخچال خانه هم پس از باز و بسته شدن برای خنک کردن خود نیاز به سوخت فسیلی بیشتری در نیروگاه برای تولید برق دارد که تمامی این عوامل گرمایش زمین را ایجاد می‌کند.

وی گفت: در ایران آب بسیار مهم است و وزارت نیرو نباید اجازه بدهد که چاه‌های غیر مجاز حفر شود و باید این شعر را همیشه به خاطر بسپاریم که "آب هست اما کم است".

رایینی افزود: در سال‌های گذشته طوفان‌های به این شدت نبود و حتی برف‌های بسیاری می‌بارید اما در شرایط حاضر میزان برف کاهش یافته و نیز بارش آن مثل سال 92 منجر به خسارت می‌شود.

وی با اشاره به اینکه کشورها در کاهش گازهای گلخانه‌ای نقش دارند که باید مثلا ماشین‌های فرسوده را از رده خارج کنند، تصریح کرد: ایران تعهد کرده که تولید گاز گلخانه‌ای را کاهش دهد در حالی که دولت ها فقط هشدار و شعار می‌دهد اما در زمینه مصرف آب و کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای عملا اقدامی انجام نمی‌دهد.

این اقلیم‌شناس تأکید کرد: مردم باید در مصرف آب و انرژی صرف‌جویی کنند چراکه پدیده تغییر اقلیم بسیار جدی است و نسل‌های آینده بسیار در برابر این پدیده قرار دارند و سازمان‌های دولتی باید برنامه ریزی کنند و باید به مردم این آگاهی را انتقال دهیم.

به گزارش ایسنا، مازندران در سال‌های آینده با باران‌های شدید مواجه خواهد شد اما هنوز زه‌آب‌های درستی ندارد، بنابراین باید هیدرولوژی شهری بهتری اعمال شود و همگان باید خود را با تغییر اقلیم سازش دهیم و همچنین طراحان ساختمانی و کشاورزان در طراحی باغات خود با توجه به با بارش شدید و تغییرات اقلیم برنامه ریزی کنند.

گزارش از زهرا اشکیود، خبرنگار ایسنا

انتهای پیام