اینترنت اشیا ، دنیایی را توصیف می کند که در آن همه اشیایی که بخشی از زندگی ما را تشکیل می‌دهند، دارای ریزتراشه‌هایی خواهند بود که قابلیت برقرای ارتباط از طریق شبکه‌های متعدد را خواهند داشت و می‌توان با استفاده از اپلیکیشن‌ها آنها را کنترل کرد.

به گزارش خبرنگار ایسنا،‌ مفهوم اینترنت اشیا (Internet of Things) یا به اختصار IOT اول بار توسط کوین اشتون در سال 1999 مطرح شد و او جهانی را توصیف کرد که در آن همه چیز دارای هویت دیجیتال باشند و از این طریق سازماندهی شوند.

بسیاری از ما در حال حاضر دارای تلفن‌های همراه هوشمند هستیم و در طول روز بخش زیادی از زمان خود را صرف شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های مختلف اینترنتی می‌کنیم، اما استفاده از فناوری اطلاعات به همین جا محدود نمی‌شود. در آینده‌ای نزدیک همه چیز از لوازم خانگی تا لباس‌هایمان سنسورهایی خواهند یافت که می‌توانند نبض زندگی ما را در دست بگیرند و شرایط زیست را برای ما تسهیل کنند.

اینترنت اشیا کمک خواهد کرد تا با دنیا معاشرت کنیم و در جهتی گام برداریم که شاید در حال حاضر برایمان به سختی قابل تصور باشد. امروزه، همه مردم از طریق اینترنت با هم در تماس هستند، اما با این فناوری، اشیا نیز به این حلقه اتصال خواهند پیوست.

بررسی‌های موسسه تحقیقاتی گارتنر نشان می‌دهد تا سال 2020، بیش از 25 میلیارد وسیله مختلف در جهان از طریق خدمات مبتنی بر اینترنت اشیا به شبکه‌های اطلاع‌رسانی متصل هستند. شرکت سیسکو نیز گزارشی دارد مبنی بر اینکه تعداد دستگاه‌های متصل به اینترنت در سال 2015،‌ 18.2 میلیارد به ازای 7.2 میلیارد جمعیت جهان خواهد شد و اعتقاد دارد که تا غلبه یافتن پدیده اینترنت اشیا تنها سه سال زمان باقی است.

در سال 93 سمینار بین المللی اینترنت اشیا در اصفهان برگزار شد و سید محمدسعید احسانی، دبیر این سمینار توضیح داده بود: هدف از برگزاری چنین سمیناری این است که بتوانیم در کمترین زمان این بحث اینترنت اشیا را به صورت عملی و تئوری وارد کشور کنیم.

پروفسور روب وان کرنبرگ، ‌رییس انجمن اینترنت اشیای اروپا،‌ نیز در حاشیه این سمینار مطرح کرد: اینترنت اشیا جایگاهش را در اروپا پیدا کرده است، اما در اروپا نیز هنوز در قسمت های ابتدایی این بحث هستیم و با توجه به فعالیت مهندسان در ایران، شروع این کار سخت نخواهد بود.

در این بین، با ورود اشیا به شبکه اینترنتی و تبادل اطلاعات با یکدیگر، بحث حریم خصوصی و لزوم وجود امنیت مطرح می شود، زیرا در چنین شرایطی ممکن است امنیت افراد با تهدید مواجه شود.

محمدحسام تدین، مدیر گروه فن آوری امنیت اطلاعات و سامانه‌ها در مرکز مخابرات ایران، به موضوع ایجاد امنیت در خصوص اینترنت اشیا اشاره کرده و معتقد است: به کارگیری فن‌آوری های جدید و بومی‌سازی‌شده از راهکارهای تحقق این امر است و جلب توجه مدیران و مسئولان برای سرمایه‌گذاری و شکوفایی امنیت بومی‌سازی‌شده برای اینترنت هدف اصلی برگزاری سمینارهایی با موضوعات مذکور است.

بر اساس بررسی‌های موسسه IDC، ارزش بازار محصولات و خدمات اینترنت اشیا تا سال 2017 به 7.3 تریلیون دلار می‌رسد. این در حالی است که بازار مذکور در سال 2012 تنها 4.8 تریلیون دلار ارزش داشت. این موضوع اهمیت سودآوری از طریق این فناوری را نشان می‌دهد.

ناصرعلی سعادت،‌ رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای معتقد است ضریب نفوذ اینترنت برای دستگاه ها تا سال 2020،‌ به بیش از 50 میلیارد دستگاه خواهد رسید و اضافه می‌کند: تعداد اینترنت اشیا باید نسبت به جمعیت کره زمین حداقل دو برابر افراد باشد تا بازار مناسبی حاصل شود و اکنون با این تفاسیر، ما به حدود 200 میلیون شی متصل نیاز خواهیم داشت.

ابداعاتی که در سایه اینترنت اشیاء انجام شده است

شرکت سامسونگ یک حسگر خواب به اسم SleepSense دارد که به افراد کمک می‌کند تا خواب خود را مدیریت کنند. این حسگر، شامل یک دیسک تخت است که زیر تشک قرار می‌گیرد و بدون هیچگونه تماس و با کمک اینترنت اشیا،‌ تمام حرکات حین خواب، ضربان قلب و تنفس فرد را زیر نظر می‌گیرد و کیفیت و مدت زمان خواب کاربر را تحلیل می‌کند. همچنین کاربر می‌تواند گزارش روزمره فعالیت این دستگاه را روی گوشی هوشمند خود ببیند.

از دیگر ابداعات مربوط به اینترنت اشیا،‌ فناوری Good Night Lamp است. این فناوری توسط الکساندرا دشامب-سونسینو ارائه شده و سیستمی متشکل از لامپ‌های رومیزی است که فرد مالک می‌تواند آنها را در میان خانواده و دوستانش توزیع کند. این لامپها از راه دور با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و هنگامی که لامپ اصلی که نزد شخص قرار دارد و از طریق Wi-Fi عمل میکند، خاموش یا روشن شود، این عمل در لامپ‌های دیگر نیز تکرار می‌شود و به این ترتیب افراد از نقاط دور جهان نیز می‌توانند بر رفت و آمد شخص نظارت کنند.

با توجه به همه‌گیر شدن اینترنت اشیا در جهان و متعاقبا ایران، باید به بررسی معایب و مزایای این تکنولوژی پرداخت.

مزایای اینترنت اشیا

به گفته کارشناسان اینترنت اشیا مزایای بسیاری دارد که می‌تواند به صورت فردی، اجتماعی، تجارت و در کارهای روزمره تاثیرگذار باشد. از لحاظ انفرادی، این مفهوم جدید می‌تواند در فرمهایی از جمله سلامتی، امنیت، مالی، و سایر کارهای روزمره به کار بیاید.

برای مثل، انضمام اینترنت اشیا در سیستم ایمنی بدن می‌تواند هم از جهت شخصی و هم برای جامعه مفید واقع شود. یک تراشه می‌تواند برای هر فرد نصب شود و به افراد بیمارستانی این امکان را دهد تا علائم حیاتی بیمار را بررسی کنند.

با بررسی علائم حیاتی، آنها می‌توانند بدانند چه کسی به مراقبت های اولیه نیازمند است. این فناوری هم چنین می‌تواند مردم را در امنیت شخصی یاری کند. مثلا ADT که یک سیستم امنیت خانگی است، به افراد اجازه می‌دهد سیستم‌های امنیتی خود در خانه را توسط تلفشان با قابلیت کنترل از راه دور بررسی کنند.

به علاوه، ‌اینترنت اشیا می‌تواند مردم را در کارهای روزمره‌شان یاری کند. IOT در صرفه‌جویی هزینه‌های مردم در انجام کارهای خانه موثر است و اگر لوازم خانه قابلیت برقراری ارتباط با یکدیگر را داشته باشند،‌ می‌توانند در یک راه کارآمد اثر بگذارند.

همان‌طور که پیش از این اشاره شد، اینترنت اشیا به برقراری ارتباط بین اشیا کمک می‌کند؛ با چنین قابلیتی، اشیا می‌توانند با انسان‌ها ارتباط بگیرند و به آنها اجازه دهند شرایط و مکانشان را بدانند. تجارت نیز می‌تواند منفعت‌های بسیاری از طریق اینترنت اشیا کسب کند. اینترنت اشیا می‌تواند در بعضی مقوله‌ها از جمله ردیابی دارایی ها و کنترل موجودی، حمل و نقل و مکان‌یابی، امنیت و ردیابی افراد سودآور باشد.

دیگر مزیت اینترنت اشیا، قابلیت ردیابی مشتری‌ها و هدف قرار دادن آنها بر اساس اطلاعات فراهم‌شده توسط دستگاه‌هاست. به عبارتی، اینترنت اشیا سیستمی را تامین می‌کند که بالقوه فروش تجاری و جمعیت آن را افزایش می‌دهد.

با پیشرفت اینترنت اشیا، دستگاه‌ها می‌توانند بدون هدایت انسان، تصمیم‌گیری کنند و خود را انطباق دهند تا انرژی مصرفی خود را کاهش دهند. این فناوری،‌ مزایای فراوانی در تجارت، مسائل انفرادی، جلب مشتری، محیط‌زیست و جامعه دارد؛ اما همچون سایر فناوری‌ها، عواقبی دارد که متعاقبا ایجاد می‌شود.

معایب اینترنت اشیا

سه مشکل اساسی ایده اینترنت اشیا را تهدید می‌کند؛نقض حریم شخصی، اتکای بیش از اندازه بر فناوری و فقدان شغل. اینها مشکلاتی هستند که همیشه وقتی همه چیز بر عهده اینترنت گذاشته می‌شود، وجود دارند.

در خصوص حریم شخصی، اقدامات امنیتی وجود دارند که از اطلاعات شخصی حفاظت کنند، اما همیشه نیز این امکان برای هکرها وجود دارد که به سیستم‌های امنیتی نفوذ کنند و داده‌ها را به سرقت ببرند. بنابراین اگر همه اطلاعات ما در اینترنت ذخیره شود، افرادی می‌توانند آن را هک کنند و همه چیز درباره زندگی شخصی ما را دریابند. همچنین، شرکتها می‌توانند از اطلاعاتی که به آن‌ها دسترسی دارند، سوء استفاده کنند و این اطلاعات میتواند برای آنها به نحو فوق‌العاده‌ای سودمند باشد.

مساله امنیت همچنین با این پرسش همراه است که چه کسی اینترنت اشیا را کنترل می‌کند؟ اگر تنها یک شرکت این مسئولیت را داشته باشد،‌ این موضوع می‌تواند به صورت بالقوه موجب آسیب انحصاری به مشتریان و سایر شرکت‌ها شود و اگر چندین شرکت به اطلاعات افراد دسترسی داشته باشند،‌ این موضوع نیز مساله حریم شخصی را نقض می‌کند.

دیگر مشکل اینترنت اشیا، اتکای بیش از اندازه بر فناوری است. با پیشرفت زمان، نسل کنونی با دسترسی آسان به اینترنت و فناوری رشد یافته است. هرچند، تکیه بر اینترنت و گرفتن تصمیم بر مبنای اطلاعاتی که در آن وجود دارد،‌ می‌تواند دردسر بیافریند، زیرا هیچ سیستمی بی‌اشکال نیست. همیشه اشکالاتی وجود دارد که به طور مداوم در ارتباط با فناوری رخ میدهد، مخصوصا وقتی پای اینترنت هم در میان باشد.

بسته به میزان استفاده،‌ اتکای انفرادی بر اطلاعات فراهم‌شده در صورت سقوط سیستم می‌تواند زیان‌بار باشد. هرچه بیشتر به اینترنت اعتماد کنیم و بیشتر به آن وابسته باشیم، درصورت خرابی، می‌تواند منجر به مصیبت بزرگتری شود.

در آخر،‌ اتصال هرچه بیشتر دستگاه‌ها به اینترنت منجر به فقدان شغل می‌شود. کنترل و هدایت دستگاه به صورت خودکار به وسیله اینترنت، تاثیری مخرب بر دورنمای استخدام کارگرهایی که تحصیلات کمتری دارند، خواهد داشت؛ زیرا دستگاه‌ها نه تنها می‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند،‌ بلکه اطلاعات را به صاحبان کارخانه‌ها منتقل می‌کنند. ما در حال حاضر هم شاهد هستیم که شغل ها تحت تاثیر ماشین‌های اتوماتیک قرار گرفته‌اند، مثل استفاده از خودپردازها.

با تمام جوانبی که درباره اینترنت اشیا وجود دارد،‌ نمی‌توان از این موضوع غافل شد که این فناوری در آینده‌ای نزدیک، به یکی از مهم‌ترین ابزارها در دنیا تبدیل خواهد شد، بنابراین لازم است با کسب اطلاعات کافی، به این موضوع پرداخت تا بتوان از آن به عنوان یک فرصت استفاده کرد.

انتهای پیام