لطفعلی خان امیر مفخم، فرزند امام قلی خان ایلخانی، در سال ۱۲۳۶ هجری شمسی در چهارمحال و بختیاری متولد شد. وی از قدرتمندترین خوانین بختیاری در اوایل قرن اخیر بود.

قلعه دزک، قلعه‌ایست در روستایی به همین نام در فاصله ۳۲ کیلومتری شهرکرد واقع است. این بنا توسط لطفعلی خان امیر مفخم بختیاری از خوانین معروف هفت لنگ بختیاری ساخته شده و ترمیم و بازساخت و تزئین دایمی آن از سوی دیگر ساکنانش در واقع بیانگر روزگار قدرت‌نمایی این گروه از صحنه سیاسی تاریخ منطقه است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)-منطقه چهارمحال و بختیاری- بنای فعلی در حقیقت بخش محوری و اصلی مجموعه‌ای نظامی مسکونی است که توسط خوانین بنام بختیاری در این روستا ساخته شده و متاسفانه گذشت زمان و عوامل تخریبی مختلف سبب شده تا سایر بخش‌های این مجموعه عظیم از بین برود. در این قلعه در گذشته‌های دور شخصیت‌های بنامی ساکن بوده‌اند که از جمله معروف‌ترین آنها می‌توان به تیمسار تیمور بختیار اشاره کرد که بنیانگذار ساواک در ایران بوده‌ است.

تیمسار بختیار در روستای دزک در قلعه سردار امیر مفخم خان بختیاری به دنیا آمد. علی اکبر دهخدا در هنگام جنگ جهانی که به چهارمحال گریخته بود از این کتابخانه استفاده کرد و تألیف امثال و حکم و لغتنامه‌ی خود را با استفاده از منابع موجود در قلعه‌ی دزک آغاز کرد. تیمسار بختیار در زمان ریاست ساواک در ایران با توجه به ارتباط خود با این منطقه افرادی را به عنوان تبعید به این روستا و قلعه می‌فرستاد که از جمله آنها می‌توان به دهخدا و دکتر مصدق و وحید دستگردی اشاره کرد.

این قلعه هم‌اکنون در اختیار سازمان میراث فرهنگی و گردشگری چهارمحال و بختیاری است که یکی از نقاط گردشگردی استان است. در این قلعه تعدادی از فیلم‌های تاریخی ساخته شده و هر سال گروه‌های زیادی از این روستای تاریخی و قلعه آن دیدن می‌کنند. دزک از روستاهای شهرستان کیار از زمره محال چهارگانه(لار، کیار، میزدج و گندمان) که در فاصله 32 کیلومتری جنوب شرقی شهرکرد مرکز استان واقع شده است.

این بنا در طول حیات خود حوادث فراوانی را شاهد بوده که مهم‌ترین آنها ایفای نقش در جریان اعاده‌ی مشروطیت است. در آن هنگام این بنا به صورت مرکزی برای ایجاد تشکل در میان قیام‌گران بختیاری و اتحاد با انقلابیون عمل کرده‌ است.

به لحاظ ویژگی‌های معماری کاخ قلعه مشروطیت که الهام گرفته از کوشک‌های ایرانی و ترکیب قصرهای اروپایی قرن‌های گذشته با آرایش ایرانی است که با تزئینات الحاقی دیگر آن، نشانگر نفوذ فرهنگی و توجه به غرب در آن هنگام بوده‌ است. این بنا با توجه به آب و هوای منطقه در دو طبقه با ایوان‌های شمالی و جنوبی مشرف به بیشه‌های منتهی به کوهستان و رو به قبله ساخته شده‌ است تا اتاق‌های طبقه هم‌کف حداکثر بهره‌گیری از نور و گرما در زمستان و اتاق‌های طبقه اول بیشترین هوای خنک را در تابستان داشته باشد.

پی‌ها و دیوارهای اصلی بنا برای به حداقل رساندن تبادل حرارتی به شکل قابل توجهی قطور ساخته شده و با پوششی از آجر درنمای بیرونی و اندود کاهگل در نمای خارجی با لایه‌ای از گچ، سفید کاری محافظت شده است.

این بنا، چهار برج مخروطی شکل دارد با کاربرد دفاعی که دو برج قسمت جنوبی سالم و دو برج قسمت شمالی نیمه مخروبه و بیشتر برای القاء شکوه و ابهت ساخته شده و به عنوان انبار و زندان استفاده شده‌اند طبقه هم‌کف و اول بنا، دو ایوان در قسمت شمالی و جنوبی دارد که نور لازم را برای اتاق‌های مجاور، زیر برجی و سفره خانه، آیینه‌خانه، دهلیزها و اتاق‌های جنبی دیگر فراهم می‌کند. هم‌چنین قرینه‌ی بنای فعلی در جنوب حیاط داخلی بخش شاه‌نشین و نیز در جنب آن ابنیه‌های الحاقی دیگری وجود داشته که متاسفانه به‌واسطه‌ی عوامل تخریبی مختلف به جز صفه و بخاری‌های تزئینی آن اثر دیگری بر جا نمانده‌ است.

به گزارش ایسنا، «مصطفی هادی‌پور» کارشناس حفظ و احیای اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه قلعه امیر مفخم بختیاری از قدمت زیادی برخوردار است، گفت: این بنای تاریخی با شماره ۱۷۳۱/۳ در سال ۱۳۶۸ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

وی مصالح اصلی این بنا را خشت، آجر و چوب دانست و گفت: آخرین مرمتی که بر روی این بنا انجام شد در سال 86 از سوی اداره‌کل بوده که کف فرش و حیاط آن به صورت کامل مرمت شده است.

کارشناس حفظ و احیای اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: با مدیریت این اداره‌کل موزه‌ی پوشاک در قلعه امیر مفخم بختیاری افتتاح شد که تجهیز بیشتر آن نیازمند تخصیص اعتبارات لازم به این بخش است.

هادی‌پور با بیان این‌که احیای باغ این قلعه تاریخی نیازمند منابع مالی فراوانی است، یادآور شد: برای احیای باغ قلعه امیر مفخم بختیاری یک میلیارد و 200 میلیون تومان اعتبار نیاز است که باید از محل اعتبارات ملی تامین شود.

انتهای پیام