/ارزيابي طنز در دهه‌ي 80/ نقي سليماني: درباره‌ي طنز سخت‌گيري مي‌شود
نقي سليماني با اشاره به وجود سخت‌گيري در عرصه‌ي طنز، نتيجه‌ي اين موضوع را پديد نيامدن آثار زياد و گسترده در اين حوزه دانست.
اين طنزپرداز در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ادب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در ارزيابي وضعيت طنز در دهه‌ي 80، با اشاره به شرايط جامعه براي طنزپردازي، گفت: اين حوزه بايد مورد بررسي دقيق قرار گيرد و پژوهش‌هايي در اين زمينه انجام شود. اما اگر بخواهيم با نگاهي گزارشي به آن نگاه كنيم، شاهد اين هستيم كه طنز به صورت يك اتفاق جمعي شكل نمي‌گيرد و كار زيادي روي آن انجام نمي‌شود كه به صورتي باشد كه توجه رسانه‌ها يا مجامع هنري را داشته باشد.
او افزود: از سوي ديگر، ما در مورد طنز سخت‌گيري‌هايي را داريم كه سبب مي‌شود كار در حوزه‌ي طنز گسترده نباشد و نتيجه‌ي اين كم‌كاري‌ها و عدم درگيري متمركز با كار طنز اين است كه ما آثار زياد و گسترده‌اي در اين حوزه نمي‌بينيم. همچنين آثار بسيار بدي در اين حوزه شكل گرفته است.
سليماني با اشاره به فيلم‌هاي كمدي عنوان كرد: در سينماي ما اكنون فيلم‌هاي كمدي بسيار بدخيمي شكل گرفته‌اند كه سينما را به جاهاي بدي مي‌رسانند. از سوي ديگر، اين نبود توجه و تمركز در كار طنز باعث ايجاد فضا براي كينه‌توزي و ايجاد نفرت مي‌شود و جامعه را به سوي حركت‌هاي راديكال و تند مي‌كشاند.
او با اشاره به وجود نداشتن كارهاي عميق در حوزه‌ي تئوري طنز، عنوان كرد: ما در زمينه‌ي تئوري طنزپردازي هم كار چنداني نداريم و كتاب‌هايي را كه در زمينه‌ي تئوري طنز يا شيوه‌هاي كار براي نويسندگان تازه‌كار باشد، نمي‌بينيم. همچنين كارهاي پژوهشي در اين حوزه انجام نمي‌شود. اين در حالي است كه منابع ديني ما در برخورد با عرصه‌ي شوخي و طنز بسيار روشن و واضح هستند و پيامبر (ص) مي‌گويند، «مؤمن خنده‌رو و شوخ است و منافق عبوس و خشمناك». نگاه ما به عرصه‌ي طنز درست نيست و گروه‌هاي ادبي بايد روي اين زمينه متمركز شوند. ما خانه‌ي شاعران داريم؛ اما جوايز زيادي در كار طنز نداريم؛ نگاه ما به طنز بسيار بسته و غلط است.
اين طنزپرداز با اشاره به مشكلات حوزه‌ي كتاب، تأكيد كرد: ما در حوزه‌ي نشر كتاب و توزيع آن مشكلات زيادي داريم. شايد اكنون كتاب‌هاي طنز بسيار خوبي نوشته شده باشد؛ اما ما آن‌ها را نديده باشيم. روزنامه‌ها نيز تنها كار چهار ناشر را معرفي مي كنند تا آن‌جا كه به نظر مي‌رسد تنها چهار ناشر در كشور وجود دارد.
او همچنين درباره‌ي جايگاه طنز منثور و منظوم، عنوان كرد: نبايد طنز را تنها به اين دو گونه منحصر كرد؛ زيرا طنز زيرشاخه‌هاي بسيار گسترده‌اي دارد. در حوزه‌ي طنز، شوخي و لطيفه را هم زيرمجموعه‌ي طنز مي‌دانيم. از سوي ديگر، داستان طنز از طنز مطبوعاتي و طنزهاي لفظي جدا مي‌شود. اين شاخه‌هاي متفاوتي كه در حوزه‌ي طنز است، هر يك بايد در جايگاه خودش موفق باشد. ما گاه در حوزه‌ي شعر كارهاي خوبي را مي‌بينيم و در حوزه‌ي داستان نيز شاهد داستان‌هايي بوده‌ايم كه به صورت جسته و گريخته منتشر شده‌اند.
نقي سليماني سپس درباره‌ي نقش طنز مكتوب در شكل‌گيري گونه‌هاي ديگر طنز، گفت: در جهان در حوزه‌ي سينما فيلم‌هاي زيادي داريم كه بر اساس طنزهاي مكتوب نوشته مي‌شوند و حتا علاوه بر فيلم‌نامه‌ي طنز، كارگردان يك شوخي‌نويس را به كار مي‌گيرد كه به او كمك كند. اين شاخه‌ها كه در سينماي جهان از هم تفكيك‌شده هستند، در ايران پراكنده‌اند. ما نقد طنز نداريم، چه رسد به اين‌كه جريان‌هاي نقد داشته باشيم و برخلاف شعارهاي رسانه‌ها و نهادها، فضاي كمي براي طنز داريم.
او افزود: اين موضوع سبب شده است تا طنز در جامعه‌ي ما به صورت شفاهي و غيررسمي شكل بگيرد كه البته اين طنزها امكان قرار گرفتن در ويترين جامعه را ندارند و از آن‌جا كه طنز در فضاي غيررسمي نيز نمي‌تواند متمركز باشد، قابل بررسي نيست و رها مي‌شود؛ مگر اين‌كه گونه‌هايش را به صورت مكتوب عرضه كنيم.
سليماني همچنين درباره‌ي تعداد كم طنزپردازان در كشور، عنوان كرد: اگر در حوزه‌ي فوتبال سرمايه‌گذاري كنيم، طنزپرداز زاده نمي‌شود! مگر در حوزه‌ي كمدي چقدر سرمايه‌گذاري شده است كه انتظار فيلم‌هاي خوب داشته باشيم؟ چقدر كلاس‌هاي طنزنويسي برگزار كرده‌ايم كه انتظار داشته باشيم طنزنويسان خوبي كار كنند؟ شايد اين سرمايه‌گذاري‌ها در حوزه‌هاي ديگر انجام شده باشد؛ اما در حوزه‌ي طنز اين اتفاق نيفتاده و اين شايد به علت حضور مديراني بوده است كه ميز خود را بيش از هرچيز دوست داشته‌اند و براي اين زمينه برنامه‌ريزي نكرده‌اند.
او در ادامه افزود: اين در حالي است كه از طرف مردم از طنز استقبال زيادي وجود دارد و آن‌ها تشنه‌ي طنز هستند. وقتي فضاي طنز شكل مي‌گيرد، همدلي‌ها بيش‌تر مي‌شود و اگر طنز نباشد، فضاي درگيري، قتل و حوادث بد اجتماعي شكل مي‌گيرد و براي كينه‌توزي‌ها و نفرت ايجاد فضا مي‌شود و اگر ما طنزهاي انتقادي داشته باشيم، اين فضا را تلطيف مي‌كند.
اين طنزپرداز دليل حضور اندك طنز در مطبوعات را نوع برخوردها دانست و عنوان كرد: در مطبوعات، زماني هم كه طنزهاي سازنده كار شده، برخوردها تند و پر از سوءتفاهم بوده و اين به حذف طنز از مطبوعات انجاميده است. وقتي كساني نباشند كه نقد طنز بدانند و اين را به نهادهاي هنري منتقل كنند، سوءتفاهم شكل مي‌گيرد و بر قضاوت‌ها تأثير مي‌گذارد. اين شرايط سبب شده است تا قلم‌ها ترسو شوند و سردبيرها جسارت خود را از دست بدهند.
نقي سليماني مهم‌ترين مشكل طنزپردازي در ايران را نبود فعاليت متمركز در اين زمينه دانست و گفت: نويسندگان و گروه‌هاي هنري در ايران تلاش متمركزي در اين زمينه ندارند. ما جلسات طنزخواني نداريم كه اين زمينه فعال شود و از شكل جسته و گريخته خارج شود. مترجمان ما نيز كارهاي متمركزي را در حوزه‌ي ترجمه‌ي آثار طنز انجام نداده‌اند و پژوهشگران نيز در زمينه‌ي شناساندن كار استادان طنز ايران و جهان اقدامي نكرده‌اند. در زمينه‌ي نقد طنز هم ما جريان‌هاي متفاوت ادبي نداريم.
او افزود: اين‌ها خود به خود زمينه‌ساز شده‌اند تا طنز در ايران كم‌رنگ شود. وقتي تمام اين عوامل را كنار هم داريم، جو سوءتفاهم درباره‌ي طنز شكل مي‌گيرد و اين باعث عدم رشد طنز مي‌شود. در سطح مديريت فرهنگي هم هميشه با نگاه شكاك به طنزنويس نگاه كرده‌ايم و فكر كرده‌ايم او دارد اتفاق خاصي را زمينه‌سازي مي‌كند. اين عوامل سبب شده تا ما نگاه قوي نداشته باشيم. مديران ما كلان‌نگر و آينده‌نگر نيستند و اين موضوع فضايي را شكل مي‌دهد كه نويسندگان نتوانند و يا نخواهند وارد اين عرصه شوند؛ در حالي‌كه ما استعدادهاي بسيار خوبي در اين زمينه داريم.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
نظرات