هنرمندان تئاتر عروسكي بهار خود را با بدرقه غم‌انگيز اردشير كشاورزي آغاز كردند. هنرمندي كه در طول سال‌هاي زندگي‌اش به دور ازهياهو و جنجال به خلق آثاري ماندگار پرداخت. آنچنانكه خاطره شيرين كارهايش در ذهن بسياري از جوانان امروز باقي است. هنرمندان تئاتر روز سوم فروردين ماه خبر درگذشت او را كه مدتي با بيماري سرطان ريه مبارزه كرده بود، از طريق پيامك به يكديگر رساندند و روز نهم همين ماه نيز كارگردان «هادي و هدي»،«علي بابا و چهل دزد بغداد» «لوبياي سحرآميز»،«نخودي» و... را تا آرامگاه ابدي‌اش در قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) همراهي كردند تا بار ديگر «حادثه‌اي در شهر عروسكها» رقم بخورد.
بهرام شاه‌محمدلو يكي از دوستان و همكاران اين هنرمند، كشاورزي را يكي از مهم‌ترين و تأثيرگذارترين افراد در شروع كار عروسكي در ايران دانست و به خبرنگار تئاتر خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) گفت: شايد عمده‌ترين پايه‌ي اين هنر توسط اين هنرمند پايه‌گذاري شد.او اين مسير را به طور حرفه‌اي و رسمي دنبال كرد و در دوره همكاري خود با كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان موجب شناخته‌شدن اين رشته شد.
اين كارگردان تئاتر ادامه داد: كشاورزي روحيه‌اي بسيار ظريف و حساسيت‌هايي بسيار بالا داشت. او با امكانات محدود ما و به ويژه علي‌رغم عدم شناخت و ارتباط بسياري از هنرمندان با شاخه تئاتر عروسكي، با زحمات و كارهاي طاقت‌فرساي شبانه‌روزي توانست نتايج بسيار مثبتي در اين رشته به دست آورد به گونه‌اي كه جريان تئاتر عروسكي با ثبت نام او ماندگار شده است.
شاه‌محمدلو در ادامه با اشاره به شناخت و آشنايي اردشير كشاورزي با زبان‌هاي فرانسه و انگليسي عنوان كرد: اين شناخت در كنار روحيه‌ي معلمي و حس كارگرداني او موجب شد از همان آغاز آشنايي با تئاتر عروسكي در زمينه‌ي تدريس در اين رشته نيز فعال باشد.
او همان زمان كه به عنوان دستيار و مترجم «اسكارباتك» فعاليت مي‌كرد، تجربيات خود را به دانشجويان علاقه‌مند انتقال مي‌داد و همان سال‌ها بود كه ما تمام عروسك‌هاي نمايشي‌مان را مي‌ساختيم و آثار زيبايي را به صحنه آورديم كه نمونه‌ي آن نمايش «علي بابا و چهل دزد بغداد» بود.
اين هنرمند در پايان سخنان خود يادآور شد: تئاتر عروسكي ما در دهه 50 با تلاش هنرمنداني همچون اردشير كشاورزي، رضا بابك، مرضيه برومند و ... راه‌اندازي شد و همان سال‌ها بود كه مركز تئاتر عروسكي در كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان پايه‌ريزي شد و اردشير كشاورزي يكي از هنرمنداني بود كه در اين زمينه بسيار تلاش كرد.
اما جواد ذوالفقاري ديگر نمايشنامه‌نويس و كارگردان تئاتر درباره كشاورزي گفت: مرگ او هم دقيقا همان معناي زندگي‌اش را داشت. گرچه به ظاهر بسيار آرام و ساكت بود، اما در درون بسيار آگاه، علاقه‌مند، پويا و كنجكاو بود.
او كارش را به عنوان مترجم و دستيار «اسكار باتك» شروع كرد و در كلاس‌هاي او نقش همكار را برعهده داشت.
ذوالفقاري يادآور شد: نمايش «شنل هزار قصه» كه توسط كشاورزي اجرا شد با استقبال بسيار شگفت‌انگيزي روبه‌رو شد و همان زمان بود كه او همكاري خود را با كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان آغاز كرد.
اين كارگردان تئاتر عروسكي نمايش «لوبياي سحرآميز» را ديگر اثر ماندگار كشاورزي توصيف كرد و گفت: با اجراي اين نمايش و سال‌هاي اوليه پس از انقلاب دوره جديد فعاليت‌هاي كشاورزي آغاز شد و اين اثر جزو آثار بسيار شاخصي بود كه با استقبال بسيار گرم تماشاگران در تالار اصلي تئاترشهر روبه‌رو شد و پس از آن كشاورزي همكاري‌اش را با تلويزيون آغاز كرد و مجموعه‌ي ديدني «هادي و هدي» را ساخت.
كارگردان نمايش «علي بابا و چهل دزد بغداد» اضافه كرد: اردشير كشاورزي به واسطه تسلط بر زبان انگليسي از همان دهه 50 ايران را به عضويت يونيما درآورد و ارتباطي را با اين تشكل بين‌المللي برقرار كرد.
او به دليل متخصص‌بودن در زمينه‌هاي مختلف به جز هفت‌ماه آخر عمرش همواره مشغول فعاليت و تلاش بود و موفق شد تئاتر عروسكي را به جايگاه مطلوبي در ايران برساند و در همان سكوتي كه زندگي كرده بود، هم از دنيا رفت.
هما جديكار از ديگر دوستان نزديك اردشير كشاورزي هم با ابراز تأسف فراوان از درگذشت اين هنرمند يادآور شد: كشاورزي در دهه پنجاه جزء اولين دانشجوياني بود كه با «اسكارباتك» شروع به كار كرد. از آن‌جا كه اين استاد اهل كشور چك بود، كشاورزي مترجم او شد و به خاطر همنشيني با او شناخت بسيار درستي از نمايش عروسكي پيدا كرد به گونه‌اي كه در سال 52 همراه با باتك و كامبيز صميمي مفخم رشته تئاتر عروسكي را در كانون پرورش فكري پايه‌گذاري كرد و بعد از رفتن «باتك» هم فعاليت‌هاي خود را در زمينه نمايش عروسكي ادامه داد و مسووليت آموزش نمايش عروسكي را در كانون پرورش فكري برعهده داشت كه اين همكاري تا اوايل انقلاب ادامه پيدا كرد.
به گفته جديكار، كشاورزي سال 54 جشنواره بين‌المللي تئاتر عروسكي را در نياوران راه‌اندازي كرد و پس از انقلاب نيز نخستين نمايش عروسكي را با تكنيك «بونراكو» به نام «لوبياي سحرآميز» اجرا كرد.
اين استاد دانشگاه درباره‌ي فعاليت‌هاي كشاورزي در زمينه آموزش تئاتر عروسكي توضيح داد: از آن‌جا كه او كارشناس زبان‌هاي خارجي بود، بسياري از منابع خارجي در زمينه‌ي تئاتر عروسكي را مطالعه كرده بود و با شناخت بسيار خوبي كه از اين رشته داشت. يكي از استادان بسيار اثرگذار و حرفه‌اي تئاتر عروسكي بود. او فردي بسيار آرام و بي‌ادعا بود و شايد بسياري نامش را ندانند، اما كارها و آثار درخشانش را به ياد مي‌آورند. همچنان كه دوست بسيار مهرباني بود با اين‌كه هرگز واكنش‌هاي خيلي شديدي نسبت به مسايل بروز نمي‌داد.
همچنين حسن دادشكر ديگر كارگردان تئاتر عروسكي كشاورزي را يكي از مهره‌هاي اصلي و انكارناپذير تئاتر عروسكي ايران دانست و گفت: او در زندگي‌اش بسيار علمي و ريشه‌اي به اين هنر پرداخت و به واسطه تسلط به زبان‌هاي خارجي بسيار آكادميك با اين رشته برخورد كرد.
دادشكر ادامه داد: كشاورزي هرگز در زندگي‌اش كار معمولي يا بازاري انجام نداد، او هميشه يكي از مهره‌هاي مرتبط با يونيما بود و آثار روز جهان را ترجمه مي‌كرد و در اختيار مراكز و هنرمندان قرار مي‌داد.
به گفته دادشكر يكي از بارزترين ويژگي‌هاي او درون‌گرابودن و بي‌سروصدابودن او بود. همچنان كه در مسايل اجتماعي و مديريتي نيز با مناعت‌طبع بسياري رفتار مي‌كرد.
اين كارگردان تئاتر ابراز تأسف كرد: اردشير كشاورزي هنوز در جامعه‌ي ما شناخته نشده است. چراكه او از هياهو و جنجال‌هاي معمول به دور بود. اما خوشبختانه آثار درخشان‌اش باقي است و مردم او را با آثارش به ياد مي‌آورند، هرچند كه درگذشت او در روزهاي تعطيل آغاز سال در سكوت رخ داد.
انتهاي پيام
نظرات