در آستانهي روز بزرگداشت ملاصدرا يحيي يثربي: صدراپژوهي بهجاي تحليل به تجليل گرفتار است

يحيي يثربي با انتقاد از رواج تجليل به جاي تحليل، سنت صدراپژوهي را از اين مسأله متأثر دانست و بر ضرورت تجزيه و تحليل آثار ملاصدرا تا تجليل از شأن فلسفياش تأكيد كرد.
اين استاد فلسفه در گفتوگو با خبرنگار بخش حكمت و فلسفهي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در آستانهي روز بزرگداشت ملاصدرا، اظهار كرد: در جامعه نبايد همواره روي نكات مثبت تأكيد كنيم و ضرورت دارد به طرح مشكلات، ايرادها و كجرويها فضا دهيم، تا مشخص شود كه راه را درست ميرويم يا خير؟ دچار موضوعي هستيم كه به ما آسيب ميزند. درواقع به تحليل بهجاي تجليل عادت كردهايم؛ از اينرو و متأثر از اين فضا، آنچه در زمينهي صدراپژوهي انجام شده، در حد و اندازهي تجليل بوده كه به تحليل كمتر راه برده و اين روش براي توجه به انديشمندان و بزرگان، در عين حال كه پسنديده است، ايرادهايي نيز دارد.
او با انتقاد از اين رويكرد كه چنانچه كسي ميخواهد مورد توجه ما باشد، بايد او را تجليل كرد، يادآور شد: براي توجه به انديشمندان، ضرورت دارد ببينيم آنچه انجام دادهاند، چه بوده است و با بررسي آرا و آثار او، ايرادها و ضعفهايش را مورد توجه قرار دهيم و از سويي، ببينيم كجاي فعاليت و كار آن انديشمند ناتمام مانده، تا از آنجا به بعد دنبال شود؛ بنابراين، توجه به انديشمندان با رويكرد تجليل، اگر زبانبخش نباشد، غيرسودمند است.
يثربي در ادامه افزود: صدراپژوهي ما متأثر از اين شرايط به تجليل ميانجامد و اكنون در حوزهي صدراپژوهي همواره ميخواهيم او را شرح كنيم و بشناسانيم. چنانچه «اصالت وجود» در آثار ملاصدرا در كل يكصد صفحه باشد، اصرار داريم آن را شرح كنيم و به 200 يا يكهزار صفحه برسانيم؛ در حاليكه اين بالأخره همان مطلب است و ميخواهيم ملاصدرا را شرح كنيم و اينها در نهايت، ما را ملاصدرا نگه ميدارد و اگر كسي هم از دنيا برود، تمام افتخارش اين است كه همهي عمر را صرف توضيح آراي ملاصدرا كرده و خود ملاصدراي دوم ميشود؛ چنانچه هانري كربن دربارهي آشتياني گفت كه ملاصدرا دوم است. ما نميخواهيم ملاصدراي دوم داشته باشيم؛ ملاصدرا يكي و همان يكي كافي است.
اين پژوهشگر فلسفه در ادامه متذكر شد: به تجزيه و تحليل و نقد ملاصدرا نياز داريم و او نيز انسان است و لازم است بررسي كنيم تا كجا رفته؟ كجاي كار به كمك ما نياز دارد و كجاي كار را بايد دنبال كنيم.
وي با اشاره به اينكه توسعهي معرفت، امري جهاني است كه همگان وظيفه دارند به توسعهي آن كمك كنند، تأكيد كرد: همه بايد در توسعهي معرفت سهم داشته باشيم؛ ملاصدرا كار خودش را كرده است.
يثربي در ادامه با انتقاد از شرايطي كه فلسفه در جامعهي ما دارد و كمتر به مسائل اجتماعي و روزمرهي زندگي توجه و به تعبيري در آسمانها سير ميكند، مواجهه با فلسفهي ملاصدرا را متأثر از شرايط موجود فلسفه در جامعهي ما دانست و اظهار كرد: اكنون ميبينيم عليرغم اينكه آثار فلسفي انديشمندان ما به زبان عربي است؛ اما در جهان اسلام به آنها توجهي نميشود و به عنوان منبع علمي راهگشا در جامعه و دانشگاههاي جهان اسلام معرفي نميشوند؛ زيرا فلسفهي خود را بهروز و بهروز كار نكردهايم.
او با اشاره به اينكه ما در توجه به شخصيتهايمان به اظهارات غربيها دربارهي آنها توجه داريم، تصريح كرد: يكي ديگر از كارهاي غيرسودمند اين است كه سعي داريم مطالب سنتي خود را با اين بحثهاي جديدي كه اتفاق افتاده، تطبيق دهيم و مثلا «معقولات ثانويه»ي ملاصدرا را با «معقولات فاهمه»ي كانت تطبيق دهيم؛ اين بررسيها بيشتر با اين رويكرد انجام ميگيرد كه ما هم داريم و فكر نكنيد آنها گفتهاند و ما نگفتهايم. اين بررسيها از انگيزههاي علمي سرچشمه نميگيرد. اميد كه به خود آييم و اين به خود آمدن هم راهش از انتقاد ميگذرد.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بیاحترامی به اشخاص، قومیتها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزههای دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر میشود.
نظرات