پیام نو نوشت: بحران آب باعث ممنوعیت کشاورزی در استان کرمان شد. اما این تازه اول سریال بحران آب در قسمت جدید آن است، چرا که یک عضو کمیسیون انرژی مجلس خبر می دهد که ۱۲ یا ۱۳ استان دیگر هم در صف ممنوع کردن فعالیت های کشاورزی به دلیل بحران آب هستند. بحرانی که احتمالا در آینده بسیار نزدیک باعث شود تا کشاورزی در استان اصفهان و برخی از استان های مرکزی کشور هم ممنوع شود.

به گزارش پیام نو، هیچ خبر امیدوارکننده ای در حوزه منابع آبی به گوش نمی رسد؛ سد لار و لتیان در شرق تهران خشک شده اند، آب شرب پایتخت و برخی از شهرهای بزرگ با سرعت زیاد به سمت سهمیه بندی شدن پیش می رود و در این میان هم اعلام می شود که جدی شدن بحران آب ممنوعیت کشاورزی در استان کرمان را در پی داشته است. این تصمیم در جلسه جلسه کمیته آب استان کرمان گرفته شده، اما حواشی بحران آب آنقدر زیاد است که این ممنوعیت شاید فقط شروع نمایان شدن برخی نشانه های آن باشد.

تهدید اصلی حالا متوجه آب شرب مردم است. حسین امیری، نماینده زرند و عضو کمیسیون انرژی مجلس حرف های زیادی درباره این تصمیم و بحرانی که هم اکنون از نقاط مرکزی کشور به حاشیه ها گسترش پیدا می کند، دارد. از جمله اینکه متوسط عمق چاه های آب در شمال کرمان عدد ۲۵۰ متر را پشت سر گذاشته و آب شرب مردم هم از چاه هایی با عمق بیشتر از ۴۰۰ متر استخراج می شود.

این وضعیت یعنی بحران آب به موازات از بین بردن کشاورزی زندگی در مناطق مرکزی ایران را هم شدیدا تهدید می کند. سال ۸۷ اعلام شده بود که مناطق شمالی استان کرمان و شهرستان هایی چون سیرجان، رفسنجان، زرند و شهربابک فقط تا مرز ۱۰ سال آینده آب شرب خواهند داشت. ۶ سال از این ده سال سپری شده و حالا وضعیت به جایی رسیده که آب لوله کشی خیلی از این شهرستان ها از حدود دو سال پیش قابل آشامیدن نیست و اکنون هم ممنوعیت کشاورزی تصویب شده است. این وضعیت تا چهار سال آینده به کجا خواهد رسید؟

اوضاع به شکل باور نکردنی به سوی بحران بیشتر می رود، امیری خامکانی می گوید حتی امکان دارد برای حفظ آب شرب منطقه تصمیم بعدی از چرخه خارج کردن برخی باغات کشاورزی باشد. کاری که اگر انجام نشود باعت هدر رفتن بیشتر منابع اب خواهد شد و اگر انجام بشود یک ثروت ملی و قسمت مهمی از دارایی جامعه را به خطر می اندازد. دارایی که نماینده زرند تاکید می کند بزرگترین جنگل منصوعی جهان است، یعنی باغات پسته استان کرمان.

این ثروت ملی اما همینطور آسان به دست نیامده است، صرف نظر از سال هایی که برای گسترش باغات پسته صرف شده و نیروی انسانی که به پای آن گذاشته اند، یک مساله مهم دیگر هم وجود دارد. مساله ای که خودش ثروت ملی دیگری است که ارزش آن با این باغات پسته قابل قیاس نیست؛ منابع آبی.

امیری خامکانی، نماینده ای که از مجلس ششم سابقه حضور در کمیسیون انرژی را دارد عمق فاجعه را خیلی ساده، اما گویا مطرح می کند: «بعد از انقلاب سود کشور از تولید پسته استان کرمان چیزی در حدود 30 میلیارد دلار بوده است. اما برای تولید این میزان پسته ۸۰ میلیارد دلار منابع آبی مصرف شده است.» معادله خیلی ساده و معنادار است؛ ۵۰ میلیارد دلار ضرر غیر قابل بازگشت به خاطر تولید غیر اصولی پسته، هزینه کشاورزی سنتی کشور تنها در یک استان است. این ۵۰ میلیارد دلار ضرر نه با ورشکستی های شرکت های اقتصادی قابل قیاس است و نه حتی می توان آن را مشابهه ضرر ایران از عقب افتادن در برداشت از میادین گازی مشترک دانست. در اینجا منابع آبی از بین رفته اند که دیگر تجدید پذیر نیستند و نبودن آنها زندگی را در این مناطق از بین خواهد برد. بدون نفت و گاز و شرکت های اقتصادی شاید بتوان راهی برای زنده ماندن ماندن پیدا کرد، اما بدون آب نمی شود.

این آمارها اما تنها نباید تن کرمانی ها را بلرزاند، بحران خیلی سریع در حال گسترش است. حسین امیری به پیام نو گفته که «۱۲ یا۱۳ استان دیگر ایران هم که درگیر بحران کمبود آب هستند الان در آستانه ممنوعیت کشاورزی قرار دارند و احتمالا در ماه های آینده فعالیت های کشاورزی در این استان ها هم ممنوع شود.»

آن طور که این عضو کمیسیون انرژی گفته استان اصفهان هم احتمالا در آینده خیلی نزدیک چنین تصمیمی برای حفظ اندک منابع آب باقی مانده خود بگیرد. استانی که امیری خامکانی می گوید علی رغم دست و پنجه نرم کردن با بی آبی شدید در برخی از مناطق آن محصولات کشاورزی چون برنج کشت می شود که مخصوص مناطق پر باران است.

حالا فقط در استان کرمان سالانه یک میلیارد و 200 میلیون متر مکعب آب از سفرهای آب زیر زمینی کم می شود. به عبارتی یک پنجم بیلان منفی برداشت کشور تنها محدود به همین استان است. نکته اینجاست از حدود ۴۰ سال پیش یعنی از سال های ابتدایی دهه ۵۰ برداشت آب در بسیاری از دشت های این منطقه ممنوع شده بود، اما این ممنوعیت فقط بر روی کاغذ ماند و همچنان برداشت آب از آنها ادامه دارد. جالب در ابن میان وجود بیش از ۱۵ هزار حلقه چاه غیر مجاز است که همچنان بر تعداد آن افزوده می شود. اعدادی که قطعا در بقیه مناطق مرکزی ایران که با بحران آب مواجه هستند، نمونه های مشابهی دارد. چرا که اگر چنین نبود ۱۲ استان دیگر همانند کرمان در انتظار تصویب ممنوعیت فعالیت های کشاورزی قرار نداشتند.

انتهای پیام