چهاردهمین همایش حامیان نسخ خطی با پیام آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و سخنرانی علی جنتی در کتابخانه ملی برگزار شد.
چهاردهمین همایش حامیان نسخ خطی با پیام آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و سخنرانی علی جنتی در کتابخانه ملی برگزار شد.
علی یونسی در این همایش گفت: ارزش میراث مکتوب از اشیای تاریخی فراتر است چون این آثار گویا و زنده هستند و می‌توانند سهم بسزایی در پویایی ما داشته باشند.
به گزارش ایسنا، در متن پیام رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام که در این همایش خوانده شد آمده است: «از دوران طلبگی و مراجعه به متون و مراجع فقهی، یکی از خاطرات روشنم مربوط به نسخه‌های خطی است. اما شاید پررنگ‌ترینِ این خاطرات مربوط به دوران خدمت در مجلس شورای اسلامی باشد که به ضرورت کاری، زمینه ارتباطِ گاه‌به‌گاه با یکی از ناموران عرصه کتابشناسی و نسخه‌شناسی، جناب آقای عبدالحسین حایری به وجود آمد. ایشان که مورد وثوق حضرت امام بودند و با اشاره ایشان و واسطگی استاد شهید مطهری اداره این کتابخانه را بعد از انقلاب برعهده داشتند، همواره بر لزوم توجه به کتابخانه گرانسنگ مجلس، به عنوان یک کتابخانه میراثی تأکید داشتند. این کتابخانه که بخش مهم آن را آثار خطی تشکیل می‌دهد، چون دیگر کتابخانه‌های بزرگ کشور، میراث‌دار فرهنگ، هنر، ادبیات، فقه، حکمت، ادب، علوم محض و در یک کلام دستاوردهای دانشی و بینشی ایرانیان و مسلمانان است؛ و به نظر این‌جانب نگاه درست به نسخه‌های خطی نگاه از منظر تاریخ علم است. درک ضرورتِ پرداختن به نسخه‌های خطی بر اهل علم پوشیده نیست، اما چگونگی پاسخ به این نیاز است که می‌تواند برای نسل امروز و فردا مفید واقع شود. نگاه همه‌جانبه و کلان‌نگر به این عرصه و فرارفتن از رسوم پوسیده و کنارزدن سیاست‌های سخت‌گیرانه در ارائه تصویر نسخه‌ها به پژوهشگران، و بهره‌گیری از فن‌آوری‌های نوین در اطلاع‌رسانیِ این عرصه، می‌تواند آینده درخشانی را به علاقمندان عرصه متون نوید بدهد.
خوشبختانه به برکت انقلاب اسلامی پرداختن به شناسایی و احیای نسخه‌های خطی در دو دهه اخیر سرعت چشمگیری گرفته، و در کنار نهادهایی که بخشی از توانشان را به این مهم اختصاص داده‌اند، نهادهای مستقلی هم با هدف تصحیح و تنقیح نسخ شکل گرفته است. به ویژه جشنواره سالیانه‌ای که با عنوان «آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی» به همت سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران برگزارمی‌شود، نقش مهمی در تشویق جوانان، و ارائه الگو به ایشان، و تقدیر از پیشکسوتان این عرصه دارد. من به نوبه خودم به همه دست‌اندرکاران احیای نسخه‌های خطی و حامیان ایشان آفرین می‌گویم، و توفیق روزافزونشان را از درگاه خداوند متعال خواستارم.»
**
همچنین علی جنتی - وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی - از آمادگی وزارت ارشاد یرای حمایت از فعالان نسخ خطی خبر داد و گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آمادگی حمایت مادی و معنوی از فعالان نسخ خطی را دارد تا در راستای کمک‌های مادی و معنوی در حوزه حفظ و صیانت از نسخ خطی گام بردارد. بدون شک امروز برخلاف گذشته ثبت انجمن‌های فرهنگی در مدت بسیار کوتاهی انجام می‌شود. امیدواریم همه دست به دست هم دهیم تا بتوانیم یک مجمع بزرگ از کتابشناسان تشکیل دهیم و همه نسخه‌های خطی موجود در دنیا را جمع‌آوری کنیم، زیرا تحقیق در نسخه‌های خطی گامی بنیادین برای پیشرفت بسیاری از حوزه‌های علوم اسلامی و انسانی است.
جنتی با رویکرد تجلیل از مقام علمی فرهیخته فقید "عزیرالله عطاردی" اظهار کرد: کتاب و قلم نگاهدان و نگاهدار علم، حکمت و فرزانگی و روشنی‌بخش محفل اندیشه‌وران و فرزانگان است. لذا هرآنچه در فرآیند این نگاهبانی و نگاهداری قرار دارد به همان میزان از ارزش و ستایش برخوردار است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نسخه‌های خطی را به عنوان یکی از کهن‌ترین ابزار انتقال دانش و حکمت و فرهنگ عنوان کرد و گفت: این متون کهن جایگاهی بی‌همتا در همه فرهنگ‌های بشری دارند. دست‌نوشته‌هایی که ما را با چیستی و چگونگی علم و فرهنگ گذشته آشنا می‌سازند و هویت فرهنگی ریشه‌دار و افتخارآفرین پیشینیان را فرایاد ما می‌آورند.
او افزود: اینگونه است که باید نسخه‌های خطی را هویت‌نامه فرهنگ و تمدن یک ملت به شمار آورد. از همین منظر نسخه‌های خطی اسلامی و ایرانی تبارنامه فکری و فرهنگی مسلمانان و به ویژه ایرانیان مسلمان است. از همین رو، شناخت و بهره‌وری از سنت اصیل و دیرپای اسلامی و ایرانی، جز با شناسایی دقیق و درست نسخه‌های خطی میسر نیست.
جنتی ادامه داد: پیداست که حفظ و نگاهداری و مرمت این اشیای نفیس فرهنگی و تمدنی، گام نخست برای بهره‌مندی از این ذخایر ارزشمند است. این گام نخست، پایه و پشتوانه‌ای است که بتوان گام‌های بعدی را بهتر، کارآمدتر، صحیح‌تر و سریع‌تر برداشت. این فرآیند در مراحل بعدی با فعالیت‌های دیگری پیگیری می‌شود، از جمله تصویربرداری دیجیتالی از نسخه‌ها و اسناد و امکان دسترسی پژوهشگران بدان‌ها، معرفی و فهرست‌نگاری منابع مکتوب و در نهایت مقابله و تصحیح و تحقیق روشمند و عالمانه آنها.
وی گفت: این گام‌ها که وابسته به کوشش‌های دانشمندانی کاردان و نیازمند صرف سال‌ها عمر گرانبها همراه با تتبع و تعلیم ایشان است، هریک پله‌های نردبان ترقی و تعالی فرهنگی به شمار می‌آیند تا آثار پیشینیان دانشور و متفکر خود را بهتر بشناسیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین با تأکید بر شناخت صحیح نسخ خطی و متون کهن گفت: پس از شناخت صحیح، اصیل و آگاهانه است که می‌‍توانیم به بازاندیشی و تحلیل در سنت گذشته بنشینیم، محاسن آن را تقویت کنیم و همچون چراغی فراراه آیندگان قرار دهیم. از ضعف‌ها و کاستی‌ها درس بیاموزیم و در جبران ترمیم آنها بکوشیم.
او افزود: این شناخت و تحلیل سنت‌ها و میراث گذشته، نمودار ساختن برجستگی‌ها و رفع کاستی‌ها، از سویی گذشته پر افتخارمان را در یادها زنده می‌کند و نیرویی دوچندان برای پیمودن مسیر دشوار و طولانی آینده فرآهم می‌آورد و از سوی دیگر این نکته را به ذهن و ضمیر ما القاء می‌کند که همواره باید نگاه روبه آینده داشت و با بهره‌مندی از گذشته، مسیر روشن‌تری برای آتیه رقم زد. زیرا یک لحظه توقف در گذشته به منزله سال‌ها عقب ماندن از پیشرفت آینده است.
وزیر ارشاد با اشاره به اینکه حیات هر ملتی بر پاسداشت گذشته پرافتخار خویش است ادامه داد: استمرار و پاسداشت آن گذشته پرافتخار جز با ادامه مسیر و گسترش مرزهای دانایی و علم، میسر نیست. اینجاست که باید تأکید کرد تحقیق در نسخه‌های خطی گامی بنیادین برای پیشرفت بسیاری از حوزه‌های علوم انسانی و اسلامی است.
جنتی گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از همین منظر به حلقه‌های به هم پیوسته حفظ و نگهداری، مرمت و تصویربرداری، تصحیح، تحقیق و نشر متون ویراسته و چاپ‌های عکسی نسخه‌های خطی به عنوان گام‌هایی فرهنگساز و تمدن‌آفرین می‌نگرد و تلاش عالمانه همه دانشوران، محققان و استادان این عرصه‌ها را به عنوان فعالیت‌های فرهنگی بنیادین که دشوار و زمانبر و ضروری و اساس بسیاری از تحقیقات بعدی است قدر می‌نهد و حمایت از آنها را وظیفه خود می‌داند.
او ادامه داد: همایش حامیان نسخ خطی از آن روی که عهده‌دار بزرگداشت و تجلیل و مهمتر از آن، معرفی حوزه‌های گوناگون این عرصه به جامعه است، قطعا گامی مفید و مثمرثمر در این زمینه خواهد بود.
جنتی افزود: همایش حامیان نسخ خطی در امسال، به‌طور خاص مزین به نام محقق پرتلاش، کتاب‌شناس دانشمند دلبسته فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، مرحوم حجت‌الاسلام و المسلمین حاج شیخ عزیزالله عطاردی است. بزرگمردی که به شوق علم و دانش در حوزه‌های متعدد نسخه‌های خطی از شناسایی و تصویربرداری در کشورهای دورو نزدیک گرفته تا بازخوانی تصحیح و تحقیق آنها، یک تنه اما استوار و راسخ، قدم‌های استواری برداشت.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در گرامیداشت شخصیت و فعالیت‌های عزیزالله عطاردی گفت: علاوه بر این کوشش‌های ارجمند در زمینه نسخه‌های خطی و تتبع در متون گذشته، او در راه بازشناسی هویت گذشته ایران و به ویژه ناحیه خراسان، منطقه به منطقه، شهر به شهر و روستا به روستای خراسان بزرگ را درنوردید تا بتواند با درک درست تاریخی از جغرافیای فرهنگی ایران زمین برای نسل بعدی چراغی در راه شناخت تمدن افتخار آفرین گذشته برافروزد.
وی در ادامه تأکید کرد: من مقام شامخ این شخصیت فرهنگی را به‌طور خاص ارج می‌نهم و امید می‌برم که تحقیقات او پشتوانه گام‌های بعدی جوانان این مرز و بوم در سال‌های آینده باشد و امیدی را زنده کند که مایه سرافرازی و سربلندی روزافزون و پیوسته ایران اسلامی باشد.
**
علی یونسی - مشاور رییس جمهور در امور اقلیت‌ها – نیز در همایش حامیان نسخه‌های خطی گفت: میراث مکتوب بسیار ارزشمند است و ارزش میراث مکتوب از اشیای تاریخی فراتر است چون این آثار گویا و زنده هستند و می‌توانند سهم بسزایی در پویایی ما داشته باشند.
او افزود: باید از بنیان گذاران همایش حامیان نسخه‌های خطی و دکتر صالحی برای برگزاری این همایش قدردانی کنم، چون با برگزاری این همایش زمینه حمایت و حراست از نسخه‌های خطی را فراهم کرده‌اند.
او با بیان این مطلب که میراث مکتوب سهم بسزایی در هویت ما دارد گفت: میراث مکتوب بسیار ارزشمند است و ارزش میراث مکتوب از اشیای تاریخی فراتر است چون این آثار گویا و زنده هستند و می‌توانند سهم بسزایی در پویایی ما داشته باشند.
یونسی با بیان این مطلب که ما میراث‌دار فرهنگ ایرانی اسلامی هستیم گفت: جای جای ایران پر از آثار تاریخی است و هر یک از این آثار بخشی از هویت ما را بیان می‌کنند و با ارزش‌گذاری‌های مثبت بر روی این میراث می‌توان به خوانشی جدید از آنها رسید. مثلا همایش حامیان نسخ خطی زمینه‌ای را فراهم می‌کند که ما به میراث معنوی‌مان توجه بهتر و بیشتری بکنیم.
او با اشاره به میل به گذشته‌گرایی برخی از افراد گفت: برخی از افراد در گذشته مانده‌اند برخی در حال زندگی می کنند و برخی نیز تنها به آینده توجه دارند این اشخاص هیچ یک نمی توانند پویا باشند برای پویایی انسان باید به گذشته و حال و آینده توجه داشته باشد و از دستاوردهای گذشتگان برای ساختن امروز و فردای بشر بهره گیرد.
یونسی با اشاره به رفتار ملت ایران که در طول تاریخ بارها شایستگی خود را نشان داده اند گفت: ملت ایرانی ملتی تمدن ساز بوده اند و اگر تاریخ ایران پیش و پس از اسلام را نگاه کنید حتما به این موضوع پی خواهید برد. حمله مغول یکی از حرکت های بیرونی بود که موجب شد در مقطعی از تاریخ شکوفایی تمدن ایران متوقف شود. امروزه بار دیگر ملت ایران در پی تمدن سازی است و نباید اجازه بدهیم که هیچ عامل بیرونی و درونی مانع این امر مهم شود.
مشاور رییس جمهور در امور اقلیت ها برگزاری همایش حامیان نسخ خطی را اتفاق مبارکی معرفی کرد و گفت: باید این حرکت از سوی دولتمردان حمایت شود و زمینه برگزاری دوره های آتی آن تسهیل شود.
**
سیدرضا صالحی - رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی – هم در سخنانی گفت: برگزاری همایش حامیان نسخ خطی یکی از حرکت‌هایی است که نتیجه آن فضلیت‌جویی و فضلیت‌خواهی است.
او با بیان این مطلب که امروزه هوای کشور پاک‌تر شده است و نفس کشیدن در چنین هوایی راحت‌تر شده گفت: برگزاری همایش حامیان نسخ خطی یکی از حرکت هایی است که نتیجه آن فضلیت جویی و فضلیت خواهی است.
او افزود: ای کاش اصحاب سیاسی و اقتصادی نیز سال و ماهی را برای زیستن در محیط فرهنگی اختصاص می دادند و لذت زندگی در این حوزه را درک می کردند. امروزه فرهنگ بن مایه همه فضلیت هاست و مسیر توسعه بدون فرهنگ میسر نمی شود.
صالحی با بیان این مطلب که حوزه نسخه های خطی فاقد تخصص است، تصریح کرد: اما این درک را دارم که مجموعه تلاش کسانی که در برگزاری همایش حامیان نسخ خطی در این سال ها زحمت کشیده اند در جهت هویت بخشی به جامعه و نظام جمهوری اسلامی ایران بوده و زمینه ای را برای رابطه حوزه تمدن و فرهنگ ایرانی و منابع خطی به‌وجود آورده است.
او با بیان این مطلب که حامیان نسخ خطی را باید حامی هویت ایرانی و اسلامی بدانیم یادآور شد: هویت آن ارزش بنیادینی است که به وجود آن افتخار می کنیم و نبود آن موجب خسران می شود. زبان و خط فارسی، قلم دانشمندان و فرهیختگانمان و حاملان فرهنگ ما بخشی از هویت ملی ما محسوب می شوند.
صالحی با اشاره به تلاش های مستمر نجفقلی حبیبی در برگزاری همایش حامیان خطی گفت: مهمانان این همایش از چهره های هویت ساز کشور به شمار می روند؛ چهره هایی چون علی یونسی، احمد مسجدجامعی و نجفی مرعشی.
او در ادامه حفاظت و مرمت و خریداری نسخه های خطی را یکی از برنامه های هشتگانه کتابخانه ملی عنوان کرد و گفت: در کتابخانه ملی برنامه منسجمی برای تجهیز این بخش داریم و قصد داریم ظرفیت های این بخش را افزایش دهیم. امروزه بخش عظیمی از نسخه های خطی ایرانی و اسلامی در شبه قاره پراکنده است، بخش دیگر این آثار در میان خانواده های ایرانی پراکنده است و تلاش داریم این آثار ارزشمند را خریداری کنیم تا هم از خطر نابودی آن ها جلوگیری کنیم و هم زمینه تجهیز بخش نسخه های کتابخانه ملی را فراهم کنیم.
به گفته صالحی امیری، نسخ خطی میراث شرافت و هویت فرهنگ و اخلاق ما هستند و ما باید این میراث را حفظ و نگهداری کنیم و آن را به نسل های آتی منتقل کنیم.
او در ادامه از اندیشمندان و پژوهشگران حوزه فرهنگی برای برگزاری سینمارها و نشست های تخصصی در کتابخانه ملی دعوت کرد و گفت: با برگزاری نشست های فرهنگی می توانیم گامی در امر توسعه کشور برداریم.
صالحی امیری در پایان سخنانش با اشاره به برنامه بودجه 94 گفت: با مشخص شدن برنامه بودجه کشور و با کمک دولت تدبیر و امید قصد داریم که برنامه منسجمی را در کتابخانه ملی پیش گیریم.
**
نجفقلی حبیبی دبیر علمی همایش حامیان نسخه های خطی با پاسداشت مقام عزیزالله عطاردی گفت: کرامت انسانی ذاتی و اکتسابی است و ما باید به شان انسان ها احترام بگذاریم و برگزاری همایش هایی از این دست فرصت مغتنمی است که از کرامت اکتسابی افراد قدردانی کنیم.
او با اشاره به اهمیت هویت ملی گفت: یکی از رمزهای وحدت جامعه بها دان به عناصر هویتی است و هنرمندان و پژوهشگران در هویت سازی سهم بسزایی را ایفا می‌کنند. وقتی از سوی یونسکو اعلام شد که سال 2012 و 2013 بزرگداشت هزاره تالیف قانون ابن سیناست ما ایرانی ها در گوشه گوشه جهان وجودمان شادمان شد.
به گفته حبیبی، دولت جمهوری اسلامی ایران باید تلاش کند که از مقام بزرگانی که هویت ما را ساخته اند تجلیل شود. در ایران کم نیستند بزرگانی که با وجود فقر مادی هیچ گاه از تلاش های خود برای آموختن و آموزش دادن دست نکشیدند. مثلا فارابی آن قدر فقیر بود که توان مالی برای خریدن شمع را نداشت. او برای این که تالیفاتش را بنویسد شب ها از نور چراغ های نگهبانی استفاده می کرد.
او در ادامه از خدمات تمام کسانی که در خلق یک کتاب سهم دارند تجلیل کرد و گفت: با توجه به این که تصحیح یک نسخه کاری زمان بر است پیشنهاد می کنم همایش حامیان نسخ خطی هر دو سال یک بار برگزار شود تا شتاب زدگی در کار محققان و پژوهشگران صورت نگیرد.
حبیبی با اشاره به روند برگزاری چهاردهمین همایش حامیان نسخ خطی گفت: پس ازمعرفی دبیران بخش های همایش، دبیران داوران را که از چهره‌های بنام این حوزه بودند برگزیدند و در نهایت با رای آن ها آثار انتخاب شد. به خواست داوران اسامی آن ها در این همایش اعلام نمی شود.
**
در ادامه محمد احمدی ابهری – بنیانگذار همایش حامیان نسخ خطی - ضمن قدردانی از تمام کسانی که در برگزاری این همایش سهیم بودند گفت: در برگزاری این همایش نام برخی از کتابخانه ها نیست که امیدوارم در سال های آتی این همایش را یکپارچه و متحد برگزار کنیم.
او با اشاره به ضرورت راه اندازی دبیرخانه دائمی همایش حامیان نسخه های خطی گفت: همایش حامیان نسخ خطی نباید منحصر به یک روز شود و باید در طول سال قدر حامیان خطی را بدانیم و از تجربیات کسانی که در این زمینه تلاش می کنند بهره مند شویم.
ابهری با اشاره بهت‌زدگی هیاتی که از دانشگاه کمبریج از بخش های نسخه های خطی موجود در ایران بازدید کردند گفت: ایران یکی از تواناترین کشورها در برخورداری از نسخه شناس ها و مصححان است و در بازدیدی که هیات دانشگاه کمبریج از بخش های مختلفی که در زمینه نسخه های خطی اشتند آن ها نیز به این موضوع اشاره کردند و از آن پس در تحقیقات خود سعی می کنند از نظرات نسخه شناسان ایرانی بهره گیرند.
او در ادامه از ضرورت راه اندازی اتحادیه حامیان نسخه های خطی خبر داد و گفت: این انجمن می تواند متشکل از انجمن فهرست نگاران، مصححان، مرمت گران و انجمن کتابداری و اطلاع رسانی باشد.
**
سپس ناصر مهدوی مشاور سازمان میراث فرهنگی گفت: گذشته را نباید به فراموشی سپرد و باید تلاش کرد که با حفظ و پژوهش نسخه های خطی اخلاق و فرهنگ ایرانی اسلامی را به نسل های بعد انتقال دهیم.
او افزود: عزیزالله عطاردی یکی از کسانی بود که برای حفظ میراث معنوی ایرانی اسلامی زحمات ارزنده ای کشید و باید قدرادن چهره های فرهنگی چون او باشیم.
**
اجرای این همایش را ساعد باقری برعهده داشت که با اشاره به برخی ایراداتی که در نسخه های خطی وجود دارد دارد، از ضرورت تهیه و انتشار نرم افزار صوتی نسخه های خطی خبر داد.
**
در این همایش سیدعباس صالحی معاون فرهنگی وزیر ارشاد، حجت الاسلام محمدرضا حشمتی معاون قرآن و عترت وزیر ارشاد، احمد مسجدجامعی عضو شورای اسلامی شهر تهران، نجفقلی حبیبی دبیر علمی این همایش، حجت‌الاسلام محمدعلی احمدی ابهری بنیانگذار همایش، آیت‌الله مرعشی نجفی و یاسر هاشمی فرزند آیت‌الله هاشمی رفسنجانی حضور داشتند.
انتهای پیام
نظرات