دوره قاجار، زمانه گسترش ارتباطات و رفت و آمدها بین ایرانیان و به اصطلاح فرنگی‌ها به حساب می‌آمد. وزرا، دولتمردان و فرهیختگان خارجی دوستدار بازدید از اصفهان، شهری با آثار و بناهای زیبایی از نظر معماری و رنگ، بودند و سفرهای بسیاری به این شهر داشتند. قلم این مهمانان خارجی در راستای نشان دادن شکوه شهرها و بناهای تاریخی نیز بر کاغذ آمده و گزارش سفرهایی که به اصفهان داشتند، را به ثبت رسانده‌اند. بنابراین اکنون سفرنامه‌هایی از آن دوران در دست است که به سبب حجم زیاد کتاب ممکن است، مردم به خواندن آنها رغبتی نداشته باشند. اما این کتاب‌ها می‌تواند شناختی از گذشته در اختیار خواننده قرار دهد. شناختی که نه تنها می‌تواند اطلاعاتی ارزشمند در زمینه بافت و ساخت فرهنگی و بناهای آن دوره داشته باشد؛ بلکه نگاهی به خواننده عرضه می‌کند که با استفاده از ایده‌های حاصل از این نگاه می‌توان در راستای بهبود وضعیت شهر به خدمت گرفته شود.

به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، منطقه اصفهان، در کتاب "اصفهان به روایت جهانگردان در دوره قاجار" گزارش‌هایی کوتاه از شش جهانگرد خارجی در دوره قاجار آمده که با تصاویری از مدرسه چهارباغ، محله هارونیه، پل خواجو و کلیسای وانک اصفهان از همان دوران طراحی شده است.

کتاب با گزارش "اوژن فلاندن" فرانسوی که در سال 1840 میلادی به اصفهان سفر کرده، آغاز می‌شود. او از خیابان‌های بلند با درختان انبوه و باغ‌های میوه سخن می‌گوید و با توصیف کاشی‌های هزار رنگ مدرسه چهارباغ، منظره‌ای که از لابه‌لای برگ‌های درختان چنار با کاشی‌های فیروزه‌ای به چشم می‌خورد، را پیش چشم خواننده مجسم می‌کند.

"هاینریش کارل بروگش" از بازارها و چهارسوق‌ها می‌نویسد. او می‌گوید که برای دیدن بازارهای استوار و پهناور اصفهان بیش از چهار ساعت وقت لازم است. دروازه‌های بازار به سوی کاروانسراهایی که مرکز تجارت است را طی کرده و به سراغ هنرمندان اصفهانی رفته که در محل‌های کوچکی می‌نشینند و با قلم‌موهای بسیار کوچک آثار هنری خلق می‌کنند.

"گیوم آنتوان اولیویه" در آغاز پادشاهی فتحعلی شاه قاجار به اصفهان سفر کرده بود. به اصفهان که آمد مهمان سفره‌های رنگارنگ والی اصفهان شد و به قدری شیفته میوه‌های این شهر شده بود که اعتراف کرد به جز گلابی و سیب دیگر میوه‌ها بهتر از میوه‌های فرانسه است.

"ارنست هولتسر" در سال 1863 میلادی از آلمان به اصفهان آمد و خاطرات خود را از این شهر این‌گونه آغاز می‌کند: یک ضرب‌المثل شناخته شده است که می‌گوید "اصفهان نصف جهان" است؛ هرچند کمی خیال‌پردازی باشد اما یک چیز مهم وجود دارد و این است که شهر اصفهان بزرگ، نیرومند و زیباست. پل‌هایی دارد (الله‌ وردی خان و خواجو) که به سبب ساختمان استوار و بی‌اندازه زیبا جایگاه ارزشمندی دارد. گنبد و مناره‌های بزرگ این شهر در تابش خورشید می‌درخشند. حمام‌ها، زورخانه‌ها، فروشگاه‌های بزرگ تهیه خوراک، کاخ‌های بسیار در میان باغ‌های بزرگ و مکتب خانه‌های پراکنده در جای‌جای این شهر به چشم می‌خورد.

زمانی که "ژان دیولافوآ" به شهری که به گفته خودش زیباست و شاعران ایران دوستش دارند ورود یافت، نظم و نظافت محله ارامنه "جلفا" ، آهنگ‌های شادی که زیر درختان شنیده می‌شد، گنبد بلند کلیسای جلفا و دیوارهای پوشیده از نقاشی آن مجموعه نظر او را جلب کرده بود.

خاطرات "آبراهام والنتاین ویلیامز جکسون" از باغ‌ها، کاخ‌ها، ساختمان‌های کلاه فرنگی، مسجدها، مدرسه‌ها، بازارها، پل‌ها و میدان نقش جهان با ظرافت بیان شده است. او می‌گوید: هر مسافری که از اصفهان دیدن کند مکان‌های دیدنی این شهر بر ذهن او برجا می‌ماند. این خاطره‌ها چنان روشن و ماندگارند که با گذشت سال و ماه تیره نمی‌شوند. اصفهان هنوز عنوان کهن خود، یعنی نصف جهان را دارد هر چند که ممکن است امروزه نصفه دیگر جهان، آن را تنها به فرش‌های زیبایش بشناسد.

بازآفرینی حال و هوای قاجاریه

مرتضی آکوچکیان، گرافیست کتاب "اصفهان به روایت جهانگردان در دوره قاجار" به خبرنگار ایسنا می‌گوید: به این دلیل که کتاب اصفهان به روایت جهانگردان در دوره قاجار موضوع سفر و روایت و یادگاری داشت، برای طراحی صفحات از ایده کارت پستال که یادآور روایت، سفر، یادگاری و تاریخ است، استفاده کردم و برای گرافیک کتاب کارت پستال‌هایی شبیه کارت پستال‌های دوره قاجار را بازسازی کردم تا به نظر برسد سیاحان کارت پستال‌هایی از اصفهان فرستادند، مطلبی درباره این شهر نوشتند و تصویر سازی مرتبطی با همان حال و هوا برای آن کار کردم.

وی افزود: در 90 درصد از طراحی‌ها از طراحی‌های "پاسکال کست" که یک نقاش و معمار فرانسوی بود، استفاده کردم. او در زمان محمدشاه قاجار به ایران سفر می‌کند. طراحی‌های او از ایران و اصفهان شاهکار است به همین دلیل می‌خواستم به نوعی گرافیک کتاب بازنمایی آثار این نقاش باشد و هم حس و حال قاجاری در طراحی لحاظ کرده باشم. در انتخاب فرم و شکل چیدمان سعی کردم فضای قدیمی قاجار پهلوی را در کار لحاظ کنم.

گرافیست کتاب "اصفهان به روایت جهانگردان در دوره قاجار" اضافه کرد: این مجموعه هم بار تصویری و گرافیکی جذابی دارد و هم یک کار تزیینی و کاتالوگ است و اگر کسی کتاب اصفهان از نگاه سیاحان را بخواند در این کتاب می‌تواند مختصری از گزارش شش جهانگرد را درباره اصفهان ببیند.

به گزارش ایسنا؛ این کتاب به همت مرکز خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان چاپ شده است.

انتهای پیام