سفرنامه یکی از منابع ارزشمند برای رصد جامعه در گذشته است. حال اگر این وقایع‌نگاری از زبان یک فرد خارجی صورت گیرد، ملاک و سنگ محکی برای سنجش وضع کنونی نسبت به گذشته و پیشرفت یا پسرفت اوضاع جامعه به دست می‌دهد.

کتاب "اصفهان به روایت جهانگردان در دوره صفوی" گزارش شش جهانگرد خارجی از اصفهان است که در عین تعریف‌ها و وضعیتی که از مردم و شهر اصفهان می‌شود، می‌توان پسرفت و بدتر شدن وضعیت اصفهان را در جنبه‌های مختلف دید. از سوی دیگر این‌گونه گزارش‌ها می‌تواند، شاخص و الگویی پیشرو برای تصمیم‌گیری مسئولان شهری باشد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه اصفهان، در کتاب "اصفهان به روایت جهانگردان در دوره صفوی" باهدف شناخت اصفهان دیروز برای برنامه‌ریزی اصفهان فردا که به همت مرکز خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان چاپ شده است؛ روایت "آنتونی شرلی" انگلیسی می‌آید که در آن اصفهان، مسجدهای باشکوه با حیاط‌های زیبایی دارد که آنها را پاکیزه نگه می‌دارند. در حیاط حوضی است که در آن پیش از نماز وضو می‌گیرند. در ایران و به ویژه اصفهان همه گونه میوه وجود دارد، گندم ارزان است و خوراک بیشترشان برنج است که به گونه‌های مختلفی پخت می‌شود.

"پیترو دلاواله" ایتالیایی اصفهان را با قسنطنیه برابر و حتی در برخی موارد برتر می‌داند و روایت می‌کند: بازارها بی‌مانند، همه ساختمان‌ها بزرگ و با نظم و معماری خوبی هستند. کالا از هرگونه زیاد است و هر کالایی در بخش ویژه‌ای عرضه می‌شود که این شیوه داد و ستد را آسان می‌کند. کاروانسرا نیز برای اقامت خارجیان به اندازه است.

"گارسیا دسیلو افیگوروا" اسپانیایی نیز در بخشی از خاطرات خود به توصیف میدان نقش‌جهان اصفهان در آن دوره می‌پردازد و می‌نویسد: "به بازاری رسیدیم پر از فروشگاه‌های انباشته از هرگونه خوراکی از میوه خشک گرفته تا خوراکی‌های سرخ‌کرده، پخته و بریان و چندگونه نان. در میان این بازار پنجره‌هایی در سقف برای تابیدن نور و کاروانسرای بزرگی به خرج شاه‌عباس اول ساخته شده است. بازار به میدانی پیوند می‌خورد که ایرانی‌ها در آن به ورزش سوارکاری می‌پردازند. در میدان، مسجدی زیبا و باشکوه در دست ساخت است. اصفهانی‌ها به سبب خوی خوب و آشنایی با دیگر مردم جهان مهربان و اهل معاشرت هستند" .

"جان اسمیت" هلندی از خاطرات خود در اصفهان منظره‌ای بسیار تماشایی را به گفته خود برای مردم شهرش به تصویر می‌کشد: "به دربار برای شرکت در مهمانی همگانی رفتیم. پس از گذر از یک باغ به تالار بزرگی پوشیده از فرش رسیدیم. میان تالار، حوض‌های چهارگوشی بود که هوا را خنک می‌کرد. بعد از لختی مصاحبت با پادشاه به باغ بزرگی که زیر درخت‌هایش جوی‌های آب روان و میزهایی پر از خوراکی‌های رنگارنگ با درپوش‌هایی از طلا و بشقاب‌هایی به اندازه یک دیگ بود، رفتیم".

"ژان شاردن" فرانسوی میدان نقش‌جهان اصفهان را زیباترین میدان دنیا می‌نامد و می‌نویسد: "در دو سوی میدان دو ستون سنگ مرمر برای بازی چوگان ساخته‌اند. دورتا دور میدان درخت چنار کاشته‌اند در تابستان میدان را آبپاشی می‌کنند و مردم با پیشه‌های گوناگون در پیرامون آن گرد هم می‌آیند."

به روایت "انگلبرت کمپفر" آلمانی بخش زیادی از آبادی و سرخوشی اصفهان به سبب زاینده‌رود است. او می‌گوید: "اصفهان دارای یک بیمارستان، بیش از یکصد مسجد، مدرسه، حمام و مسافرخانه که از نظر معماری ارزشمند و هنرمندانه‌اند، است".

همه این توصیفات در این کتاب در کنار عکس‌ها و طرح‌هایی آمده تا هدف پدید آمدن این کتاب، هر چه ملموس‌تر به مخاطب برسد. مهدی تمیزی گرافیست کتاب، اصفهان به روایت جهانگردان در دوره صفویه، به خبرنگار ایسنا می‌گوید: در نمایشگاه بین‌المللی گردشگری تهران، غرفه‌ای به اصفهان اختصاص داده شد تا بتواند هویت فرهنگی اصفهان را در راستای گسترش صنعت گردشگری به بازدیدکنندگان ارایه کند.

او می‌افزاید: با توجه به اینکه اصفهان در دوره صفویه بیشترین شاخصه‌های فرهنگی را دارد. در این دوران سیاحان مطرحی به اصفهان آمدند و گزارش سفرشان را نوشتند، در این کتاب متن کوتاهی از گزارش این سیاحان انتخاب شد.

این گرافیست ادامه می‌دهد: متن‌های این کتاب به فارسی موجود است، اما متأسفانه مردم اطلاع یا علاقه‌ای به این سفرنامه‌ها ندارند. درصورتی‌که این گزارش‌ها منابع ارزشمندی هستند که اوضاع اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، آداب‌ورسوم آن دوران را گزارش می‌کنند. طراحی این کتاب با مینیاتورهایی که در دوره صفویه طراحی شده صورت گرفته است. من این مینیاتورها را باز اجرایی و به صورت داستانی جدید و مرتبط با گزارش سیاحیان از اصفهان طراحی کردم.

انتهای پیام