چه در اکسپوهای جهانی (مانند اکسپو 2010 شانگهای) که جمهوری اسلامی ایران در آن حضور داشت، چه در اکسپوهای بین‌المللی تخصصی (مانند اکسپو 2012 یوئسو) که جمهوری اسلامی ایران در آن غایب بود، «هنر» همواره یک بعد اصلی این رویداد عظیم را به خود اختصاص داده است.

به گزارش ایسنا، علیرضا بهرامی - مولف کتاب تخصصی «دنیای شیشه‌ای؛ اکسپوهای جهانی از 1851 تا 2020» - در نوشتاری با تاکید بر این مطلب و با اشاره به این‌که به‌نظر می‌رسد توجه به فعالیت هنری در حدود 6 ماه آینده در پاویون ایران باید خیلی پررنگ‌تر باشد از آن‌چه که ظاهرا در نظر گرفته شده، آورده است:

گذشته از این‌که خود نمایشگاه درواقع بزرگ‌ترین نمایشگاه معماری است تا چیدمان، اجزا و ارایه‌های پاویون‌های مختلف ملل متفاوت از پنج قاره جهان، تا امکانات رفاهی، سرگرمی و دانش‌افزایی تعبیه شده توسط میزبان و درنهایت نیز آن چه که در قالب هنر محیطی، برای تحت تاثیر قرار دادن خیل مخاطب میلیونی در نظر گرفته می‌شود، همه و همه به هنرهای تجسمی، هنرهای نمایشی، هنر موسیقی و مولتی‌مدیا بسیار وابسته‌اند.

برای نمونه، در اکسپو شانگهای، کشور میزبان یک مرکز فرهنگی هنری علاوه بر جایگاه‌های در نظر گرفته شده در بخش‌های مربوط به قاره‌ها در نظر گرفته بود که در نوع خود و از انظر امکانات استفاده از محصولات و رویدادهای هنری زنده و ضبط شده، در سطح جهانی بی نظیر بود. ساختمان مرکز فرهنگی اکسپو (Expo Culture Center) یک سازه بود با کلی امکانات فرهنگی هنری. سازه‌ی توجه‌برانگیزِ بیضی‌شکل، دربرگیرنده‌ی سالن 18 هزار نفری بود که برگزاری مراسم افتتاحیه و اختتامیه‌ی نمایشگاه در آن تعبیه شده بود. همچنین کشورهای درخواست کننده‌، برنامه‌های هنری و کنسرت‌های موسیقی بزرگ خود را هم در این مکان می‌توانستند برگزار کنند. همچنین سالن‌های سینمای فعال، رستوران‌ها و کافه‌های متعدد، نمایشگاه‌های متنوع آثار هنری، راهرو چشم‌اندازی که کل فضای نمایشگاه را در ارتفاعی بلند در دیدرس داشت و دیگر امکانات جانبی، از دیگر بخش‌ها و جذابیت‌های این ساختمان عظیم بود.

یکی دیگر از جنبه‌های پررنگ در نمایشگاه اکسپو شانگهای، سالن‌های بزرگ مربوط به مضمون Theme نمایشگاه بود. در این سالن‌های عظیم که بعضا کارخانه‌های متروکه بودند که با حفظ ساختار بازسازی شده بودند، هنر مفهومی، انیمیشن و چیدمان نقش پررنگی ایفا می‌کرد.

این نوشتار می‌افزاید: سالن (پاویون) ایران در اکسپو 2010 شانگهای جزو سالن‌های مکعب مستطیل شکل نمایشگاه محسوب می‌شد که دست‌کم از نظر منظری، بیشترشان جزو سالن‌های موفق نمایشگاه محسوب نمی‌شدند. درواقع تجربه‌ی حضور در نمایشگاه نشان می‌داد، سالن‌هایی که در طراحی آن‌ها نوعی خلاقیت و توجه‌برانگیزی اندیشیده شده، و این مهم الزاما به‌معنای پرخرج شدن سازه آن هم نبود، در جذب مخاطبان موفق‌تر عمل کرده بودند. یکی از نکات استفاده از طراحی خاص غرفه‌ها، علاوه بر تاثیر مستقیم در جذب مخاطب، حک شدن تصویر به‌یادماندنی بود که در ذهن او باقی می‌گذارد. ضمن آن‌که یکی از ظرایف معماری ایرانی بویژه در دوره‌ی اسلامی آن است که بازدیدکننده را به محض ورود، مسحور عظمت خویش می‌سازد و او را مجبور می‌کند که با سر رو به بالا به این عظمت بنگرد. این ویژگی البته تلاش شده بود با احداث یک نیم‌گنبد در فضای داخلی غرفه تداعی شود. البته یکی از نکته‌های مربوط به طراحی این پاویون این بود که پاویون کشورمان جزو دسته‌ی پاویون‌هایی بود که ساختار سازه‌های آن‌ها از کشور میزبان اجاره شده و تنها روی آن در زمینه‌ی نماسازی مانور داده شده بود که خود برای طراحان محدودیت ایجاد می‌کرد. این شرایط در اکسپو 2015 میلان خوشبختانه بهبود یافته و ما برای اولین‌بار پاویونی طراحی و از پایه احداث کرده‌ایم. حال باید دید با پایان یافتن این بخش لجستیک ماجرا، از نظر محتوا که حیاتی‌ترین نقش را در ماه‌های آینده در ارتباط با پاویون ایران ایفا خواهد کرد، چه اندیشیده‌ایم؟

در اکسپو 2012 یوئسو گالری خیابان‌مانند، (EXPO Digital Gallery , EDG) به‌نوعی نقش ستون فقرات نمایشگاه را – بویژه برای پاویون‌های بین‌المللی کشورها – داشت. گالری دیجیتال درواقع «شاهراه محوری» بود؛ درست مثل سایت اکسپو میلان و خیابان زندگی.

سایت اکسپو میلان هم طوری طراحی شده است که پاویون‌ها در دو طرف یک خیابان یا گذرگاه اصلی قرار می‌گیرند. دیگر بخش مهم نمایشگاه در یوئسو، میدان اکسپو (EXPO Plazza) بود که بیشتر برنامه‌های فرهنگی – هنری در آن اجرا می‌شد و البته برنامه‌های سنتی کره‌یی‌اش با لباس‌ها و موسیقی محلی، معمولا با استقبال چشمگیری مواجه می‌شد. در سالن Tent Theater هم که جزو معدود بخش‌های داخلی نمایشگاه بود که باید برای بازدید از آن بلیت تهیه می‌شد، گروهی از هنرمندان مطرح کره برنامه‌ای یک‌ساعته را برای مخاطبان تدارک دیده بودند. این بخش نمایشگاه مشتریان پروپا قرص خاص خود را داشت که گاه حتا تا یک ساعت برای دیدن برنامه‌های آن در صف منتظر می‌ماندند.

برنامه‌های هنری در اکسپو یوئسو نیز به دو صورت رسمی و غیررسمی اجرا می‌شدند. حالت غیررسمی آن برنامه‌های هنری و تفریحی متعددی بود که در جای جای فضای نمایشگاه یا در برابر پاویون‌های خاص، توسط دو یا چند هنرمند موسیقی، تئاتر یا ورزشکار حرکات آکروباتیک اجرا می‌شد. این برنامه‌ها یا توسط دانشجویان علاقه‌مند کره‌یی ترتیب می‌یافتند، یا توسط گروه‌های هنری و نمایشی که به‌واسطه کشورهای شرکت‌کننده در نمایشگاه حضور یافته بودند و جزو برنامه‌های الزامی یا ترجیحی‌شان بود که بازدیدکنندگان از نمایشگاه را سرگرم کنند. مخاطبان کره‌یی هم که هیچ فرصتی را برای کمی سرگرمی یا لحظاتی شادی از دست نمی‌دادند، علاوه بر توجه به جذابیت‌های مولتی‌مدیایی، به این برنامه‌ها نیز توجه ویژه‌ای نشان می‌دادند و به‌راحتی متعجب و مشعوف می‌شدند.

نوع دوم برنامه‌ها هم برنامه‌های رسمی از پیش طراحی‌شده در جایگاه‌های مخصوص بود که علاوه بر اعلام مداوم از بلندگوهای نمایشگاه، از طریق تبلیغات محیطی و رسانه‌یی نیز تبلیغ می‌شدند. یکی از فضاهای اصلی اجرای این برنامه‌ها، جایگاه موسیقی بود که در یک منتهی‌الیه سایت نمایشگاه در مسیری که برای پهلو گرفتن قایق‌های بزرگ تعبیه شده بود، اجرا می‌شد و از جمله، اجرای موسیقی پاپ در آن رونق بیشتری داشت. البته در اکسپو شانگهای علاوه بر سالن 18 هزار نفری سرپوشیده، در هر محوطه مربوط به یکی از قاره‌ها، یک جایگاه موسیقی طراحی شده بود که تازه علاوه بر جایگاه‌های ایجاد شده توسط کشورها بود.

درواقع می توان گفت هنرهای نمایشی کمتر متکی به کلام و موسیقی‌های بومی و محلی، در هر دو گونه اکسپو جامع جهانی و تخصصی بین‌المللی، به‌گواه دست‌کم آن‌چه در شانگهای 2010 و یوئسو 2012 تجربه شد، نقشی حیاتی در کارکرد این آوردگاه جهانی ایفا می‌کرد و بی‌شک در میلان 2015 نیز چنین خواهد بود.

انتهای پیام