مسجد کوچکی به نام "آرد و خرما" در اردکان وجود دارد که بسیاری آن را در زمره کوچکترین مساجد ایران می‏‏‌دانند.

به گزارش ایسنا،‌ یکی از ساده‌‏‏ترین و در عین حال کوچک‏‏ترین مساجد تاریخی ایران در کوچه دروازه میرمحمدصالح در ابتدای خیابان امام خمینی‏‏(ره) شهر اردکان قرار دارد که با وجود سادگی و بی‏‏‌آلایشی خود، تاریخچه‎‎ای عجیب در پس آن پنهان است. هرچند همه مردم اردکان با نام این مسجد که "آرد و خرما" نام دارد، آشنایی دارند ولی تنها وجه تسمیه و علت نام‎‎گذاری آن نیز در هاله‎‎ای از ابهام است. این مسجد که نه معماری منحصر به فردی و نه سبک روشن و واضحی در ساخت دارد، تنها دارای یک مشخصه است که آن را از منحصر به فردترین مساجد ایران قرار داده و آن هم ارتباط تنگاتنگش با مردم در طول بیش از یک قرن گذشته است.

مسجد آرد و خرما یا آردخرما؟

"مصطفی شاکر" خادم این مسجد در مورد وجه تسمیه آن به خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه یزد، می‎‎گوید: نقل قول‌های گذشتگان حاکی از آن است که تاجری از شاهرود به علت مرگ شترش مدتی در اردکان ساکن می‌شود و مردم ساخت مسجدی را در محل فرود آمدن کاروانش به وی پیشنهاد می‏‏‌کنند که او اعلام می‎‎کند پولی برای این کار ندارد اما حاضر است به جای دستمزد کارگران به آنها آرد و خرما بدهد، لذا بعد از ساخت مسجد، آن را مسجد "آرد و خرما" نامیدند.

اما اهالی محله دروازه میرصالح به نقل قول دیگری نیز معتقد هستند؛ آنها شنیده‏‌اند که در گذشته، پشت مسجد کنونی، آسیابی وجود داشته که اکنون اثری از آن نیست. به گفته آنها، در زمان قحطی که وضعیت اقتصادی مردم بد بود، مردم اردکان برای تهیه آرد، هسته خرما را به این آسیاب می‌آوردند و تبدیل به آرد می‏‏‌کردند و به همین دلیل به مسجد مذکور نام "آرد خرما" نهاده‏‏‌اند.

مسجدی کوچک به بزرگی تاریخ

سبک معماری بنای مسجد آرد و خرما، نزدیک به سبک بناهای دوره صفویه است اما تنها یک احتمال وجود دارد که قدمت آن به دوره صفوی برسد چرا که آثار باقی‎‎مانده از جمله وقف‎‎نامه‎‎های مسجد مربوط به دوره قاجاریه بوده و زیلوی قاجاری آن چند سال پیش به دست یغماگران میراث کهن، ربوده شده است.

به گفته خادم این مسجد، دو وقف‏‏نامه برای این مسجد وجود دارد که یکی مربوط به قرائت قرآن و دیگری روغن چراغ است که هر دو در قرن سیزده هجری قمری یعنی در سال‏‏های 1267 و 1278 ه.ق نوشته شده است.

معماری مسجد آرد و خرما مانند سایر مساجد کوچک محلی دیگر، فاقد گچ‏‏بری و تزئینات خاص است. سقف بنا را به روش طاق و تعویزه پوشیده‎‎اند و یک چهارم کل مجموعه را با یک نشیمن‎‎گاه در بخش سر در ورودی ساخته‎‎اند. بخش ورودی در عرض 2.5 متر و عرض 1.6 تر و با یک قاب‎‎بندی ساده، از نشیمن‏‏گاه و در ورودی فضای بنا، تفکیک شده است.

مسجد به صورت غربی - شرقی و در عرض سه متر و طول 5.5 متر بنا شده و به همین علت نیز در سمت شمالی یا سمت راست بنا، سه طاقچه جهت قراردادن قرآن‏‏ها تعبیه شده است.

مسجد آرد و خرما جانی دوباره می‌گیرد

محسن میرجانی، رییس اداره میراث فرهنگی اردکان با اشاره به اتمام مرمت این مسجد تاریخی، به خبرنگار ایسنای منطقه یزد، گفت: مسجد آرد و خرما از بناهای تاریخی استان یزد است که به دلیل آسیب و تخریب در سال‎‎های گذشته، در دوره فعالیت سرپرست سابق این اداره، مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.

وی با اشاره به اینکه نام مسجد تاریخی "آرد و خرما" در فهرست آثار ملی ایران قرار ندارد، افزود: تعمیر این مسجد با اقداماتی مانند مرمت ضلع جنوبی مسجد، تراشیدن دیوار بیرونی و بازسازی نمای آن و کف‏‏‌سازی صحن جنوبی مسجد انجام شده و طرح توسعه این مسجد با اضافه شدن ساختمانی به ابعاد چهار در 7.5 متر به اتمام رسیده است.

به گفته وی، بنا بر شواهد و نقل قول‎‎ها این مسجد را کوچکترین مسجد ایران می‏‏‌نامند ولی سندیتی در این رابطه وجود ندارد.

بعد از اجرای طرح توسعه مسجد آرد و خرما، این مسجد رونق چشمگیری به وی‍ژه با حضور ورزشکاران و پیشکسوتان ورزشی اردکان داشته است و در مناسبت‏‏‌های گوناگون مامنی برای آرامش و خلوت بندگان حضرت حق و بعضاً‌ مکانی برای پخت و توزیع نذورات است.

به گزارش ایسنا، جاذبه‏‏‌های تاریخی استان یزد همیشه زبانزد بوده تا جایی که هر ساله تعداد زیادی گردشگر داخلی و خارجی برای برای دیدن این جاذبه‎‎ها به این دیار سفر می‎‎کنند. تمام شهرستان‏‏های یزد از جاذبه‏‏‌های تاریخی و بعضاً منحصر به فردی برخوردار هستند. از جمله این شهرستان‎‎ها می‌‏‏توان به اردکان اشاره کرد که با توجه به وسعت زیاد آن از جاذبه‏‏‌های متعدد گردشگری از جمله آتشکده و زیارتگاه زرتشتیان در چک چک، بافت تاریخی منسجم، کویر بکر و مساجد تاریخی فراوان برخوردار است.

انتهای پیام

مسجد آرد و خرما در اردکان