طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده یکی از طرح‌هایی است که با هدف افزایش جمعیت و تحکیم بنیان خانواده در کمیسیون اجتماعی مجلس در دست بررسی است، که یکی از بندهای آن به منع استخدام اعضای هیئت علمی مجرد اشاره دارد.
سرویس دانشگاهی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در گفتوگو با شماری از روسای دانشگاه‌های کشور به نقد و بررسی این طرح پرداخته است.
تاهل و تجرد ملاک مناسبی برای جذب یا حذف هیات علمی نیست
سید ابوالحسن نایینی رئیس دانشگاه بین المللی قزوین در گفتوگو با ایسنا درباره طرح جذب اعضای هیات علمی متأهل گفت: استخدام اعضای هیات علمی براساس تخصص و توانایی افراد صورت می‌گیرد و تا امروز تنها ملاک ما برای ارزیابی درخواست‌کنندگان میزان توانایی علمی و تعهد آنها بوده است.
وی همچنین ادامه داد: من فکر می‌کنم ملاکی نظیر تاهل و تجرد نباید به عنوان یکی از عوامل بازدارنده در جذب اعضای هیات علمی تاثیرگذار باشد.
رئیس دانشگاه بین المللی قزوین با اشاره به اینکه از سیاست کسانی که در حال تدوین و بررسی این طرح هستند، اطلاعی ندارد، افزود: توانمندی علمی، تخصص و تعهد در چنین جایگاهی از ارزش بسیار بالایی برخوردار است و نمی‌توان شرط تاهل و تجرد را به عنوان یکی از ملاک‌های اصلی برای جذب یا حذف آنها در نظر گرفت.
ایجاد شرط تاهل موجب تنزل سطح علمی می‌شود
عباس پاک رئیس دانشگاه صنعتی اراک در گفتوگو با خبرنگار دانشگاهی دانشجویان ایران (ایسنا)، با بیان اینکه بررسی ابعاد این بند بسیار پیچیده است و باید مورد بررسی بیشتری قرار بگیرد، اظهار کرد: برای اعمال چنین احکامی باید شرایط هر فرد را در نظر گرفت و نباید حکم کلی داد.
عباس پاک با اشاره به اینکه اکثریت اعضای هیات علمی در سنین بالایی قرار دارند و در سن ازدواج هستند، گفت: می‌توان تجرد را در قالب یک تبصره در طرح قرار داد یا با تعیین شرط محدوده زمانی برای متاهل شدن، این افراد را به ازدواج تشویق کرد. اما در صورتی که تجرد به عنوان یکی از موانع اصلی جذب اعضای هیات علمی باشد، باعث از دست رفتن ظرفیت دانشگاه و تنزل سطح علمی می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه افراد متقاضی پذیرش در هیات علمی از جوانان زبده و برجسته کشور هستند که زمان زیادی را صرف تحصیل و علم‌آموزی کرده‌اند، افزود: ما وظیفه داریم شرایط جذب این افراد را در دانشگاه‌های کشور فراهم کنیم.
اعمال محدودیت شرط تأهل برای جذب اعضای هیئت علمی منطقی نیست
محمدرضا عصاری رئیس دانشگاه جندی شاپور در گفتوگو با ایسنا با بیان اینکه استاد الگوی جوانان است، افزود: شرط تاهل برای جذب اعضای هیات علمی مشکل ایجاد می‌کند و فکرمی‌کنم این شرط باید از موارد اصلی به تبصره تبدیل شود.
محمدرضا عصاری با اشاره به اینکه این محدودیت منطقی نیست، اظهار کرد: بعضی از اعضای هیئت علمی جوان هستند و تا کنون شرایط ازدواج را نداشته‌اند. ولی ما باید به گونه‌ای فرصت را برای آنها فراهم کنیم تا آماده شوند.
وی در همین خصوص ادامه داد: من فکر می کنم که مطابق احکام دینی ما کسی که تا آخر عمر خود مجرد باشد فردی کامل نیست و دین ما ازدواج را به عنوان پدیده ای که انسان با آن تکمیل می‌شود می داند به همین دلیل درست نیست که اساتید ما تا آخر عمر مجرد بمانند.
قانون شرط تأهل برای جذب اعضای هیئت علمی طیف کمی از درخواست کنندگان را دربر می گیرد
دکتر آقامشهدی رئیس دانشگاه مازندران در گفتوگو با ایسنا ضمن بیان اینکه با اعمال شرط تاهل برای جذب اعضای هیئت علمی مخالف هستم، گفت: ممکن است هدف این قانون تشویق افراد به ازدواج باشد اما ازدواج شرایط و زمینه‌ای خاصی دارد و ممکن است تا به حال امکان ازدواج و تشکیل زندگی برای خیلی از متقاضیان هیئت علمی فراهم نشده باشد.
دکتر آقامشهدی در همین خصوص افزود: اکثر درخواست کنندگان اعضای هیئت علمی متاهل هستند به همین دلیل این قانون خیلی موثر نیست و روند آموزشی دانشگاهها برای جذب اعضای هیات علمی لطمه‌ای نمی‌بیند.
وی در پایان با تاکید بر اینکه این قانون طیف کمی از دانشجویان دکتری را در بر می‌گیرد، اظهار کرد: درست نیست برای وضع چنین قوانینی وقت مجلس را بگیریم. به نظر می‌رسد ادامه روند گذشته در خصوص جذب اعضای هیئت علمی موثرتر باشد.
طرح، نیاز به بررسی‌های کارشناسی بیشتری دارد
دکتر میرزایی رییس دانشگاه صنعتی ارومیه در گفتوگو با ایسنا، درخصوص منع استخدام اعضای هیات علمی مجرد گفت: حل معضلات دانشگاهی را باید به عهده دانشگاهیان گذاشت. فکر می‌کنم بهتر بود بدنه دانشگاه و وزارت علوم با ارائه یک لایحه به دولت برای این معضل راه‌حلی تدوین می‌کردند.
دکتر میرزایی با بیان اینکه راه‌حل‌های ارائه شده در مجلس درخصوص افزایش ازدواج با عنوان جذب اعضای هیات علمی متاهل صورت گرفته و نیاز به بررسی‌های کارشناسی بیشتری دارد، افزود: منع قانونی برای جذب اعضای هیات علمی مجرد منظر جالبی ندارد. به نظر می‌رسد تاثیر سیاست‌های تشویقی در این حوزه بیشتر موثر باشد.
مهم ترین شرط جذب اعضای هیئت علمی تخصص و تعهد است
مجید ارشاد لنگرودی رییس دانشگاه شیراز در گفتوگو با ایسنا، درخصوص طرح شرط تاهل برای پذیرش در هیات علمی با بیان اینکه مهم‌ترین شرط در جذب اعضای هیات علمی توانمندی و تخصص است، اظهار کرد: اکثر انسان‌ها به صورت طبیعی به دنبال ازدواج هستند اما نمی‌توان پذیرفت اعضای درخواست کننده عضویت هیات علمی مجرد از ساده ترین حقوق شهروندی محروم شوند.
وی با بیان اینکه اعمال چنین طرح‌هایی تاثیر سویی دارد، افزود: نباید شرایطی فراهم کنیم که فردی به خاطر تامین یک نیاز خود، علی رغم میل باطنی‌اش به کار دیگری بپردازد چون این امر باعث رواج دورویی می‌شود و به نفع کشور و جامعه نیست.
حذف استعدادهای برتر دستاورد اجرای احتمالی طرح منع استخدام هیات علمی مجرد
محمدرضا محمدی‌زاده رییس دانشگاه خلیج فارس در گفتوگو با ایسنا، در همین خصوص اظهارکرد: تا پیش از این تاهل و تجرد به عنوان موارد اصلی جذب اعضای هیات علمی مطرح نبوده، ضمن اینکه این شرط نمی‌تواند درزمینه گسترش ازدواج تاثیرگذار باشد.
رییس دانشگاه خلیج فارس اجرای این بند را باعث حذف انسان‌های شاخص و استعدادهای برتر دانست و افزود: این امر باعث می‌شود افرادی که سال‌های زیادی برای دستیابی به رتبه‌های بالای علمی زحمت کشیده‌اند، از حضور در دانشگاهها محروم شوند.
وی با تاکید بر اینکه در نظر گرفتن شرط تاهل به عنوان یکی از عوامل اصلی استخدام اعضای هیات علمی می‌تواند باعث بی‌بهره ماندن دانشگاه از بخش قابل توجهی از استعدادها و رتبه‌های برتر شود، گفت: این شرط نباید به عنوان یکی از شروط اصلی استخدام در نظر گرفته شود.
اعمال شرط تأهل برای جذب اعضای هیئت علمی کمکی به دانشگاه نمی‌کند
دکتر واثقی رئیس دانشگاه نوشیروانی بابل در گفتوگو با ایسنا، در خصوص طرح شرط تأهل برای جذب اعضای هیئت علمی اعمال این شرط در مباحث علمی مثل هیئت علمی شدن را دور از ملاک‌های اصلی لازم در این امر دانست و افزود: اگر در مورد جذب اعضای هیئت علمی این شرط اعمال می‌شود باید برای جذب در مشاغل دیگر هم این کار انجام شود.
دکتر واثقی با اشاره به اینکه افراد درخواست کننده جذب اعضای هیئت علمی دارای توانایی‌های بسیار زیادی هستند بیان کرد: اعمال این شرط کمکی به دانشگاه نمی‌کند و باعث می‌شود که از خدمات افراد برجسته و متخصص محروم شویم.
وی در همین خصوص اظهار کرد: بسیاری از این افراد در دوره جوانی درگیر تحصیل علم بودند و به همین دلیل فرصت ازدواج پیدا نکردند بنابراین ما نمی‌توانیم با اعمال این شرط از ورود آنها به دانشگاه جلوگیری کنیم.
متقاضیان جذب اعضای هیئت علمی از متخصصان برجسته کشور هستند
دکتر حمیدی رئیس دانشگاه اراک در گفت و گو با ایسنا، اعمال شروطی نظیر تاهل و تجرد برای جذب اعضای هیئت علمی را تعجب آور دانست و اظهار کرد: اعمال چنین شروطی درخصوص جذب اعضای هیئت علمی باعث تعجب و دور از ملاک های اصلی برای سنجش توانایی لازم برای ایفای این نقش است.
دکتر حمیدی با بیان اینکه حتی زنان جوان را به صرف مجرد بودن نمی‌توان از فرصت تحصیل و علم آموزی محروم کرد، افزود: این امر سبب می‌شود که افراد زبده و متخصص به دانشگاه راه پیدا نکنند.
وی در همین خصوص ادامه داد: جوانان دارای دکترای تخصصی، بیشتر زمان خود در دوره جوانی را به تحصیل مشغول بودند و خیلی از آنها در فاصله کوتاهی بعد از اینکه وارد دانشگاه شده و عضو هیئت علمی می‌شوند، ازدواج می‌کنند ولی اعمال چنین شروطی که دور از ملاک‌های تخصصی باشد، اصلا صحیح نیست.
اعمال سیاست های سلبی، بی اثر است
دکتر صادقی رییس دانشگاه محقق اردبیلی در گفتوگو با ایسنا، اعمال سیاست‌های سلبی برای واداشتن افراد به انجام کاری را بی‌اثر دانست و افزود: در تمام کشورهای پیشرفته وقتی می‌خواهند رفتار مردم را مدیریت کنند با ارائه تسهیلات افراد را تشویق به انجام فعالیت‌های مورد نظر خود می‌کنند. در حالی که در کشورهای عقب افتاده با اعمال سیاست‌های سلبی مردم را از انجام کاری بازمی‌دارند.
دکتر صادقی با بیان اینکه سیاست‌های سلبی در حوزه‌هایی نظیر ازدواج که از حوزه‌های خصوصی مردم به حساب می‌آید، اظهار کرد: ازدواج‌های صوری که تنها با هدف استخدام فرد به عنوان اعضای هیات علمی صورت می‌گیرد چه فایده‌ای دارد؟
وی با تاکید بر اینکه این سیاست‌ها باعث تحکیم خانواده نمی‌شود، تصریح کرد: نظر مجلس و نمایندگان محترم است اما اگر این سیاست‌ها با هدف تشویق افراد به ازدواج و تحکیم خانواده صورت بگیرد، فکر نمی‌کنم بتواند تاثیر مفیدی داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر در تمام دانشگاهها به تعداد کافی اعضای هیات علمی وجود دارد و من فکر نمی‌کنم که اعمال این قانون تاثیر چندانی در جذب اعضا داشته باشد، ادامه داد: ازدواج باید با عشق و علاقه و رعایت شئونات صورت گیرد.
ارائه تسهیلات به متأهلین بهتر از منع مجرد ها برای استخدام است
دکتر سحاب رییس دانشگاه تفرش در گفتوگو با ایسنا، با اشاره به اینکه بسیاری از افراد و جوانان متقاضی پذیرش هیات علمی تاکنون امکان ازدواج نداشتند و ما نمی‌توانیم آنها را اجبار کنیم، تصریح کرد: به نظر من عواقب اعمال این قانون افزایش ازدواج‌های صوری است. در حالی که هدف این سیاست‌گذاری تحکیم بنیان این خانواده و افزایش ازدواج واقعی بوده است.
دکتر سحاب اعمال سیاست‌های سلبی و ایجاد مانع به سبب تجرد را روش نادرستی خواند و اظهار کرد: ما باید با اعمال سیاست‌های تشویقی در شرایطی که افراد رتبه علمی یکسانی دارند، اولویت را به متاهل‌ها بدهیم. یا اینکه به اعضای هیات علمی متاهل تسهیلاتی ارائه شود نه اینکه برای افراد مجرد مانع ایجاد کنیم.
وی یکی از مهم‌ترین دلایل تاخیر ازدواج بخشی از اعضای هیات علمی را اشتغال به مسائل علمی و تخصصی عنوان کرد و افزود: استخدام به شرط تاهل مانع بهره‌مندی دانشگاه از نخبگان برتر کشور می‌شود.
منع جذب اعضای هیئت علمی مجرد با روح قانون اساسی در تعارض است
دکتر مظفر رییس دانشگاه هنر اصفهان در گفتوگو با ایسنا، با موضوع منع استخدام اعضای هیات علمی مجرد، این بند را مغایر با روح قانون اساسی دانست و افزود: نمی‌توان حقوق اجتماعی افراد را به صرف مجرد بودن از آنها سلب کرد.
دکتر مظفر با بیان اینکه این طرح مغایر توسعه جمعیت است، اظهار کرد: مگر چند درصد دانشجویان دکترای تخصصی و متقاضیان عضویت به عنوان هیات علمی مجرد هستند و یا بعد از استخدام شدن در دانشگاه ازدواج نمی‌کنند؟
وی با اشاره به اینکه ازدواج نکردن کار غیرقانونی نیست، تصریح کرد: تدوین سیاست‌های تشویقی برای افزایش جمعیت و ازدواج بسیار مفید است اما اعمال این بند فقط حقوق اجتماعی مردم را پایمال می‌کند.
چنین قوانینی دانشگاهها را از استخدام نخبگان و شاگرد اول‌ها محروم می‌کند
دکتر علی برخورداری رئیس دانشگاه علم و صنعت در گفتوگو با ایسنا اظهار داشت: من اصلا موافق چنین طرحی نیستم چراکه افراد معمولا زمانی که تحصیل می‌کنند کمتر شرایط ازدواج دارند و پس از فارغ‌التحصیلی و اخذ مدرک دکتری و پیدا کردن یک شغل با ثبات به ازدواج فکر خواهند کرد.
دکتر علی برخورداری با تاکید بر اینکه وضع یک قانون کلی برای عده‌ای محدود امر درستی نیست، گفت: جوانان به طور نرمال پس از پیدا کردن شغل مناسب ازدواج می‌کنند و تعداد افرادی که با محیا نشدن شرایط، ازدواج می‌کنند، بسیار کم است و وضع یک قانون کلی برای یکسری استثناء معقول نیست.
وی درباره آسیب‌هایی که این طرح به دانشگاهها وارد خواهد کرد، گفت: چنین قوانینی دانشگاهها را از استخدام نخبگان و شاگرد اول‌ها محروم می‌کند و برای وضع یک قانون باید تمام جوانب را در نظر گرفت و یک قانون عام پسند وضع کرد.
برخورداری در مورد وضعیت تقاضای هیات علمی در دانشگاه علم و صنعت گفت: دانشگاه علم و صنعت نیاز چندانی به هیات علمی ندارد اما هر ساله به دلیل توسعه‌ها و بازنشستگی برخی افراد معمولا 20 نفر استخدام می‌کنیم که این جذب ها از طریق بورسیه‌ها و فراخوان‌های جذب صورت می‌گیرد.
جلوگیری از استخدام هیأت علمی مجرد موجب افزایش آمار ازدواج نمی‌شود
دکتر سیداحمد معتمدی رییس دانشگاه صنعتی امیرکبیر به ایسنا گفت: بدیهی است که برای ازدواج جوانان باید زمینه‌های ازدواج فراهم شود اما بعید می‌دانم کسی وجود داشته باشد که نخواهد ازدواج کند اما شرایط شغل، مسکن و ... باید فراهم شود.
وی با بیان این که جلوگیری از عضویت درهیأت علمی تا زمان ازدواج کار بسیارغلطی است افزود: در حال حاضر خانم‌هایی وجود دارند که می‌خواهند ازدواج کنند اما شرایطش فراهم نیست. به نظر من طرح قابل قبولی نیست و نمی‌دانم استدلال برای مطرح کردن چنین طرحی چه بوده است.
رییس دانشگاه امیرکبیر با اشاره به این که بررسی قانونی برای محرومیت افراد از موقعیت‌های اجتماعی توسط حقوق‌دان‌ها باید صورت بگیرد اظهار کرد: مگر چند نفر هیأت علمی مجرد وجود دارد که می‌توانستند ازدواج کنند و نکردند که لازم باشد قانونی وضع شود تا تعداد ازدواج بالا برود.
وی درباره مشکلاتی که این طرح برای دانشگاهها خواهد داشت گفت: نخبگانی که از کشور خارج شده‌اند اگر فضا فراهم نباشد به داخل نخواهند آمد واگر این اتفاق نیفتد این‌گونه نیست که ازدواج کنند بلکه به‌طور کلی وارد کشور نخواهند شد و زمانی که در خارج از کشور مشغول تحصیل شوند آوردنشان به کشور بسیار سخت تر خواهد شد.
معتمدی درباره وضعیت دانشگاه امیرکبیر در زمینه نیاز به هیأت علمی اظهار کرد: دانشگاه در این زمینه هم با تقاضا و هم با درخواست‌های بسیار مواجه است. اکثر اساتید دانشگاه بعد از انقلاب استخدام شده‌اند و بسیاری در شرف بازنشستگی هستند این درحالیست که دانشگاهها نیز در حال توسعه هستند.
منع استخدام هیات علمی مجرد موجب سلب فرصت‌های علمی و کاری می‌شود
علی خاکی صدیق رییس دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی در گفتوگو با ایسنا ، گفت: تشویق اعضای هیات علمی به ازدواج امر پسندیده است، اینکه قانون وضع کنیم و از استخدام مجردین جلوگیری کنیم جای تامل دارد.
وی با اشاره به مشکلات پیش آمده برای دانشگاه با اجرایی شدن این طرح افزود: قطعا اجرایی شدن این طرح مشکلاتی را برای دانشگاهها به وجود خواهد آورد و ممکن است به خاطر این قانون انتخاب‌های بهتر از نظر علمی و کاری را از دست بدهیم. ممکن است دانشجویی اکنون متاهل نباشند اما در آینده با عضویت در هیات علمی و ثبات در اشتغال خود متاهل شوند.
خاکی صدیق در مورد بحث‌های مطرح شده درباره ادغام دانشگاه علوم اقتصادی با دانشگاه خواجه‌نصیر گفت: گفت‌وگویی در این زمینه انجام نشده است. اما یکسری بحث‌هایی انجام شد که ما هم از آن استقبال کردیم که اگر دوستان دانشگاه علوم اقتصادی آمادگی داشته باشند بررسی‌های بیشتری انجام دهیم، اما چون پیگیری از سوی این دانشگاه انجام نشد ما هم بررسی انجام ندادیم.
نمی توان افراد را از مجرد بودن منع کرد
دکترافشارچی رییس دانشگاه زنجان در گفتوگو با ایسنا، با موضوع منع استخدام اعضای هیات علمی مجرد اظهار کرد: سیاست سلبی در زمینه هدایت رفتار مردم در مورد این مسائل چندان تاثیرگذار نیست. ضمن اینکه افراد بسیاری هستند که به دلیل شرایط زندگی و اتفاقات خاصی ازدواج نمی‌کنند.
وی با اشاره به اینکه اعمال سیاست‌های ایجابی و اختصاص امتیاز و تسهیلات به متاهلان بسیار موثر است، اظهار کرد: ما نمی‌توانیم افراد را از مجرد بودن منع کنیم.
رییس دانشگاه زنجان در پایان افزود: جامعه دانشگاهی با اعمال چنین سیاست‌های موافق نیست و اگر چنین قوانینی تصویب شود، این افراد از نظام فاصله می‌گیرند.
حال اگرچه هدف از مطرح کردن طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده و به تبع آن منع استخدام اعضای هیئت علمی مجرد ، افزایش جمعیت و تحکیم بنیان خانواده است اما به نظر می‌رسد اجرای این طرح تنها باعث می‌شود دانشگاهها از وجود استعدادهای برتر محروم شوند و این مساله در بلندمدت به ضرر آموزش عالی کشور خواهد بود.
انتهای پیام
نظرات