پوست حیوانات، از نخستین پوشش‌های انسان بوده و بشر اولیه از زمانی که پی برد می‌تواند از آن برای محافظت فیزیکی بدن خود در مقابل خطر حیوانات وحشی درنده و سایر عوامل خارجی و همچنین در برابر سرما و گرما و دیگر عوامل طبیعی استفاده کند، به گونه‌هایی با چرم سر و کار داشته است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه آذربایجان شرقی، استفاده از پوست حیوانات به شکل چرم به سال‌های بسیار دور باز می‌گردد چنانکه در افسانه‌های ایران باستان نیز به این موضوع اشاره‌های فراوان شده است.

در ایران نوشته‌هایی مربوط به پس از حمله‌ی مغول، از خواجه رشید الدین، نشان‌گر آن است که تجارت چرم و پوست در ایران پررونق بوده‌است، این اسناد گواه شهرت برخی شهرها مانند تبریز و شیراز در این دوره است.

نخستین کارخانه چرم سازی ایران در سال ۱۳۰۸ شمسی در شهر تبریز بنا شد و پس از آن در همدان، تهران و اصفهان نیز کارخانه‌های چرم تاسیس شد.

از 30 سال گذشته در اطراف شهرهایی که از قدیم در تولید چرم فعال بودند مانند تهران ، تبریز و مشهد، شهرک‌های صنعتی تولید این کالا راه اندازی شد و برخی از این شهرک‌ها نام چرم شهر به خود گرفتند.

چرم شهر تبریز نیز یکی از این چرم شهرهایی است که آوازه آن در داخل و خارج از کشور به گوش بسیاری از مردم رسیده است.

بسیاری از صنعتکاران آذربایجان شرقی جاده مایان را به خوبی می شناسند چرا که این جاده منتهی به یکی از نخستین شهرک‌های صنعتی استان یا همان چرم شهر می شود. چرم شهری که بیش از 320 واحد تولیدی را در خود جای داده و بیش از 85 درصد چرم کشور در آن تولید می‌شود.

چرمسازی یا دباغی پوست، فرآیند فیزیکی شیمیایی است که بر اثر اعمال فیزیکی و به کمک مواد شیمیایی و گیاهی و طی عملیات خاص، پوست از حالت ابتدایی خود خارج شده و از پوست فساد پذیر(کلاژن) به پوست مقاوم (چرم) مبدل می شود.

تولید چرم در ۴ مرحله به شرح زیر انجام می شود:

1. پوست خام← سالامبور

2. سالامبور← وت بلو

3. وت بلو← کراست

4. کراست←چرم

تولیدات مراحل ۱و۲ (سالامبور و وت بلو) فقط قابل خرید و فروش بوده و دارای ارزش افزوده و اشتغال زایی بسیار پایینی است در حالیکه مراحل ۳و۴ (کراست و چرم) علاوه بر اینکه قابل خرید و فروش است، مستقیماً قابل استفاده در ساخت محصولات چرمی بوده و دارای ارزش افزوده و اشتغالزایی بسیار بالایی است.

به طور کلی پوست خام پس از طی مراحل زیر به چرم تبدیل می شود:

مرحله خیساندن و شستشو، آهک دهی، لش زدایی (Fleshing)، مو گیری، آهک گیری و آنزیم دهی، برش زدن و تراش دادن چرم و رنگ آمیزی چرم.

جهت آشنایی بیشتر با چرمشهر تبریز و جایگاه این شهر در زمینه تولید چره به سراغ فعالان این حوزه رفتیم.

تولید 80 درصد از چرم کشور در تبریز

رئیس اتحادیه چرم استان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه آذربایجان شرقی با اشاره به حجم تولید چرم در چرم شهر تبریز گفت: در حال حاضر چرم شهر تبریز هر ساله به طور متوسط برای 80 میلیون کفش، چرم تولید می‌کند.

مسعود بنابیان افزود: در حالت کلی دو نوع چرم سنگین و سبک داریم که 80 درصد از چرم کشور در 320 کارخانه موجود در تبریز تولید و تامین می‌شود.

بنابیان اظهارکرد: قبل از اعمال تحریم‌ها تولیدکنندگان چرم تبریز به 32 کشور جهان از جمله ایتالیا، پرتغال، اسپانیا، چین و کامبوج چرم صادر می‌کردند ولی در چند سال اخیر تحریم‌ها و تورم شدید داخلی باعث توقف این صادرات شده و در حال حاضر به پنج کشور آسیای میانه و ترکیه صادرات چرم از تبریز انجام می شود.

رئیس اتحادیه چرم آذربایجان شرقی گفت: توجه به آموزش و به روز کردن نحوه فعالیت‌ها در چرم شهر تبریز از اولویت‌های اتحادیه چرم استان است.

وی اظهار کرد: بر اساس مشورت‌هایی که با اساتید به نام چرم دنیا انجام داده‌ایم تصمیم داریم مدرسه چرم را در تبریز راه اندازی کنیم که این مهم با تفکیک سرمایه گذاران سنتی از سرمایه گذاران صنعتی به نتایج قابل توجهی خواهد انجامید.

بنابیان نبود استراتژی و برنامه را مشکل اساسی صنعت چرم استان دانست و افزود: در دنیای امروز با تاکید بر توان علمی است که می‌توان به موفقیت دست یافت و ما متاسفانه در حوزه مدیریت، بازاریابی، فروش و تکنولوژی چرم از پیشرفت‌های روز دنیا به دور مانده‌ایم.

وی با اشاره به انواع مختلف چرم افزود: انواع مختلف چرم با توجه به ضخامت شامل چرم کشدار، چرم لباسی، چرم رومبلی، چرم کفشی و چرم رویه نرم است.

چرم شهر به سمت تکنولوژی روز دنیا حرکت کند

تولید کننده و کارشناس چرم، از اداره سنتی چرم شهر تبریز بعد از گذشت سال‌های متمادی انتقاد کرد.

محمد دباغی صدر در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه آذربایجان شرقی اظهار کرد: امروزه هر لحظه شاهد تحولات بزرگ در تکنولوژی هستیم ولی متاسفانه چرم شهر تبریز در این خصوص هنوز رشدی نکرده است.

وی اظهار کرد: یکی از تولیدات مهم دامی ایران، پوست بوده و در حدود 80 سال پیش، کشور ما شاهد تولد صنعت چرم به شکل مکانیزه بوده است.

دباغی صدر با اشاره به مشکلات صنعت چرم گفت: نبود تشکیلات منسجم تصمیم گیرنده و عدم وجود متولی مستقل و هدایت کننده، نبود هماهنگ کننده بین مراکز تحقیقاتی، اجرایی، ترویجی و آموزشی، نبود تشکیلات صنفی و نداشتن اتحادیه و تعاونی‌های دامداری مختص پرورش دهندگان دام و عدم وجود ارتباط تنگاتنگ بین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان از مهمترین مسائل و مشکلات جدی صنفی و تشکیلاتی در پروسه تولید پوست و چرم در کشور به حساب می آید.

وی ادامه داد: شاید بتوان نارسایی‌های آموزشی را جدی ترین مانع ارتقای کیفیت در تولید پوست دانست.

این کارشناس حوزه چرم با اشاره به برخی مشکلات و مسائل تجاری صنعت چرم یادآور شد: نبود مرکز اطلاعات بازاریابی و قیمت گذاری به روز پوست و چرم یعنی بورس پوست و چرم، عدم تعادل بین قیمت پوست و چرم جهانی با داخلی، عدم تمایل به سرمایه گذاری خارجی به دلیل عدم ثبات اقتصادی، وجود واسطه‌های غیر ضروری و دلال محور بودن بازاریابی و اقتصاد پوست و چرم و عرضه نامناسب پوست که منجر به تولید نامرغوب چرم می شود از دیگر مشکلات صنعت چرم محسوب می شود.

وی گفت: چرم سازی عملیاتی است که طی آن پوست فساد پذیر تبدیل به کالای چرم فساد ناپذیر می شود.

دباغی صدر با اشاره به انواع مختلف چرم افزود: انواع مختلف چرم با توجه به ضخامت شامل چرم کشدار، چرم لباسی، چرم رومبلی، چرم کفشی و چرم رویه نرم است.

صنعت چرم به سمت ایجاد نیازهای جدید در بازار حرکت کند

مدیر گردشگری، اماکن تاریخی و موزه‌های شهرداری تبریز نیز خواستار توجه صنعت کاران چرم به ایجاد نیاز های جدید در بازار این صنعت شد.

محمدرضا عیوضی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه آذربایجان شرقی اظهار کرد: در علم بازاریابی مهمترین کار ایجاد نیاز در گروه هدف است و صنعت چرم نیز باید به فکر ایجاد بازارهای جدید با گروه‌های هدف متنوع باشد.

وی ادامه داد: تولید محصولات جدید با در نظر گرفتن توان خرید افراد می تواند به رونق این صنعت کمک کند.

وی با اشاره به اینکه محصولات چرم از محصولات لوکس محسوب می شود، گفت: می توان با طراحی‌های محصولات در اندازه‌های کوچک و یا با استفاده از چرم‌ها با درجات مختلف این محصول لوکس را به عنوان صنایع دستی به خانه‌های تمامی ایرانیان در طبقه‌های متوسط و حتی پایین تر از آن برد.

عیوضی اظهارکرد: شمال غرب ایران از دیرباز در زمینه چرم در کشور حرف برای گفتن داشته است و از این رو به عنوان یک مزیت نسبی برای استان آذربایجان شرقی محسوب می شود.

وی گفت: صنایع دستی در دنیا به لحاظ مواد اولیه به مواردی همچون پوست و پشم، سنگ، چوب و گل برای سفال تقسیم می شود و در منطقه آذربایجان شرقی با توجه به وجود پوشش گیاهی مناسب پوست حیوانی به وفور قابل دسترسی است و از این رو وجود 300 مجموعه تولیدی چرم در شهر تبریز بهترین امکان برای ورود به عرصه صنایع دستی چرم است.

مدیر گردشگری، اماکن تاریخی و موزه‌های شهرداری تبریز با تاکید بر لزوم توجه به تولید محصولات با محوریت سوغات از چرم خاطر نشان کرد: نباید نگاه‌های تولید کنندگان چرم به تولید کیف، کفش و کمر بند خلاصه شود.

وی توجه به آموزش فعالان عرصه چرم استان را ضروری دانست و گفت: آموزش در این حوزه باید در سه سطح سرمایه گذاران، متخصصین و تکنسین ها مورد تاکید باشد.

سیاست دولت حمایت از چرم سازی است

چندی پیش نیز همایشی با محوریت چرم در تبریز برگزار شد که در این همایش قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت در امور تجارت گفت: سیاست دولت در راستای حمایت از صادرات و پیشرفت صنعت چرم سازی است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه آذربایجان شرقی، خسرو تاج در نخستین همایش علمی بین المللی صنعت چرم، از نگاه ویژه دولت به صنعت چرم سازی خبرداد و افزود: مصوبات مجلس، اقتصاد مقاومتی و سیاست دولت همگی بر پایه پویا سازی این صنعت بنا شده است.

وی افزود: در نظر داریم با سیاست‌های تشویقی بخش خصوصی و تشکل‌ها را برای ورود به این صنعت ترغیب کنیم و بستر را برای سرمایه گذاران فراهم کنیم.

تاج با اعلام اینکه باید با شناخت از علم روز و پیشرفت‌های کشورهای فعال در این صنعت برنامه ریزی کنیم، گفت: باتوجه به سیر پیشرفت کشورهای برتر در صنعت چرم، می توانیم مزیت‌های ایران در این صنعت را شناسایی و از آن در راه توسعه صادرات اجناس چرمی بهره بگیریم.

وی با اشاره به تجربیات خود، خاطرنشان کرد: توسعه صنعت چرم با تشکیل و فعالیت تشکل‌ها انجام پذیر است، اگر تنها به دولت تکیه کنیم پیشرفت این صنعت انجام پذیر نیست.

تاج اعلام کرد: آماده‌ایم چشم انداز توسعه صنعت چرم را با همکاری بخش خصوصی تعریف کنیم.

قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت در امور تجارت گفت: صنعت چرم با کشاورزی و دامداری همانند زنجیره‌ای است؛ به طوریکه پیشرفت چرم منوط به پیشرفت دامداری است، خوشبختانه وزارت جهاد کشاورزی نیز حمایت بسیار خوبی از دامداری می کند.

آنچه از دیده‌ها و شنیده‌های ما از صنعت چرم بر می آید این است که این صنعت قدیمی و ریشه دار، امروز نیز می تواند نقش مهمی در ایجاد ارزش افزوده و اشتغال در کشور و به ویژه در شهر تبریز، به عنوان مهد چرم کشور، ایفا کند و ضروری است مسئولان نگاه ویژه ای به این حوزه داشته باشند.

گزارش از حمیده بردباری، خبرنگار ایسنای آذربایجان‌شرقی

انتهای پیام