برنده ایرانی جایزه «فتو اویدنس» و «ورلد پرس فوتو» با انتقاد از نحوه برخورد با عکاسان اجتماعی در ایران گفت: این طرز برخورد باعث شده همه در جامعه به چشم جاسوس به عکاسان نگاه کنند.
مجید سعیدی که به تازگی برای پروژه «زندگی در جنگ» برنده جایزه فتو اویدنس 2014 (کتاب سال عکاسی آمریکا) شده است، در گفت‌وگو با خبرنگار بخش تجسمی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، اظهار کرد: پروژه «زندگی در جنگ»، پروژه بلند مدتی بود که چهار سال از زندگی و فعالیت هنری خود را برای آن صرف کردم. این مجموعه‌ی تلفیقی، شامل 15 مجموعه عکس درباره موضوعات مختلف زندگی مردم افغانستان پس از وقوع جنگ در این کشور است.
او افزود: سال 2009 بود که برای شروع این پروژه به افغانستان سفر کردم و به صورت دائمی در آنجا ساکن شدم و با آن‌ها زندگی کردم. این مجموعه نگاهی به لایه‌های پنهان زندگی افغان‌ها در دوران جنگ دارد. دلیل انتخاب این سوژه برای پروژه عکاسی، اهمیت زندگی مردم این کشور در جنگ، برای مردم دنیا بود. درست است که در کشور خودمان هم سوژه‌های جالبی برای پروژه عکاسی وجود دارد، اما ممکن است این سوژه‌ها برای همه دنیا جالب توجه نباشد. ترجیحم در انتخاب سوژه، موضوعاتی بود که پیش از این دستکاری نشده باشند و لایه‌های پنهان و زوایای مخفی زندگی مردم این کشور را به تصویر بکشند.
این عکاس همچنین عنوان کرد: در 170 عکسی که در این مجموعه وجود دارد، سعی کردم به جای پرداخت مستقیم به جنگ، به اثرات آن در زندگی مردم توجه کنم. در بعضی عکس‌ها فقط زندگی یا فقط جنگ هست و در بعضی دیگر تلفیق زندگی و جنگ. تا آنجا که توانستم سعی کردم انسان را از عکس‌ها حذف نکنم، چون آن‌ها نماد حیات و ادامه زندگی هستند.
من همیشه هنگام کار به سوژه‌هایم اهمیت می‌دهم. هیچ وقت این حس را نداشتم که به آن‌ها از بالا نگاه کنم یا خودم را آدم خاصی ببینم که وارد زندگی آن‌ها شده‌ام. یک عکاس برای ورود مناسب به جمع انسان‌ها و عکاسی درست، در ابتدا باید مدتی را با آن‌ها زندگی کند و اعتمادشان را جلب کند، نه اینکه همان روز اول دوربینش را دربیاورد و عکاسی کند. مردم افغانستان آدم‌های شریف، ساده و خونگرمی هستند که مرا به عنوان یک عکاس در بین خود پذیرفتند.
برنده جایزه «فتو اویدنس» با اشاره به تمام شدن این پروژه عکاسی، اظهار کرد: این مجموعه برای من تمام شده است و قرار است کتابی از آن به زودی منتشر شود، اما هنوز به طور غیر مستقیم در زندگی من ادامه دارد. به زودی باز هم برای ساخته شدن فیلمی از مدت اقامت و فعالیتم در این کشور به افغانستان سفر می‌کنم.
با عکاس مثل جاسوس رفتار نکنید!
سعیدی در بخش دیگری از سخنانش به وضعیت عکاسان در ایران اشاره کرد و گفت: متاسفانه با سوء‌استفاده‌هایی که در این سال‌ها از عکس و عکاسی در ایران شده، مردم اعتماد خود را به این حوزه از دست داده‌اند. در ایران چند گروه مختلف مثل نیروی انتظامی، بسیج، سپاه، نیروهای امنیتی و حراست تمام سازمان‌ها اجازه دارند جلوی یک عکاس را در خیابان بگیرند و از او بخواهند کارتش را نشان بدهد؛ طوری که انگار با یک جاسوس طرف هستند!
او افزود: وقتی این ماجرا اتفاق می‌افتد، یک گروه 150 نفری دور او را می‌گیرند و همین گروه، این ماجرا را به گوش گروه دیگر هم می‌رسانند و رفته رفته این نگاه در جامعه شکل می‌گیرد که عکاسی که در خیابان در حال عکاسی است یک جاسوس است.
این عکاس تاکید کرد: بسیاری از عکاسان ما به دلیل همین برخوردها مجبور شده‌اند هنر خود را به اتاق‌های در بسته ببرند یا تنها در رویدادهای خبری، مجاز به عکاسی باشند؛ اتفاقی که در این سال‌ها به شدت به عکاسی اجتماعی ما ضربه زد. هیچ وقت نشد که بنشینند و بررسی کنند که یک عکسی که مثلا از سر در دانشگاه تهران گرفته می‌شود، چه ضرری می‌تواند برای امنیت کشور داشته باشد؟
کاش به جای عکاس، وزنه‌بردار می‌شدم!
برنده جایزه فتو اویدنس در ادامه درباره هنرمندانی که در خارج از کشور به موفقیت می‌رسند، گفت: در کشور ما از عکاسان و به طور کلی هنرمندانی که جایزه‌ها و افتخارات مختلفی از مسابقات جهانی کسب می‌کنند حمایت نمی‌شود؛ البته من خیلی علاقه‌ای ندارم که بگویم چشم ما به دست دولت و مسؤولان برای کمک و حمایت است، اما متاسفانه آن‌ها حتی از یک تشکر و قدردانی هم دریغ می‌کنند. هنرمندانی که در خارج از کشور موفق و شناخته شده هستند، در ایران مورد غضب واقع می‌شوند و اهمیتی به جوایز و افتخاراتی که توسط آن‌ها کسب می‌شود داده نمی‌شود.
سعیدی افزود: فکر می‌کنم بخشی از این مسئله به دلیل تقسیم‌بندی هنرمندان به «خودی» و «غیرخودی» است. آن‌هایی که همواره درون دایره خودی‌ها بوده‌اند، مورد توجه مسؤولان هستند، اما موفقیت‌ها و کار دیگران برای آن‌ها هیچ ارزشی ندارد. همیشه این موضوع برای من مانند یک علامت سوال باقی ماند و دلم می‌خواهد روزی یکی از همین کسانی که بر مسند فرهنگی این کشور تکیه زده، دلیلش را توضیح بدهد.
او در ادامه عنوان کرد: جایزه گرفتن عکس‌هایی درباره اعدام در رویدادهایی مانند «ورلد پرس فوتو»، سیاه نمایی و نمایش چهره نامناسب از ایران نیست. وقتی چیزی عینیت دارد و حقیقی است، یعنی از نظر مسؤولان کشور برای نمایش مشکلی ندارد. این آدم‌ها با حکم همین نظام و در ملاءعام اعدام شده‌اند و به عکاسان هم اجازه داده شده از این صحنه‌ها عکس بگیرند. آقای امیر پورمند که برنده این دوره شد، بدون اجازه از صحنه اعدام عکس نگرفته، بنابراین نمی‌توان این کار او را سیاه نمایی دانست.
سعیدی ادامه داد: زدن این حرف‌ها، بهانه‌ای است برای نادیده گرفتن موفقیت کسانی که تا امروز نادیده گرفته شده‌اند، اما کارشان را ادامه داده‌اند. آن‌ها نمی‌خواهند بپذیرند که هر فستیوال و رویداد هنری بر اساس یک اصول تعیین شده‌ی حرفه‌ای، جایزه‌هایش را در نظر می‌گیرد. حتی عکس‌های مثبت از ایران هم در زمان و جایگاه خاص خود مورد تقدیر و تحسین قرار گرفته شده است.
سعیدی تصریح کرد: متاسفانه سیاست‌های مغرضانه برخی‌ها باعث به وجود آمدن جوی شد که بسیاری از هنرمندان ما مجبور به مهاجرت شدند تا بتوانند فعالیت حرفه‌ای خود را در خارج از کشور پی بگیرند. هیچ هنرمندی دوست ندارد کشورش را به اجبار ترک کند و در جاهای دیگر مشغول به کار شود، اما وقتی با چنین برخوردهایی روبه‌رو می‌شود ناچار به مهاجرت می‌شود. من خیلی وقت‌ها به خودم می‌گویم کاش من هم به جای عکاسی می‌رفتم وزنه‌بردار می‌شدم تا در کشورم به کارم اهمیت بدهند و آن را ببینند!
عکاسی اصلا کار راحتی نیست
سعیدی در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: چند سالی است پروژه‌های عکاسی در جشنواره‌ها و رویدادهای هنری مورد توجه قرار گرفته‌اند و این پروژه‌ها نسبت به تک عکس‌هایی که گرفته می‌شود در ارجحیت هستند؛ دلیل آن هم اهمیت مؤلف بودن عکاس است. وقتی یک عکاس ایده‌ای را انتخاب و آن را پرورش می‌دهد، اهمیت کارش چند برابر می‌شود. در پروژه‌های عکاسی ایده و اجرای آن مهم‌ترین اصول کار عکاس هستند. عکاس باید با مطالعه روی کار عکاسان سراسر دنیا بپردازد و ایده‌های ذهنی خود را انتخاب کرده، بهترین شیوه اجرا برای آن را انتخاب کند.
او افزود: پرداختن به پروژه‌های عکاسی باید سالی یک بار در برنامه عکاسان قرار داشته باشد. این کار به آن‌ها کمک می‌کند ایده‌هایشان را به خوبی پرورش بدهند و حتی یاد بگیرند چه طور زندگی کنند.
برنده جایزه ورلد پرس فوتو در ادامه عنوان کرد: عکاسی برخلاف آن چیزی که به نظر می‌رسد، به هیچ وجه کار راحتی نیست و سختی‌های خاص خودش را دارد. در دنیایی که تعداد عکاسان زیاد شده، عکس‌هایی مورد توجه قرار می‌گیرند که واقعا حرفه‌ای باشند و از ایده خوبی بهره بگیرند. من در سفری که به لیبی داشتم شاهد بودم که تعداد عکاسان حتی از معترضان و مردم حاضر در تظاهرات هم بیشتر بود. به همین دلیل به عکاسان توصیه می‌کنم نه برای جایزه و توجه، بلکه برای عشق‌شان به این هنر عکاسی کنند.
سعیدی در پایان خاطر نشان کرد: آن‌ها می‌توانند برای کار کردن از کار عکاسان بزرگ ایده بگیرند و بدون کپی برداری از کارهای دیگران آثاری خلق کنند که قابل توجه باشد. مهم‌ترین اصول عکاسی داشتن نظم و پذیرفتن نقد است.
به گزارش ایسنا، مجید سعیدی متولد 1353 در تهران است. او عکاسی را از سن 16 سالگی آغاز کرد و زمانی که 18 داشت برای عکاسی به مرز ایران و عراق رفت. پروژه عکاسی «زندگی در جنگ» با موضوع زندگی مردم افغانستان پس از بروز جنگ در این کشور، تاکنون در رویدادهای عکاسی مختلف برنده جایزه شده است.
جایزه فتو اویدنس 2014 (کتاب سال عکاسی آمریکا)، جایزه ورلد پرس فوتو 2013 در بخش موضوعات معاصر، جایزه عکاسی یونیسف در سال 2010، جایزه عکاسی خبری انجمن ملی عکاسان خبری (NPPA)، جایزه هنری نانن در سال 2010، جایزه عکاسی خبری چین در سال 2013 و همچنین جایزه RPS ژاپن درسال 2013 از جمله جوایزی هستند که سعیدی تاکنون کسب کرده است.
تاکنون عکس‌هایی از این عکاس در نشریات مطرحی چون تایم، اشپیگل لایف، نیویورک تایمز، واشینگتن‌پست و بسیاری از نشریات خاورمیانه منتشر شده است.
انتهای پیام
نظرات