بیست‌وسوم دی‌ماه ششمین سال‌روز درگذشت سیدجعفر شهیدی، مورخ، پژوهشگر و مترجم بنام «نهج‌البلاغه»، است.
به گزارش خبرنگار ادبیات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، سیدجعفر شهیدی سال 1297 در بروجرد به دنیا آمد. در سال 1320 برای تحصیل علوم دینی و فقه و اصول راهی نجف شد، اما بعد از هشت سال، ناگزیر بر اثر بیماری به ایران بازگشت. او به دلیل این‌که باید هر هفته به پزشک مراجعه می‌کرد از رفتن به حوزه بازماند.
شهیدی برای گذران زندگی و به منظور ترجمه متون عربی، نزد دکتر سنجابی، وزیر فرهنگ وقت، رفت، اما به او اشتغال به تدریس پیشنهاد شد. او در آن دوران به تدریس در دبیرستان ابومسلم مشغول شد و بدون شرکت در کلاس‌ها، لیسانس الهیاتش را با بهترین نمره‌ها گرفت.
بعد از آن علامه دهخدا از سیدجعفر شهیدی دعوت به همکاری کرد. پس از آن شهیدی با کم کردن ساعت تدریس، بقیه وقتش را در لغت‌نامه دهخدا می‌گذارند و سپس در سال 1340 با مدرک دکتری به دانشگاه منتقل شد و به تدریس پرداخت. بعدها رییس مؤسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی و استاد تمام دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران شد.
ترجمه نهج‌البلاغه، شرح مثنوی، عرشیان، قیام حسین (ع)، زندگانی فاطمه زهرا (س)، زندگی علی بن الحسین (ع)، شیرزن کربلا، ابوذر غفاری، از دیروز تا امروز (مجموعه‌ی مقاله‌ها و سفرنامه‌ها)، و ترجمه‌هایی همچون بداهین العجم، علی بلسان علی (ع)، شوره الحسین (ع) و حیاة الامام الصادق جعفر بن محمد (ع) از جمله آثار به‌جامانده از شهیدی هستند.
او که نوشتن بیش از 15 کتاب و تألیف حدود 120 مقاله را در کارنامه داشت، سرانجام 23 دی‌ماه 1386 در تهران از دنیا رفت و پیکرش در امامزاده عبدالله شهرری به خاک سپرده شد.
ترجمه «نهج‌البلاغه» حضرت علی (ع) از جمله آثار ماندگار شهیدی است که می‌گفت، هنوز دلش در نجف جا مانده است: «آن‌جا سایه امیرالمومنین (ع) بود، حالا هم درست است دست‌مان کوتاه است، ولی متوسلیم.»
شهیدی که همواره به تاریخ اسلام و زندگی ائمه اطهار (ع) توجه خاصی داشت، زمانی درباره وضعیت پرداختن به تاریخ، بویژه تاریخ اسلام در ایران، به ایسنا گفته بود: «متأسفانه آن چیزی که کم‌تر به آن اهمیت داده‌اند، تاریخ است و علت این است که از ابتدا تاریخ را برای وقت‌گذرانی می‌خوانده‌اند.»
او همچنین گفته بود: «آن‌چه برای مردم و کشور ما اهمیت دارد، این است که دانشجویان ما در هر رشته‌ای که هستند، در زمینه علم، امروزشان بهتر از دیروزشان باشد. دانشجویان ما از لحاظ هوش و استعداد چیزی کم ندارند، اما نمی‌دانم چطور است که از 1400 سال پیش که من اطلاع دارم، به سمت کارهای عملی و تجربی نرفته‌ایم و برخلاف پژوهش علمی از لحاظ پژوهش تجربی عقبیم.»
سال‌شمار زندگی سیدجعفر شهیدی:
1297 تولد در بروجرد
1320 عزیمت به عراق برای ادامه تحصیلات حوزوی
1324 تألیف کتاب «مهدویت در اسلام» درباره نوشته‌های احمد کسروی، چاپ اول بروجرد
1327 بازگشت به ایران، تألیف کتاب «جنایات تاریخ»، جلد اول و دوم، کتاب‌فروشی حافظ
1328 شروع همکاری با مرحوم دهخدا در لغت‌نامه
1329 تألیف «جنایات تاریخ»، جلد سوم، دفترنامه فروغ علم، تهران
1330 تدریس در دبیرستان‌های تهران، انتشار مجله فروغ علم، ترجمه و انتشار «ابوذر غفاری، نخستین انقلابی اسلام»، بینا، 1330، چاپ سوم نشر سایه، 1370
1332 اخذ لیسانس از دانشکده معقول و منقول، ترجمه و انتشار «شیرزن کربلا» اثر بنت الشاطی، بروجرد 1332
1335 اخذ لیسانس ادبیات فارسی، تألیف «چراغ روشن در دنیای تاریک» (یا زندگانی امام سجاد) تهران، کتاب‌فروشی و چاپ‌خانه محمدحسن علمی
1337 تصحیح «آتشکده آذر» اثر لطفعلی بیگ آذربیگدلی، مؤسسه نشر کتاب
1340 آغاز تدریس در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، اتمام دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی
1341 تصحیح «دره نادره» اثر میرزامهدی خان استرآبادی، چاپ اول انجمن آثار ملی، چاپ دوم انتشارات علمی و فرهنگی 1366
1342 معاونت مؤسسه لغت‌نامه دهخدا
1346 همکاری با دکتر محمد معین در تهیه فرهنگ فارسی معین، سفر به اردن به دعوت دانشگاه عمان (ایراد سخنرانی)، ریاست مؤسسه لغت‌نامه دهخدا
1347 انتشار مجموعه مقالات «محمد خاتم پیامبران»، مقاله «از ولادت تا بعثت» جلد اول، «از بعثت تا هجرت» جلد دوم، حسینیه ارشاد
1349 سفر به مصر برای شرکت در کنفرانس اسلامی قاهره (ایراد سخنرانی)
1351 سفر به الجزایر (ایراد سخنرانی)، تصحیح «براهین العجم» اثر محمدتقی سپهر، با حواشی و تعلیقات، دانشگاه تهران
1352 مجموعه مقالات «یادنامه علامه امینی»، با همکاری محمدرضا حکیمی
1356 ترجمه و تألیف «در راه خانه خدا»، دانش نو، تهران 1356
1357 سفر به عراق به دعوت دانشگاه بغداد و ایراد سخنرانی (دانشگاه بغداد و دانشگاه موصل)، تألیف مجموعه «محیط ادب»؛ مجموعه 30 گفتار به پاس 50 سال تحقیقات و مطالعات سیدمحمد محیط طباطبایی، با همکاری حبیب یغمایی، محمدابراهیم باستانی پاریزی و ایرج افشار، تهران مجله یغما
1358 تألیف «پس از 50 سال؛ پژوهشی تازه پیرامون قیام امام حسین (ع)»، چاپ اول، امیرکبیر، «شرح لغایت و مشکلات دیوان انوری»، چاپ اول، انجمن آثار ملی، چاپ دوم، انتشارات علمی و فرهنگی 1364
1360 تألیف «تاریخ تحلیلی اسلام»، تاریخ تحلیلی اسلام تا پایان امویان، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، تألیف «زندگانی حضرت فاطمه (س)»، چاپ اول، تهران، دفتر نشر اسلامی
1362 آشنایی با زندگانی امام صادق (ع)، جامعه امام الصادق، تهران
1365 تألیف «زندگانی علی بن الحسین»، تهران، دفتر نشر اسلامی
1368 تأسیس مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی، سفر به چین به دعوت دانشگاه پکن، سفر به آمریکا، شرکت و سخنرانی در کنفرانس شیعه در دانشگاه تمپل، فیلادلفیا، «ترجمه نهج‌البلاغه»، تهران، چاپ اول، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی
1371 «عرشیان»، نشر مشعر، قم
1373 سفر به چین، دریافت استادی افتخاری از دانشگاه پکن، تألیف «شرح مثنوی شریف»، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، جلد چهارم (دنباله کار سه جلد مرحوم فروزانفر) و جزء 5 و 6 (دفتر دوم)، «شرح مثنوی» دفتر سوم، «از دیروز تا امروز»، مجموعه مقاله‌ها، به کوشش هرمز ریاحی و شکوفه شهیدی، تهران انتشارات قطره
1376 «علی از زبان علی»، شرح زندگانی امیر مؤمنان، تهران، دفتر نشر
1374 تا 1380 «شرح مثنوی»، دفتر چهارم، پنجم و ششم
1386 درگذشت در تهران
آثاری که به زبان‌های دیگر ترجمه شده‌اند:
1- «پس از 50 سال» (قیام حسین) به زبان‌های عربی، انگلیسی، ترکی استانبولی، ترکی آذربایجانی، ژاپنی، اردو
2- کتاب «زندگانی حضرت فاطمه (س)» به زبان ترکی استانبولی، عربی
3- «تاریخ تحلیلی اسلام» به زبان‌های عربی، یونانی
مقالات:
بیش از صد مقاله به زبان فارسی و عربی. قسمتی از مقاله‌های فارسی در مجموعه‌ای به نام «از دیروز تا امروز» گردآوری و چاپ شده، مقاله‌های عربی در مجله‌های ایران، الجزیره، عراق چاپ شده است.
عنوان‌های افتخاری و مرتبه‌های دانشگاهی با ذکر عنوان رشته علمی، نام مؤسسه اعطاکننده:
1- استاد افتخاری دانشگاه پکن
2- ریاست افتخاری انجمن بین‌المللی زبان و ادبیات فارسی
3- استاد ممتاز دانشگاه تهران
4- استاد نمونه، دریافت نشان درجه یک علمی از دست ریاست جمهوری اسلامی ایران در تاریخ 74/7/1
کتاب‌هایی که به دریافت جایزه نائل آمده و به عنوان کتاب سال شناخته شده‌اند، به شرح زیرند:
1- «دره نادره»، سال 1361
2- «زندگانی فاطمه زهرا (س)» 1362
3- «نهج‌البلاغه» بهمن سال 1369
4- «شرح مثنوی» (جشنواره خوارزمی) 1380
پی‌نوشت: در نگارش این مطلب از کتاب «زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی دکتر سیدجعفر شهیدی» استفاده شده است.
به گزارش ایسنا، قرار است مراسم بزرگداشت سیدجعفر شهیدی به مناسب ششمین سال‌روز درگذشت این نویسنده و پژوهشگر فقید ساعت 17 روز دوشنبه 23 دی‌ماه در بنیاد موقوفات افشار برگزار شود.
انتهای پیام
نظرات