«طرفداران "جنبش خدمت" (هیزمت) در ترکیه معتقدند این جنبش چهره مدرن و بی‌آزاری از اسلام ارائه می‌کند، اما منتقدان آن انگیزه‌هایش را زیر سوال می‌برند. جنبش خدمت از "فتح‌الله گولن"، مبلغ مذهبی ترک مقیم آمریکا الهام می‌گیرد.
نفوذ این جنبش بار دیگر در ترکیه در کانون توجهات قرار گرفته است. در این کشور اختلاف میان پیروان گولن و دیگر اعضا و شخصیت‌های طبقه سیاسی حاکم به‌واسطه مجموعه‌ای از دستگیری‌ها علنی شده است.»
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) شبکه خبری بی.بی.سی در گزارشی نوشته است: «گفته می‌شود اختلاف میان دو طرف بعد از اقدام دولت ترکیه مبنی بر تعطیلی شبکه‌ای از مدارس خصوصی تحت مدیریت جنبش خدمت تشدید شده است. تا پیش از این، جنبش خدمت در پیروزی‌های انتخاباتی حزب رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، نقش مهمی داشت.
حزب عدالت و توسعه که در اندیشه اسلام‌گرایی ریشه دارد، در سه دوره اخیر قدرت را در دست داشته است. اما نفوذ جنبش خدمت از مرزهای ترکیه بسیار فراتر می‌رود. این جنبش تأمین هزینه‌های صدها مدرسه علوم دینی، اندیشکده و رسانه را، از کنیا گرفته تا قزاقستان، برعهده دارد و توانسته میلیون‌ها هوادار و میلیاردها دلار پول را جذب کند.
پست‌های کلیدی
جنبش خدمت فاقد ساختار رسمی و سازمان مشخص است و عضو رسمی ندارد. اما توانسته به یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های اسلامی جهان تبدیل شود. این جنبش انجام امور عام‌المنفعه را تبلیغ می‌کند و پیروان آن می‌گویند که در چارچوب اتحادیه‌ای نه‌چندان مستحکم و ملهم از عقاید گولن با هم کار می‌کنند.
این پیشوای مذهبی قرائتی روادار از اسلام را ترویج می‌کند که بر نوع‌دوستی، کار و تلاش و آموزش تأکید می‌کند. گفته می‌شود جنبش خدمت در ترکیه میلیون‌ها پیرو دارد و برخی از این افراد در نهادهای قدرت، از پلیس و سرویس‌های مخفی گرفته تا دستگاه قضایی و خود حزب عدالت و توسعه، پست‌هایی کلیدی دارند.
گفته می‌شود که پیروان خدمت چیزی بین ۵ تا ۲۰ درصد درآمدشان را به گروه‌های وابسته به این جنبش می‌پردازند. مدارس این جنبش معمولا از تجهیزاتی با فناوری نوین برخوردارند و بسیاری از دانش‌آموزان آنها از بورسیه‌هایی استفاده می‌کنند که هزینه آنها را تجار پیرو گولن تأمین می‌کنند.
با آنکه این مدارس سکولار هستند، معلمان موظفند نقش الگوی دانش‌آموزان را بازی کنند. سیگار کشیدن، نوشیدن مشروبات الکلی و طلاق گرفتن معلمان ناپسند دانسته می‌شود.
سود تجاری
فاطمه دیشلی در مدرسه‌ای با این جنبش آشنا شد که برای کمک به دانش‌آموزان برای پشت سر گذاشتن آزمون ورودی دانشگاه‌ها تأسیس شده بود. او به بی‌بی‌سی گفت: "کسانی که از طریق خدمت با آنها آشنا شدم واقعا سختکوش و پرهیزگار بودند و مسائل دینی را رعایت می‌کردند، اما در عین حال شغل‌های مهمی داشتند. به این ترتیب متوجه شدم که می‌توان مذهبی بود، ولی شغل خوبی هم داشت."
بازرگانان ترکیه‌ای دیدگاه بین‌المللی و برخورد عمل‌گرایانه گولن را به مسائلی نظیر استفاده از اعتبارات مالی می‌پسندند.
به نظر می‌آید که ترکیب بشردوستی و تجارت موفق بوده و مدارس الهام‌گرفته از گولن از بازرگانان ترکیه‌ای در بازارهای تازه‌ای نظیر آفریقا و آسیای مرکزی حمایت کرده و کار آنها را آسان‌تر می‌کنند.
اما منتقدان معتقدند که هدف این جنبش دستیابی به قدرت، گسترش رفتارهای اجتماعی اسلامی و محافظه‌کارانه در مسائلی نظیر ازدواج و مصرف مشروبات الکلی در سراسر جهان و سرکوب کردن مخالفان خود است.
نفوذی‌ها؟
مخالفان این جنبش به ویدئویی اشاره می‌کنند که در سال ۱۹۹۹ منتشر شد و در آن به نظر می‌رسد که گولن به پیروانش می‌گوید که باید سعی کنند به ساختارهای موجود قدرت نفوذ کنند.
گولن در این ویدئو می‌گوید: "شما باید بدون اینکه کسی متوجه حضورتان شود، در شریان‌های سیستم رخنه کنید، تا اینکه به تمام مراکز قدرت برسید. شما باید صبر کنید تا همه قدرت حکومت به دستتان بیفتد؛ تا موقعی که همه قدرت نهادهای منبعث از قانون اساسی در کنارتان قرار گیرد."
یک سال بعد، گولن به تلاش برای تضعیف حکومت سکولار ترکیه متهم شد. او به آمریکا رفت و گفت که آن ویدئو دستکاری شده بوده است. او بعدا به طور غیابی از همه این اتهامات تبرئه شد. بسیاری از منتقدان برجسته جنبش خدمت در ترکیه به زندان افتاده‌اند. این امر باعث شده برخی ادعا کنند که این جنبش در ترکیه به نیرویی مسلط و اهریمنی تبدیل شده است.
یکی از روسای پلیس که کتابی درباره نفوذ گولن در پلیس و دستگاه قضایی ترکیه نوشت و دو خبرنگار تحقیقی ترکیه‌ای به زندان افتادند. یکی از این خبرنگاران که احمد شیک نام دارد، در جریان بازداشتش فریاد زد: "هرکس به آنها دست بزند، می‌سوزد!"
گولن که حالا ۷۲ سال دارد، در ملکی دنج در خارج یکی از شهرهای ایالت پنسیلوانیای آمریکا به‌دور از شلوغی زندگی می‌کند. او پیروانش را تشویق می‌کند که به جای مسجد، مدرسه بسازند و آنها را تشویق می‌کند که با تأسیس انجمن‌های گفت‌وگو، با پیروان ادیان دیگر تعامل کنند. با این حال، طرفداران بقای حکومت سکولار در ترکیه همچنان به او بدبین هستند، و تابستان گذشته شماری از فعالان در مقابل محل سکونت او تجمع اعتراضی برگزار کردند.»
انتهای پیام
نظرات