یک مورخ و تهران‌پژوه گفت: مظفرالدین‌شاه قاجار قصر «دارآباد» را ساخت، چون آب و هوای آن منطقه برای مزاج‌اش خوب بود و آنجا ماندگار شد. پس از رسیدن این بنا به شاه پهلوی، به بیمارستان تبدیل و برای همیشه ماندگار شد.

به گزارش ایسنا، عبدالله انوار که در نشست تهران‌شناسی «بلد منطقه» در خانه‌ی فرهنگ عظیمی سخن می‌گفت، ادامه داد: پس از آن‌که رضاشاه از منابع پزشکی شنید که هوای دارآباد برای سلول‌های بدن مفید و مناسب است، دستور داد تا قصر دارآباد در دست مراکز پزشکی قرار گیرد. این دستور اجرا شد، پس از آن با تبدیل قصر به بیمارستان، تأسیسات پزشکی دیگری در این محدوده ایجاد شد و حالا آن به نام بیمارستان «مسیح دانشوری» خوانده می‌شود.

وی اظهار کرد: از دیگر شاه‌های قاجار که در شمیران کاخ احداث کردند، «محمدشاه قاجار» بود. او به‌شدت از «مهد علیا» مادر و ولیعهدش ناصرالدین‌شاه متنفر بود. به همین دلیل، قصر نیاوران که محل خوشگذرانی مهد علیا بود نیز مورد نفرت شاهانه قرار گرفت و باعث شد که «حاجی میرزا آقاسی» صدراعظم و مرشد او، در ولنجک قصری برای وی بسازد. حاجی این قصر را به نام قصر «محمدیه» برای شاه ساخت و برای خود نیز در کنار این قصر ساختمانی به نام «قلعه عباسیه» احداث کرد.

این پیشکسوت معاصر نسخه‌شناسی ادامه داد: این کاخ پس از «محمدشاه» مورد توجه ناصرالدین‌شاه قرار نگرفت. «دکتر پولاک» نخستین استاد پزشکی دارالفنون در خاطرات خود آورده است که مردم در حضور ناصرالدین‌شاه آجرهای این قصر را درمی‌آورند و می‌برند و شاه مخالفتی نمی‌کند و براثر این بی‌مهری این قصر پس از شاه دوام نیاورد و از بین رفت و قلعه‌ی عباسیه نیز از طرف «محمدرحیم‌خان علاالدوله» برای فرزندش «میرزا محمودخان احتشام السلطنه» خریده شده و آن را به محمدیه تغییر نام داد و بعد از احتشام السلطنه آن را با «میرزا فتحعلی» صاحب دیوان معامله کرد.

مترجم ۲۲ جلد کتاب شفای بوعلی‌ سینا گفت: در زمان رضاشاه پهلوی، روستای «دربند» شمیران، نظر شاه ایران راجلب کرد و ابتدا «تپه علیخان» را که ناحیه‌ای از دربند بود و از «یمین السلطنه» پسر ظل‌السلطان خرید و «قصر اخضر» را در آنجا ساخت، سپس به تصرفات خود ادامه داد و قصرهای متعدد برای فرزندان خود در غرب قصر اخضر احداث کرد و براثر آن، قصرهای مفصلی در دربند برپا کرد و در خارج قصر نیز تأسیسات دیگری ایجاد کرد و با این ساختمان‌ها، چهره‌ی دربند را تغییر داد و به پیروی او، ثروتمندان دیگر در دربند ساختمان‌های نو ساختند.

مترجم و مصحح «دره التاج»، «کامران میرزای نایب‌السلطنه» فرزند ناصرالدین‌شاه از شاهزادگان قاجار را از کسانی دانست که در شمیران بنا ساخت و بیان کرد: او در غرب «حصار بوعلی» باغ بزرگی به نام «کامرانیه» ایجاد کرد، از آنجا که همسرش فرزند شاهزاده «حسام‌السلطنه سلطان مراد میرزا» بود و حسام‌السلطنه نیز مالک منظریه بود، او به منظریه دست پیدا کرد. باغ او به این ترتیب از دامنه‌ی البرز شروع می‌شد و تا پیاده‌روشمالی فرمانیه ادامه می‌یافت و فقط جاده‌ی نیاوران برشی در املاک کامران میرزا ایجاد می‌کرد. مشهور است نخستین سیستم تلفنی که در ایران به کار افتاد، بین باغ کامران میرزا در شمیران بود. باغ او اکنون دانشکده‌ی افسری در خیابان سپه است.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: از دیگر شاهزادگان قاجار که در شمیران باغ وسیعی ایجاد کرد، شاهزاده «عبدالحسین میرزای فرمانفرما» بود. او در شمیران دو باغ ساخت. یکی از آن‌ها باغ «فرمانیه» بود که در جنوب باغ کامرانیه قرار داشت. این باغ بعدها به‌وسیله‌ی «فیروز میرزای نصرت‌الدوله» فرزند او به سفارت ایتالیا فروخته شد و اکنون در دست سفارت ایتالیا است و دیگری باغ «رضوانیه» است که در جنوب بازار تجریش قرار دارد. در این باغ، بعضی فرزندان این شاهزاده برای خود ساختمانی برای زندگی ایجاد کردند. فرمانفرما با وجود داشتن خانه‌ای در تهران، پایان عمر خود را در این باغ گذراند و در همین باغ در سال 1318 درگذشت.

وی همچنین با بیان این‌که برخی زنان حرمسرای ناصرالدین‌شاه باغ‌هایی را در تهران ساختند، گفت: «امینه اقدس» باغ بزرگ اقدسیه را در شمیران ایجاد کرد. این باغ اکنون وجود دارد و در دست نیروی نظامی است و سال‌ها ییلاق دانشکده‌ی افسری بود. «انیس‌الدوله» یکی دیگر از حرمسراهای ناصرالدین‌شاه، باغ نسبتا بزرگی مقابل قصر نیاوران ایجاد کرد و این باغ بعدها به ملکیت «اعلم الدوله ثقفوی» پزشک مخصوص مظفرالدین‌شاه درآمد و اکنون قسمتی از آن، پارکینگ وقسمتی دیگر متعلق به ورثه‌ی «اعلم الدوله» است.

مصحح «تاریخ جهانگشای نادری» ادامه داد: «امین السلطان میرزا علی‌اصغر خان» اتابک صدر اعظم در سوهانک باغ وسیعی به نام «حدیقه» برای ییلاق خود ساخت. این باغ پس از میرزا علی‌اصغرخان اتابک به ملکیت «فاضل الملک» درآمد و اکنون از ساختمان‌های مسکونی احداث شده است.

این نسخه‌شناس بیان کرد: اتابک به‌جز این باغ به‌وسیله «حاجی غلام‌رضا خان آصف‌الدوله» مالک باغ قیطریه و زمین‌های اطراف آن شد. این باغ از جمله باغ‌هایی است که «حاجی میرزا آقاسی» صدراعظم محمدشاه قاجار احداث کرد و بعد مالک آن «آصف‌الدوله» شد و آصف‌الدوله نیز با اهدای آن به اتابک، فرمانفرمای خراسان شد. این باغ پس از اتابک به دختر اتابک، همسر صارم‌الدوله فرزند ظل‌السلطان رسید و در دست دختر اتابک بود تا این‌که در اواخر حکومت پهلوی دوم شهرداری طهران آن را خرید و پارک کرد.

به گفته‌ی این ریاضی‌دان و متخصص متون کهن ریاضی، در جاده‌ی بین تجریش و دربند قصر بزرگی متعلق به «حاج کاظم ملک التجار تبریزی» پدر «حاجی حسین آقا ملک» بود. او در این باغ تابستان هر سال یک روز ناصرالدین‌شاه را مهمان می‌کرد. این باغ پس از حاج ملک‌التجار بین دو فرزند او تقسیم شد و اکنون ساختمان بزرگ حاج ملک که روزی پذیرای شاه قاجار بود به خرابی افتاده است.

انوار اظهار کرد: شاهزاده «منصور میرزای شعاع السلطنه» در جنوب روستای «چیذر» باغ وسیعی داشت که تا ده رستم‌آباد گسترده بود و این باغ از مظفرالدین‌شاه نیز به تابستان پذیرایی می‌کرد، اکنون به‌صورت ساختمان‌های متعدد درآمده است و براثر این تقسیمات ساختمان شعاع‌السلطنه نیز تخریب شد و ساختمانی جدید به‌جای آن ایجاد شد.

وی یادآوری کرد: در منطقه‌ی شمیران، سفارت انگلیس در قلهک، سفارت روس در زرگنده و سفارت ترکیه و آلمان در پل رومی، باغ‌های ییلاقی دارند. در باغ سفارت انگلیس قدیمی‌ترین ساختمان دوره‌ی قاجار وجود دارد و در سفارت ییلاقی روس «محمد علیشاه» پناهنده و از شاهی خلع شد و سلطنت به فرزندش «احمدشاه» رسید.

این مورخ افزود: امروز با گسترش تهران سرطان‌زده، همه‌ی بام‌های آن قطعه‌قطعه یا در حال قطعه‌قطعه شدن هستند و نیز همه‌ی ده‌های آن کشت‌وبذر را کنار گذاشته و به ساختمان‌های مسکونی یا برج‌های آسمان‌خراش شده‌اند.

انتهای پیام