امیر اثباتی برای نمایشگاه عکس میترا محاسنی که فردا - دوم آبان ماه - افتتاح می‌شود، یادداشتی را با عنوان «گذرگاه خورشید در سایه» نوشت.

در این نوشتار که در اختیار بخش تجسمی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، قرار داده شده آمده است:

« پنجره گذرگاه نور است اگر پرده‌ها کشیده نشده باشند.

پنجره دریچه‌ای است تا هوای بیرون را بشود نفس کشید، اگر گشوده باشد.

پنجره قابی است بر دیوار تا بتوان چشم انداز بیرون را به نظاره نشست یا نگاهی به درون انداخت.

در عکس‌های میترا محاسنی اما اغلب پنجره‌ها انگار سال‌هاست بسته مانده‌اند و از خاصیت تهی گشته‌اند. او همواره از بیرون به این قاب‌های زیبا و گاه فاخر خیره شده است و شاید به خالی آن پشت و رازها و خاطرات پنهان سالیان می‌اندیشد.

بیشتر پنجره‌ها بر دیوارهای بناهایی جای گرفته‌اند که حتی در عین شکوهمندی، سخت فرسوده‌اند. استوار در مرکز عکس قرار دارند، اما می‌توان یقین داشت که دیگر نه اثری از آن‌ها برجاست و نه دیواری و نه عمارتی باقی مانده است.

میترا محاسنی با پیشینه‌ی طولانی‌اش در عکاسی از صحنه‌ها و پشت صحنه‌های فیلم‌های سینمایی طبعا در بی‌شمار«لوکیشن»‌های فیلم‌برداری حضور داشته است. از یک سو درگیر شخصیت‌ها و قصه‌هایی ساختگی در مقابل دوربین بوده است و از سوی دیگر - هرچند شاید کوتاه مدت- زندگی جاری و واقعی ساکنان حقیقی «لوکیشن»‌ها را با قصه‌های بی‌شمارشان زیر نظر داشته است.

حالا اما بی همراهی گروه فیلم‌سازی، به تنهایی و با تامل به ثبت تصاویری از برخی «لوکیشن»‌های شهرمان پرداخته است که هر یک حکایتی است از قدمت و اصالت و هویتی که رنگ باخته است و زیبایی و برازندگی‌ایی که همچنان چشم و دل را سیراب می‌کند و دریغ و افسوس که بیش از حضور و هست، از ویرانی و نابودی سخن می‌گوید؛ از تنهایی پنجره‌ها و غیبت آدمیان – مثل شخصیت‌های فیلم‌ها - با تمامی سالیان زندگی و رازها و خاطرات به جای مانده پشت پنجره‌ها و چاره‌ای نیست جز بافتن قصه‌های فراوان در ذهن و خیالمان.

این نگاه خیال‌پرداز و حسرت‌خوار پیش از این هم در مجموعه عکس‌های به نمایش درآمده از میترا محاسنی در گالری گلستان (1390) آشکارا و با صراحت و البته به زیبایی بیان شده بود؛ تصاویری از بقایای دیوارهایی ترک‌خورده و پوسیده و سیاه شده از گذر زمان و بی‌رحمانه به حال خود رها شده و ویران گشته؛ با نقش‌ها و نقاشی‌هایی ساده و ابتدایی ترسیم شده بر آن‌ها که زمانی زینت‌بخش اتاقی بوده‌اند؛ طاقچه‌هایی تکیه‌گاه کتابی، قاب عکسی از پدر، مادر یا ... و آینه شمعدانی یادگار وصلتی شاید و حالا خالی و پوشیده از غبار و گرد تنهایی.

در هر یک از عکس‌های آن مجموعه می‌شد غیبت شور زندگی را دید و حسرت آن همه هیاهو و غم و شادی آدمیان را خورد که رفتند، اتاق را و خانه را ترک کردند و دیگر نیستند به هر دلیل. و آن چه بر جای مانده و به حال خود رها شده، به زودی کوبیده می‌شود تا به جایش عمارتی نو ساخته شود بی هیچ خاطره‌ای، بی‌قواره و بی هویت، آن چنان که هر روز شاهد قد کشیدن‌شان هستیم در گوشه و کنار شهر. مخاطب آن عکس‌ها و حسرت‌ها و گلایه‌های هنرمندانه حتمآ مدیران و مسئولان شهر نبودند و نیستند که با نفهمیدن و نداشتن مدیریت و مسئولیت، اجازه‌ی این تخریب عامدانه و گسترده را با چنین سرعت فزاینده‌ای می‌دهند و توجیه‌شان فراهم کردن تراکم بیشترست و سرپناه کافی برای جمعیت افزونتر.

نمایشگاه عکس‌های میترا محاسنی

مخاطب ما هستیم که به راحتی چشم فرو می‌بندیم بر این نابودی متکثر و مستمر و نیم نگاهی حتی به دیوارها و پنجره‌های سر راهمان نمی‌اندازیم. میترا محاسنی اما می‌ایستد، می‌نگرد و تصویری را ثبت می‌کند که شاید آخرین تصویر باشد. آخرین تصویر پنجره‌ای که شاید پشت آن هنوز اتاقی برجاست و روی دیوارش تصویری ساده و ابتدایی نقاشی شده و طاقچه‌ای دارد که او پیش از این نمونه‌هایش را عکاسی کرده و به ما نشان داده. پس بیهوده است بار دیگر وارد خانه‌ای شود که رو به ویرانی است و نمی‌شو د، – عکس‌ها هم نتوانسته‌اند- جلوی نابودی‌اش را بگیرد. یادمان باشد اما که این سرنوشت محتوم خانه نیست. ما، تک تک ما با بی تفاوتی‌مان در این هلاکت و ویرانی شرم‌آور نقش داریم و مقصریم.

عنوان «گذرگاه خورشید» کنایه‌ی تلخی است برای پنجره‌هایی که دیگر نوری از آن‌ها عبور نمی‌کند. اصلآ اثری از درخشش آفتاب نیست. تقریبآ در همه‌ی عکس‌ها، هوا ابری به نظر می‌رسد یا پنجره و دیوار در سایه قرار دارد. انتخاب این وضعیت نوری و پردازش ظریف ترکیب‌های رنگی نرم و آرام و غنی، میترا محاسنی را موفق می‌کند تا با آشکار ساختن روح و جان فرسوده‌ی بافت در حال پوسیدگیِ موضوع عکس‌هایش، به آن تناقض هنرمندانه دست یابد: نمایش زیبای ویرانی و نابودی.

این میزان از توانایی و تسلط بر ابزار بیان و زبان عکاسی انتظاری است که باید از او با سال‌ها پیشینه و تجربه داشت و به سادگی برآورده می‌شود و امتیاز ویژه‌ای برای او نیست. آن چه به این مجموعه اعتبار می‌بخشد آوای بی صدای سوگواری عمیقی است بر از دست رفتن زیبایی ها و خاطرات و قصه‌هایی که پشت هر پنجره قدیمی در هر عکس شنیده می شود، اگربخواهیم بشنویم.»

به گزارش ایسنا، نمایشگاه عکس میترا محاسنی با عنوان «گذرگاه خورشید»، پنجشنبه (دوم آبان‌ماه) افتتاح می‌شود. این نمایشگاه تا یکشنبه (12 آبان) در گالری آریا واقع در سه‌راه دکتر بهشتی (عباس‌آباد)، خیابان ولی‌عصر(عج)، کوچه زرین، پلاک 10 برپا خواهد بود.

میترا محاسنی درباره‌ی نمایشگاه جدیدش می‌گوید: «این عکس‌ها حاصل جستجوهای همیشگی من در شهر تهران است. مجموعه تصاویر این نمایشگاه نشانه‌هایی است از زندگی ساده و آرام مردم این شهر که روی زمین زندگی می‌کردند. آن‌ها رفتند و ما در غربت برج‌ها و اتوبان‌ها گم شدیم.»

انتهای پیام