شمس آقاجانی که به تازگی چاپ دوم مجموعه‌ شعر «مخاطب اجباری»اش منتشر شده است، با اشاره به این‌که مهم‌ترین مشکل جریان شعر دهه 70، مخاطب بوده است، می‌گوید، هنوز هم نگاه عموم مخاطبان به شعر، تغییر مطلوب و مورد نظر را نداشته است.

این شاعر در گفت‌وگو با خبرنگار ادبیات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، درباره اهمیت و جایگاه مخاطب در شعرهایش، گفت: شعرهای این کتاب را در دهه 70 سروده‌ام. آن موقع این شعرها نسبت به جریان عادی و موجودِ شعر رویکرد متفاوتی داشتند. در آن دوره مهم‌ترین مشکل برای جریان شعر دهه 70 مخاطب بود و این‌که مخاطب چگونه با شعر ما ارتباط برقرار کند و لزوم نوشتن چنین شعرهایی را دریابد.

او افزود: آن موقع من فکر می‌کردم بخش اعظم مخاطبان شاید از روی میل و به صورت عادی به این شعرها توجه نکنند و باید مخاطبانی را به صورت اجباری برگزینم؛ یعنی این نوع نگاه و نگرش متفاوت به شعر را امری ناگزیر می‌دانستم، اما گمان می‌کردم مخاطبان عمومی - به‌جز گروهی از آن‌ها - احتمالا این لزوم را احساس نخواهند کرد. نگاه من به مخاطب این‌طور بود و به همین دلیل عنوان «مخاطب اجباری» را برای کتاب انتخاب کردم. با گذشت زمان در بخشی از مخاطبان جدی شعر این نگاه تغییر کرد، اما در بخش عمومی مخاطبان، با توجه به آموزش‌ها و شیوه‌های اطلاع‌رسانی و پایگاه‌های آموزشی، نگاه عمومی هنوز آن تغییر مطلوب و مورد نظر را نکرده است که البته دور از انتظار هم نیست.

آقاجانی همچنین عنوان کرد: وقتی می‌خواستم «مخاطب اجباری» را برای چاپ دوم ویرایش کنم، به‌جز تغییر برخی جزییات نتوانستم در شعرهای آن تغییر چندانی ایجاد کنم. شاید یک دلیلش این بود که احساس کردم این شعرها نیازی به تغییر ندارند؛ چراکه مربوط به آن زمان و آن برهه زمانی خاص هستند. در آن زمان ما این حس را داشتیم که باید این‌گونه شعر بگوییم و فکر می‌کنم حس درستی داشتیم. الآن هم من همان حس را دارم، با این توضیح که افراد، بسته به تجربه ادبی، طبیعتا نوع نوشتن‌شان دچار تغییر و تحول می‌شود.

او سپس اظهار کرد: در ظاهر، کتاب بعدی‌ام، «گزارش ناگزیری» با «مخاطب اجباری» تفاوت دارد و به نظر ساده‌تر شده است، اما در واقع چنین چیزی اصولا مطرح نیست. به عبارتی این تفاوت‌ها با آن‌چه که در برهه‌ای از زمان در «مخاطب اجباری» روی داد، منافاتی ندارد. شیوه نوشتن من به ظاهر عوض شده، اما کار من ساده‌تر - به معنای شعر ساده‌ای که امروز وجود دارد - نشده و ای بسا که از بعد معنوی پیچیده‌تر هم شده باشد. ممکن است در طول زمان، شاعر در شیوه نگارشش مهارت‌های بیش‌تری کسب کرده باشد و با ارتباط‌پذیری ساده‌تری شعر بنویسد، ولی این به معنی بازگشت و تغییر روند نیست. این اتفاق خوبی است که در شعر به سمت مهارت‌های بالاترِ بیانی حرکت کنیم و آن بخش از وجه رادیکال نوشته‌ها که ضرورت‌های حسی در آن وجود نداشته، به‌طور کلی تعدیل‌ و کارآمدتر شوند.

آقاجانی اضافه کرد: جریان شعر دهه 70 یکی از مهم‌ترین مقاطع شعری ما در چند دهه اخیر بوده است. این جریان پیشنهادهای فراوانی داشته که در مجموع نگاه و جهتِ حرکتِ شعری ما را تغییر داده است. حالا که یکی - دو دهه از آن زمان می‌گذرد، آن پیشنهادهای سابق دارند وجه اجرایی بهتری می‌یابند. وجه احساسی که در دهه 70 وجود داشت، فروکش کرده و وجه تأملی کار افزایش یافته است.

او افزود: آن پیشنهادها در جهتِ حرکتِ شعر، تغییر جدی ایجاد کرده‌اند و حالا دوره تأمل است. آن دوره کارکرد و تأثیر خودش را داشته و شعر دگرگونه‌ای را برای ما به ارمغان آورده است. ما همیشه در حال تغییر و ارتقا هستیم. شاعران پخته‌تر شده‌اند و با اجرای متناسب‌تری پیشنهادهای آن دوره را اجرا می‌کنند و بر آن‌ها می‌افزایند، اما به طور کلی شعر دهه 70 حذف‌شدنی نیست و تأثیراتش ادامه دارد.

چاپ دوم «مخاطب اجباری» با 85 صفحه، شمارگان 1000 نسخه و قیمت 6200 تومان از سوی انتشارات بوتیمار منتشر شده است.

انتهای پیام