محققان دانشگاه علم و صنعت ایران به منظور مدیریت اطلاعات موفق به تدوین مدلِ تصمیم‌سازِ انتخاب گزینه در مرحله شکل‌گیری کانسپت در فرایند طراحی معماری شدند.

به گزارش سرویس پژوهشی ایسنا، ساسان حسینی، دانشجوی دوره دکتری دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران، در رساله دکتری خود که آن را با راهنمایی دکتر سید عبدالهادی دانشپور و مشاوره دکتر احمد ماکویی ارائه کرده، آورده است: امروزه در طراحی، پیچیدگی‌ها، عدم قطعیت‌ها و عوامل متعددی مشاهده می‌شود که بر نحوه‌ی شکل‌گیری آن تأثیرگذارند. سرعت رشد و دگرگونی مسائل، حجم انبوه عوامل تأثیرگذار بر طراحی در حوزه‌های مختلف معماری و همچنین عدم مدیریت اطلاعات، منجر به نا‌هنجاری‌هایی در معماری که همان محصول به جای مانده از یک تفکر فردی یا گروهی است، خواهد شد.

معمار، در تجزیه و تحلیل مسائل معماری، به طور همزمان با حجم انبوهی از عوامل ثابت و متغیر روبرو می‌شود. بدیهی است عدم توجه کافی و همزمان به این متغیرها می‌تواند نتایج متصور از تصمیم‌های اتخاذ شده را با شکست مواجه کرده و خسارات سنگینی را بر جای گذارد.

برای وضوح این نکته همین بس که مغز انسان، همزمان بر روی بیش از هفت موضوع نمی‌تواند متمرکز باشد و او را دچار سردرگمی می‌کند. برخی اوقات این سردرگمی عیان است و گاه نیز بعد از تکمیل طرح و یا حتی ساخت طرح، علائم خود را نشان می‌دهد.

این پژوهش با تمرکز بر فرایند طراحی سامانمند (سیستماتیک)، سعی بر آن دارد تا با بررسی نظریه تصمیم و عقلانیت در تصمیم گیری، بخشی از این پیچیدگی‌ها را در مرحله شکل گیری کانسپت به کمک مدلی علمی به منظور انتخاب گزینه برتر، تسهیل کند. به همین منظور می‌کوشد تا یکپارچگی، اتحاد و وضوح فرایند انتخاب ‌را‌ با‌ کمک سیستم‌های تصمیم یار (کمک تصمیم گیرنده) که همان مدل علمی ذکر شده است، بالا ببرد.

سیستم‌های تصمیم یار مغز و تفکر را به نحوی سیستماتیک، هماهنگ کرده به تفکر آدمی نظم می‌دهد. با این حال جایگزین فرد تصمیم گیرنده نخواهد بود. مدل‌کمک تصمیم گیرنده ابزاری است بدون تعصب، در دست تصمیم گیرنده که موظف است آنچه در ذهن وی می گذرد را سازماندهی کرده و به خروجی تبدیل کند.

در این پژوهش معیارهای موثر بر انتخاب گزینه‌های حاصل از کانسپت استخراج شد، مدل‌یابی روابط معیارها، ارزش گذاری و تعیین وزن معیارها و متغیرهای موثر صورت گرفت. همچنین، مدل کمک تصمیم ساز در انتخاب گزینه مناسب طراحی شد.

گستره این پژوهش شامل معماران جریان ساز معاصر ایران در دهه اخیر می‌شود. این پژوهش به لحاظ روش تحقیق در حوزه روش‌های تحقیق همبستگی قرار دارد. پس از انتخاب جامعه آماری و تعیین حجم نمونه، جمع‌آوری داده‌ها با مصاحبه و پرسشنامه انجام پذیرفت. با استفاده از روش تحلیل عاملی، پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها، عوامل موثر در تحقیق استخراج شده و مدل‌یابی روابط میان معیارها و متغیرهای یافته شده به کمک فرایند تحلیل سلسله مراتبی بهبود یافته انجام پذیرفت.

نتایج این تحقیق در نهایت، به یک مدل کمک تصمیم‌ساز انتخاب گزینه در مرحله شکل گیری کانسپت، می‌انجامد. در این پژوهش از آنجا که جهت ارزیابی مدل، نیاز به تعریف مجموعه‌ای از معیارها به صورت پیش فرض بوده است، پس از استخراج و تدوین معیارها، مدل دستیابی به میزان روابط معیارها با اثبات فرضیه همبستگی، شکل گرفت. پس از آن مدل نهایی کمک تصمیم گیرنده طراحی شد؛ با توجه به ماهیت محاسباتی این مدل، به منظور صرف نظر کردن از محاسبات ریاضی توسط طراح و همچنین تسریع در پردازش اطلاعات، یک نرم‌افزار طراحی شد.

در این مدل از تحلیل سلسله مراتبی بهبودیافته جهت وزن دهی به معیارها در موضوعات طراحی مختلف، همچنین تکنیکهای تصمیم گیری "پروموته I" و "ویکور" جهت تخصیص تابع ارجحیت و رتبه بندی استفاده شد.

در ادامه تحقیق، این مدل مورد اعتبارسنجی درونی و بیرونی قرار گرفت و درستی آن اثبات شد. لذا پیشنهاد می‌شود در جریان ارزیابی و انتخاب گزینه در کنار دانش تخصصی طراح و ارزیابی طرح توسط همکاران و متخصصان، از این مدل علمی کمک تصمیم گیرنده نیز استفاده شود.