یک پژوهشگر موسیقی عربی می‌گوید: لحن "علوانی" در موسیقی عربی خوزستان شبیه به گوشه شوشتری در دستگاه همایون ایران است.

محمود مشهودی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه خوزستان گفت: شخصی از خوزستان به نام "علوان الشویع" معروف به "ابوشهلا" اهل اطراف شوش علاقه فراوانی به جمع‌آوری الحان موسیقی محلی داشت. او شعرها، الحان، داستان‌ها و تمام چیزهایی که در حال نابودی بودند را جمع‌آوری کرد.

او ادامه داد: علوان لحنی را خواند که در آن از تمام لحن‌های این منطقه استفاده شده است. او شروع به خواندن اشعار شاعران قبل از خود کرد. در این لحن هم حالت موسیقی به کار برده می‌شود و هم یادی از شاعران گذشته می‌شود.

این پژوهشگر درباره لحن علوانی اظهار کرد: به اندازه‌ای این لحن زیبا و حزین بود که همه این لحن را به اسم علوان شناختند. موسیقی‌ عربی در استان خوزستان به دو دسته کلاسیک یا مقامی و موسیقی ریفی یا محلی تقسیم می‌شود. لحن علوانی جزو موسیقی‌های محلی استان خوزستان است.

مشهودی بیان کرد: "حسن اگزار" یکی از بزرگترین نوازندگان رباب بود و زنده نگه ‌داشتن لحن علوانی برعهده او بود. او بر این باور بود که این لحن متعلق به علوان نبود بلکه متعلق به قومی به نام عموری‌ها در جنوب ایران بود و علوان این لحن را زنده نگه داشت.

وی، با بیان این که همه اعتقاد دارند که علوان بار دیگر این لحن را احیا کرد، خاطرنشان کرد: این لحن با سازی به نام "رباب" نواخته می‌شود. رباب سازی مانند کمانچه است اما از ساده‌ترین چیزها ساخته می‌شود. این ساز در کشورهای امارات، کویت، بحرین و عراق هم استفاده می‌شود. چوم اهوازی‌های آن زمان تنگ‌دست و همگی کشاورز بودند قدرت تهیه ساز را نداشتند و با قوطی‌های حلبی، چوب، دم اسب و ریسمان‌های برگ نخل‌ ساز رباب را می‌ساختند و شرع به نواختن آ‌ن می‌کردند.

او، با بیان این که این ساز حزن زیبایی دارد، افزود: نوازندگان این ساز آوازهایی می‌خواندند. این آوازها که به پنج درجه می‌رسد به "طور" معروف شد. این لحن نه تنها در استان خوزستان توسط خواننده‌هایی مانند حسن معشوری، سامر زرگانی، ادریس و علی رشداوی خوانده می‌شد بلکه در کشور عراق هم توسط خواننده‌هایی مانند داخل حسن و سلمان منکوب استفاده می‌شد.

مشهودی بیان کرد: یحیی جابری، خواننده موسیقی محلی عراق، درباره "طور" در یکی از مقاله‌های خودش در مجله حیات چاپ کشور سوریه می‌گوید: "من برای تحصیل در سوریه بودم. عده‌ای از دانشجویان اهوازی نغمه‌ای را می‌خواندند که برای من خیلی زیبا بود اما شبیه هیچ یک از الحان کشور عراق و دیگر کشورهای عربی نبود. از آن‌ها پرسیدم این چه لحنی است؟ آن‌ها گفتند این لحنی به نام "علوانی" است که به نام سازنده آن "علوان" معروف است."

او ادامه داد: این لحن در کشور کویت نیز توسط شخصی به نام عبدالله فضاله، یکی از خوانندگان قدیمی و مشهور کویت، خوانده می‌شد. او لحن "علوانی" را در کویت و بحرین رواج داد.

این پژوهشگر موسیقی عربی خاطرنشان کرد: از نظر فنی و علمی اگر به این لحن نگاه کنیم درمی‌یابیم که شبیه‌ترین لحن به گوشه شوشتری در دستگاه همایون ایران است. در بعضی از سایت‌ها این لحن را به لحن "امیری" تشبیه کرده‌اند که حقیقت ندارد.

مشهودی اضافه کرد: این "طور" از مقام حجاز و مقام "بیات" تشکیل شده که درجه سوم آ‌ن ربع پرده و نیم پرده مدام کم می‌شود و حالت خاصی به وجود می‌آورد که در هیچ کدام از موسیقی‌های کشورهای عربی و ایران دیده نمی‌شود و تنها گوشه شوشتری در دستگاه همایون ایران به آن شبیه است و در میان مقام‌ها هم شباهت زیادی به مقام "حجاز" دارد.

وی افزود: در بعضی از سایت‌های اینترنتی می‌گویند که لحن علوانی مربوط به اهواز نیست و یک لحن جدید نیست. باید مراقب باشیم بلایی که بر سر دیگر ساز‌های ایرانی آمد بر سر لحن "علوانی" نیاید چراکه زمزمه‌هایی مبنی بر این که این لحن مربوط به جنوب عراق است و متعلق به اهواز نیست به گوش می‌رسد که البته صحت ندارد. من از مسؤولان تقاضا دارم قبل از این که دیر بشود "علوانی" را ثبت ملی کنند.

انتهای پیام