20 جولای 1969، نیل آرمسترانگ، كيهان نورد ناسا به عنوان نخستين انسان، قدم به روی ماه گذاشت، گامی کوچک برای او و گامی بزرگ برای بشریت.

به گزارش سرويس فناوري ايسنا، سفر به ماه يكي از داغ ترين فصل‌هاي رقابت فضايي آمريكا و شوروي در سال‌هاي جنگ سرد بود. پس از موفقيت‌هاي پياپي فضايي روس‌ها از جمله پرتاب نخستين ماهواره و اعزام نخستين فضانورد به مدار زمين، ايالات متحده كه خود را بازنده اين رقابت بزرگ تبليغاتي مي ديد با سرمايه گذاري كلان تلاش كرد با پيشي گرفتن در اين عرصه بخشي از حيثيت مخدوش شده خود را ترميم كند. به زعم كارشناسان، سفر به ماه پيش از ارزش‌هاي علمي و فناوري، اقدامي تبليغاتي با هزينه اي گزاف بود كه امريكا ناگزير از اقدام به آن شد و توقف پروژه هاي پرهزينه سفر به ماه طي چند دهه اخير گواهي بر اين مدعاست.

البته به موازات آمريكايي‌ها، شوروي سابق نيز برنامه وسيعي براي سفر به ماه داشت كه در پي عدم موفقیت در پرتاب موشک حامل و فرود آمریکایی ها در ماه از ادامه کار منصرف شد.

سرويس فناوري ايسنا در سالگرد بازگشت فضانوردان از نخستين سفر به ماه (سوم مردادماه) در گفت‌و‌گو با «گئورگی میخائیلویچ گرچکو»، فضانورد نام اور روس و يكي از فضانوردان طرح سري سفر به ماه شوروي به بازخواني تلاش شوروي براي سفر به ماه پرداخته كه از قرار اهدافي فراتر از فرود در ماه از جمله سفر به مريخ را دنبال مي كرده است. از نكات جالب در اين گفت‌و‌گو اذعان گرچكو به موفقيت ناسا در سفر به ماه است كه گاه و بيگاه ادعاهاي عجيب و غريب و غيركارشناسي از سوي برخي منابع غيرموثق غربي مبني بر صحنه سازي ناسا در اين خصوص مطرح مي شود. موضوع اشیای پرنده ناشناخته - بشقاب پرنده ها - هم از موضوعات مورد علاقه گرچكو است كه در اين گفت‌و‌گو به تبيين ديدگاه خود در اين خصوص كه سال هاست تحقيقاتي در اين زمينه داشته پرداخته است.

شما یکی از کیهان نوردانی بودید که برای سفر به ماه انتخاب شد. می توانید درباره این طرح کاملا سری آن دوران برای خوانندگان ما صحبت کنید؟

گرچکو: البته این طرح در آن زمان سری محسوب می شد و حالا دیگر چیز پنهانی نیست. من یکی از کیهان نوردانی بودم که برای پرواز مداری ماه آماده می شدم. ما در حقیقت دو گروه بودیم. بخشی برای پرواز به مدار ماه و چرخش به گرد ماه آموزش می دیدیم و گروهی برای فرود. برنامه گردش در مدار ماه کاملا قابل اجرا بود و ناو سایوز با عنوان روند توانست آنرا به انجام رساند. ما در همان زمان از مقامات خواستیم که در این پرواز شرکت کنیم؛ اما مسوولان به سفینه اطمینان نداشتند و نپذیرفتند. به جای فضانورد چند حیوان فرستادند.

در مرحله بعد باید در سال 1967 دو ناو کیهانی سایوز، هرکدام با دو سرنشین (من و فیلیپچنکو در یک ناو و دابروولسکی و سواستیانف با سفینه بعدی) در مدار ماه به گردش در می آمد و پس از چند چرخش در مدار این کره، به زمین بر می گشت. یک سال بعد یعنی 1968 یک سفینه با دو کیهان نورد ( لئونف و ماکارف) راهی مدار ماه می شد. در آنجا لئونف به داخل مه نشین رفته و به سوی سطح ماه حرکت می کرد. این کیهان نورد باید بر سطح ماه قدم می گذاشت و پس از برداشتن نمونه های خاک، عکسبرداری و فیلمبرداری با استفاده از مه نشین به سفینه اصلی برگشته و سپس راهی زمین می شدند.

عدم موفقیت در پرتاب موشک غولپیکر «ان-1» از یک سو و فرود آمریکایی ها در ماه باعث شد که مسوولان از ادامه کار منصرف شوند و طرح که در اصل فراتر از سفر به ماه بود را تعطیل کنند...

هر از گاهی جنجالی به پا می شود که آمریکایی ها به ماه سفر نکرده اند. نظر شما در این مورد چیست؟

گرچکو: این حرف ها بی پایه است. آنها واقعا به ماه سفر کردند. اگر نکرده بودند ما در آن زمان اجازه نمی دادیم بیهوده سر و صدای تبلیغاتی راه بیندازند. ما در آن زمان تمام فعالیت های آمریکایی ها را زیر نظر داشتیم. لحظه به لحظه آپولو را تعقیب می کردیم. اگر آنها واقعا به ماه نرسیده بودند، حتما رسوایشان می کردیم.

شما گفتید که طرح در اصل فراتر از سفر به ماه بود. منظورتان از فراتر چیست؟

گرچکو: بله، از نظر کارالیف سفر به ماه هدف نبود و او طرح های بسیار وسیعتری را ریخته بود و اگر نمی مرد به آنها جامه عمل می پوشاند.

بر خلاف تصور خیلی ها، موشک غولپیکر که در اسناد از آن با اسم «ولکان » نام برده می شود به منظور سفر به ماه طراحی نشد و اصلا هدف اصلی، پرواز به مریخ بود و آن را با سفر به مریخ طراحی کردند نه ماه. ماموریت به ماه فقط به عنوان مرحله ای از سفر مریخ به شمار می رفت. نکته شگفت انگیز تر این است که طرح کارالیف ربطی به اعلام برنامه سفر به ماه از طرف کندی، رئیس جمهوری آمریکا در سال 1961 ندارد. پیگیری های کارالیف بعد از پرتاب اسپوتنیک-1 نخستین ماهواره جهان در سال 1957 منجر به امضای تصویبنامه ای از سوی شورای وزیران اتحاد شوروی شد که در آن اهدافی را پیش بینی کرده اند. از جمله این هدف ها ایجاد ایستگاه خودکار علمی در ماه، ساخت موشک برای سفر به مریخ و زهره، انجام نخستین پرواز سرنشیندار به فضا، ایجاد ایستگاه هایی واقع در بین سیارات و ایستگاه های در دیگر سیارات بودند. بر اساس همین برنامه به تشکیلات فضایی وظیفه دادند تا برای ساخت موشکی با وزن به 1.2 هزار تن اقدام کنند که بتواند اجسامی به وزن 60-80 تن را به مدار های مورد نظر برساند.

پس چرا این برنامه ها عملی نشد؟

گرچکو: کسانی بودند که از برنامه های کارالیف خوششان نمی آمد و می خواستند طرح های خودشان را جامه عمل بپوشانند. به همین دلیل مخالفت هایی با او می شد و اجازه نمی دادند هدایت کار کاملا در دست او باشد. بعد از مرگ کارالیف، میشین جای او را در دفتر طراحی شماره 1 گرفت. میشین از قدرت نفوذ و کلام و کارآیی کارالیف برخوردار نبود.

من شنیده ام که ولادیمیر چلومی و میخاییل یانگل، تلاش داشتند فضای ابتکار عمل را از کارالیف بگیرند و موشک های سنگین خود را جانشین طرح کارالیف کنند و والنتین گلوشکو نیز از آنها پشتیبانی می کرد.

گرچکو: امروز همه آنها مرده اند. من نمی خواهم درباره آنها و این که چه کسی مقصر بوده حرفی بزنم. اگر هم مقصر بوده اند خداوند آنها را ببخشد. چیزی که لازم است بگویم این است که متاسفانه طرح های کارالیف به فراموشی سپرده شد. موشک ولکان که بعد ها تنها بخشی از آن طراحی و ساخته شد با نام انرگیا، دو پرواز موفق داشت و نشان داد که کارالیف می توانست به طرح سفر انسان به مریخ جامه عمل بپوشاند.

ولی برنامه سفر به ماه، ظاهرا تا اوایل دهه 1970 ادامه داشت ...

گرچکو: بله فضانوردان آموزش می دیدند و برخی سخت افزار ها ساخته شد اما اصل قضیه یعنی موشکی که باید این مجموعه را به مدار می‌برد از پس آزمایش ها بر نیامد و طرح خوابید. از طرف دیگر، بعضی از کارشناسان مسوولان را مجاب کردند که طرح ایستگاه های فضایی را به مرحله عمل نزدیک کنند تا شکست برنامه سفر به ماه و مریخ را بپوشاند. به این ترتیب کیهان نوردان جذب برنامه سالیوت شدند.

انتخاب این راهبرد از این نظر جالب بود که عملیاتی مثل اتصال ناوهای کیهانی ( سایوز4 و 5) و افزودن طول اقامت در فضا ( سایوز- 9) را می شد به عنوان گام های اولیه برای طرح سالیوت به نمایش گذاشت تا این تصور پیش آید که اصلا طرحی برای سفر به ماه در دست اجرا نبوده است...

گرچکو: کاملا درست است. البته برای ما که می دانستیم پشت پرده چه خبر است، تعطیلی آن برنامه ها چندان خوشایند نبود.

خب حالا می خواهم درباره موضوع دیگری که مورد علاقه شماست صحبت کنم. شما چند سالی است که درباره اشیای پرنده ناشناخته و تمدن های باستانی و موضوعاتی در این رابطه مطالعه می کنید. نظرتان درباره آنچه به بشقاب های پرنده معروف شده چیست؟

گرچکو: من برای آن که سوء تعبیر پیش نیاید به سوال شما چنین پاسخ می دهم که طی 50، 60 سال گذشته بسیاری از مردم جهان چیزهایی را در آسمان دیده اند که هیچ ربطی به ماوراء زمین ندارد. در مورد این که آیا تمدن هایی در ماورای زمین وجود دارد نیز نه دلیلی قاطع بر وجود و نه مدرکی بر عدم وجودشان ارائه شده است اما عقل به ما می گوید که در این بیکرانه عالم هستی، حتما تمدن هایی وجود دارد.

حال این که آنها به زمین آمده اند یا نه، خیلی ها سعی می کنند با نشان دادن بعضی علائم و نشانه ها و تصاویر، ثابت کنند که جواب مثبت است ولی این دلایل و استدلال های آنان نیز از استحکام علمی کافی برخوردار نیست. در عین حال ما در زمین به چیز هایی بر می خوریم که نمی‌توانیم در مورد چگونگی و چرایی آنها دلیل قانع کننده ای بیابیم.

چند سال پیش عکسی از صحرای سینا را به من نشان دادند که ادعا شده بود از بشقاب پرنده ای است که در آنجا سقوط کرده و شن ها بخش عمده ای از آنرا پوشانده اند. عکس خیلی به این ادعا جنبه واقعی می داد اما تحقیقات انجام شده در محل نشان داد که این یک عارضه طبیعی در زمین است.

این شایعه وجود دارد که دولت ها مسایل مربوط به اجسام پرنده ناشناخته را پنهان می کنند و نمی خواهند مردم در این باره اطلاعات به دست آورند. نظر شما چیست؟

گرچکو: در دوران جنگ سرد، چه آمریکایی ها و چه ما، موضوع بررسی اجسام پرنده ناشناخته را به کمیته های دولتی ویژه ای سپرده بودیم نه به خاطر اعتقاد به وجود بشقاب های پرنده بلکه در هر دو حکومت این اعتقاد وجود داشت که طرف مقابل برای کارهای جاسوسی خود ممکن است از ابزار هایی استفاده کند که به نظر مردم عادی بشقاب های پرنده هستند. بعد از فروپاشی شوروی این کمیته ها منحل شدند.

خب فکر می کنم بهتر است برگردیم به موضوعات واقعی تر. می دانم که شما از اواسط دهه 1950 با در دفتر کارالیف کار می کردید. کار شما چه بود؟

گرچکو: من کار های محاسباتی انجام می دادم. از محاسبات انجام شده در برنامه های مختلفی استفاده می شد که بعضی از آنها را من نمی دیدم. شاید برایتان جالب باشد بگویم به طور مثال محاسبه ای را انجام دادم و بعد از 50 سال موشکی را که بر اساس آن محاسبه ساخته شده بود را در یک موزه دیدم!

ما عادت نداشتیم که خودنمایی کنیم که این یا آن مورد، کار من است. به خاطر دارم روزی که «اسپوتنیک-1» به فضا پرتاب شد، من جزو گروه مهندسان این طرح بودم. پس از در مدار قرار گرفتن اسپوتنیک، کارالیف به ما گفت: بچه ها سوژه در مسیرش قرار گرفت بروید سر کار هایتان و ما هم رفتیم و تا پایان ساعت اداری، به کار های عادی مان مشغول بودیم.

در مورد کارالیف برای ما صحبت کنید. او را اسطوره باور نکردنی می نامند چرا؟

گرچکو: او نه اسطوره بود و نه باورنکردنی. او انسانی بود که با فروتنی، خوش خلقی و مهربانی همه را مفتون خود می کرد. شخصیتی بود که می توانست همکاری و هماهنگی بین آدم های مختلف با خلق خوی متفاوت را به وجود آورد. او با دقت و بسیار هوشمندانه نیروهایش را از بین ده ها نفر انتخاب می کرد اما پس از آن، به توانایی های آنان احترام می گذاشت و با اطمینان کار را به آنان می سپرد. رمز موفقیت و محبوبیتش همین بود.

برخورد او با شما چگونه بود؟

گرچکو: افراد زیادی در مجموعه او به ویژه در دفتر طراحی کار می کردند و جالب آن که می توان گفت او همه را زیر نظر داشت و از توانایی های آنها در زمان خودش استفاده می کرد. در زمان پرتاب سومین ماهواره، من به بخشی از کار ایراد گرفتم و گفتم پرتاب آن دچار اشکال خواهد شد. وقتی نظرم به او رسید، دستور داد بررسی کنند. نتیجه بررسی ها نشان داد که حرف من درست بوده است. پس از مدتی مرا احضار کرد. راستش را بخواهید من هم دچار ترس شدم و هم هیجان. به اتاقش رفتم. او شروع کرد به سوال، به چه چیز هایی علاقمند هستید، چه کتاب‌هایی می خوانی، چه موسیقی دوست دارم ، تاتر می روم یا نه. خلاصه صحبت نسبتا مفصلی درباره نوع نگاه و احساساتم.

وقتی از اتاقش بیرون آمدم به طور کامل سر در گم بودم از خود سوال می کردم صدها نفر مثل من با او سر و کار دارند، چرا او وقت خود را صرف بحث در چنین زمینه هایی می کند؟

جواب این سوال را وقتی دانستم که برای ورود به جرگه کیهان نوردان فضانورد انتخاب شدم، همه تنها به پرونده پزشکی ام نگاه می کردند و تنها کارالیف بود که با تیزهوشی و آینده نگری، مهندسی را با ویژگی های شخصیتی و روانی مورد نظر خود برای طرح های آینده انتخاب کرده بود. او آینده را می دید. زمانی که فضانوردی تنها در انحصار خلبانان نباشد و کارشناسان با تخصص های مختلف، بر اساس نیاز باید در ایستگاه های فضایی فعالیت کنند. او به مسئولان گفته بود قدر این مهندس جوان را بدانید.

در این مورد هم او اشتباه نکرده بود ...

گرچکو: باعث افتخار من است.

بعضی از اسناد منتشر شده در سال های اخیر نشان می دهد که او اگرچه با زیردستانش بسیار ملایم و صدیق بود اما با مقامات با قاطعیت صحبت می کرد و این قاطعیت بعضی موارد منجر می شد که آنها را فریب دهد...

گرچکو: در موارد بسیار کم او توانست رضایت مقامات بالا را که تمایلی به انجام برخی برنامه ها نداشتند با بزرگ کردن حسن کار و کوچک‌نمایی عیب ها به دست آورد. به طور مثال در مورد پرتاب گاگارین برخی موافق نبودند و می خواستند روز پرتاب به مناسبت خاصی انتخاب شود. کارالیف این نوع نگاه را نمی پسندید. وقتی نظر مقامات را شنید با عصبانیت گفت ما که دسته موسیقی ارتش نیستیم که به مناسبت‌ها سرود بخوانیم. این یک کار علمی است. ناوهایی هم که به طور آزمایشی پرتاب شدند، کم و بیش اشکال های کوچکی داشتند. اما ما در آن زمان در رقابت با آمریکایی ها بودیم و اگر زمان را از دست می دادیم در حقیقت موقعیت هایی از بین می رفت که قابل جبران نبود. کارالیف در صحبت با مسئولان سیاسی از یک سو آنها را از موفقیت آمریکا ترساند و از طرف دیگر خبر موفقیت ها را به آنها داد تا اجازه دهند هرچه زودتر گاگارین به فضا پرتاب شود. با همین ابتکار بود که ما « نخستین» شدیم.

سفر شما به فضا حدود هفت سال بعد از انتخابتان صورت گرفت. در این مدت آیا زمانی هم بود که ناامید شوید؟

گرچکو: من هیچ وقت اجازه نمی دهم ناامیدی مرا مغلوب کند. در سفر به شیراز یادتان هست چه اتفاق هایی افتاد؟ پرواز ها تعطیل شد. اما من ناامید نشدم چون هدف داشتم. از شما خواستم به هر وسیله که شده به تخت جمشید برویم. ما با اتوبوس راه افتادیم به طرف اصفهان. در بین راه اتوبوس در آن سرما خراب شد. شما خیلی ناراحت و عصبانی شده بودی و با راننده جر و بحث می کردی من آرامت کردم. در اصفهان باز پرواز لغو شد. شما نگران بودی. باز من آرامت کردم. روز بعد با یک خودرو از اصفهان تا تخت جمشید رفتیم و برگشتیم برای من و در سن و سالی که دارم طی کردن مسافتی تا این حد در یک روز و روی صندلی خودرو خیلي راحت نیست. تازه بعد از آن هم از اصفهان تا تهران با قطار. انسان وقتی برای زندگی اش هدفی معین می کند نباید اجازه دهد ناامیدی پا به محوطه کاخ آرزوهایش بگذارد گرنه همه چیز خراب می‌شود. من تقریبا هفت سال صبر کردم تا نخستین پرواز فضایی را انجام دهم. البته همچنان به کارم در دفتر طراحی سامانه های فضایی ادامه می دادم.

پرواز اول من با گوبرف یک ماه طول کشید که در آن زمان برای کیهان نوردی شوروی یک رکورد به حساب می آمد. من و او در ایستگاه سالیوت -4 فعالیتی فوق العاده داشتیم برنامه پرواز شامل آزمایش های بسیار زیاد بود. کار ما چهار جنبه مختلف داشت. پژوهش های اخترفیزیکی، بررسی جو کره زمین و رویه آن، حل مسایل فنی و اجرای آزمایش های پزشکی.

متاسفانه به دلیل سانسور های متعدد در آن زمان اطلاعات کمتری درباره پرواز ها منتشر می شد. امروز هم اشتیاق مردم برای کسب اطلاعات درباره پرواز های فضایی کم شده به همین دلیل اطلاعات کمی در مورد چگونگی کار و برنامه کاری فضانوردان منتشر می شود. اگر ممکن است بگویید این یک ماه در سالیوت چه می کردید؟

گرچکو: البته در آن زمان برای متخصصان اطلاعاتی در مورد برنامه های کاری ما منتشر می شد. برای هر سفر فضایی میلیون ها میلیون خرج می شود به همین دلیل، ما به خود اجازه هدر رفتن وقت را در زمان پرواز فضایی نمی دهیم. آنچه من در مورد پرواز اولم می گویم مشابه کاری است که امروز هم در ایستگاه فضایی بین المللی انجام می شود فقط موضوع و مورد کار ( سوژه) متفاوت است.

ما وقت زیادی را صرف پژوهش های نجومی می کردیم. یکی از تلسکوپ موجود در ایستگاه را به طرف بخش منتخب خورشید قرار داده و عوارض در رویه خورشید و جو آنرا مورد بررسی قرار می دادیم. در همین زمان سامانه طیف سنجی خودکار سالیوت نیز با همان ردیف امواج بلند، شدت تشعشع تمام آن بخش خورشید را ثبت می کرد این پژوهش امکان مقایسه و مقابله اطلاعات مجزا درباره اشعه فرابنفش و تحقیقات درباره نحوه توزیع درجه حرارت در سطح خورشید (از جمله در موقع انفجارها) را به کارشناسان می داد.

در این ایستگاه دو تلسکوپ وجود داشت. یکی از این دو تلسکوپ می توانست نواری به عرض تقریباً 10 درجه بررسی کند و دومی فقط به سوی بخش های مخصوص سپهر قرار می گرفت. تابش اشعه ایکس به سطح کره زمین نمی رسد، ولی در فضاکیهان می توان اشعه را با هر شدتی که باشند از اشعه ملایم گرفته تا شدیدترین شکل آن، ثبت کرد.

«چهره» کائنات در اشعه ایکس، توجه متخصصان فیزیک نجومی را جلب می کند، زیرا این اشعه حامل اطلاعاتی درباره زندگی و فنای ستارگان و تحولات عظیم در عالم کیهان است.

مثلاً دانشمندان از این راه اطلاعاتی درباره بقایای انفجارهای ستارگان، منظومه های دوگانه ستاره ای و پدیده هائی مانند «سیاهچاله»، «ستاره نوترونی» و «کوتوله سفید« به دست می آورند.

کار دیگر ما پژوهش های زمین شناسی بود. من و گوبرف ضمن پرواز به طور هم زمان با چند دوربین با فیلم سیاه و سفید و فیلم رنگی ضمن به کار بردن صافی های گوناگون عکس می گرفتیم. این کار به دانشمندان اجازه می داد گونه های عوارض طبیعی را مشخص و وضع آنها را بررسی کنند.

ما همچنین وظیفه داشتیم تحقیقات درباره مساله بی وزنی و تاثیر آن بر روی بدن فضانوردان انجام دهیم. مرتباً آزمایش های مختلفی درباره کار قلب و عروق و گردش خون در مغز و تنفس ریه انجام می دادیم. در هر شبانه روز دو ساعت و نیم برنامه ورزشی داشتیم. بر اساس آزمایش ها و داده های ارسالی ما، کارشناسان به اطلاعات زیادی درباره وضع اعضای بدن فضانوردان و قدرت کار آنها در موقع پرواز دسترسی پیدا کردند.

آزمایش هايی هم جلبک کلورلا به عمل می آوردیم. ما تقسیم سلول های و رشد این گیاه عجیب را مطالعه کردیم. این گیاه در جریان رشد خود محصولات پر ارزشی مانند پروتئین‌ها، کربوهیدرات ها، چربی ها و ویتامین هايی تولید می کند که اصولاً می توانند نقش غذا را برای سرنشینان ایفا كنند. فقط باید غذاهايی از کلورلا تهیه شود که مزه های عادی داشته باشند. جالب آن که بر اثر تابش نور، اکسیژن از کلورلا متصاعد می‌شود. ایجاد سامانه های بسته زیست محیطی بر پایه کلورلا در داخل ایستگاه مداری می تواند فعالیت مداوم بدون دریافت مجدد مواد غذايی از کره زمین را تأمین كنند که در سفر های بین سیاره ای بسیار ارزشمند است.

پرواز دوم شما ، یک سفر تاریخی و رکورد شکن بود. درباره آن برای ما صحبت کنید.

گرچکو: بله ایستگاه فضایی سالیوت-6 نسل جدید پایگاه های مداری شوروی بود که دو سکوی الحاق داشت و برای کیهان نوردان پروازی رکورد شکن پیش بینی شد. چند سال قبل آمریکایی ها 84 شبانه روز در فضا مانده بودند و ما باید از این فراتر می رفتیم. در اصل قرار بود این ماموریت را کاوالیونک و ریومین انجام دهند که با سایوز-25 به فضا پرتاب شدند اما ناو آنها نتوانست به ایستگاه متصل شود. کمیسیون دولتی پس از بررسی همه جانبه تصمیم گرفت ترکیب گروه های پروازی پیش بینی شده را عوض کند و قانونی گذاشت که بر اساس آن در هر پرواز، باید یک فضانورد با تجربه هم حضور داشته باشد. به این ترتیب من و راماننکو به عنوان سرنشینان سایوز-26 انتخاب شدیم.

برنامه پرواز اصلی ماموریت مانند سایوز-25 شامل پذیرایی از دو گروه اعزامی ( شوروی و بین المللی )، دریافت و تخلیه نخستین سفینه باربری بدون سرنشین جهان و انجام آزمایش های علمی بود، اما کمیسیون دولتی وظیفه جدیدی را هم به ما محول کرد. آنها می گفتند امکان دارد سایوز-25 در زمان اتصال ناموفق خود به قفل الحاق در بخش ورودی صدمه زده باشد به این دلیل، سفینه ما باید به دومین دریچه الحاق که در انتهای سالیوت قرار داشت متصل شود. همچنین ما باید در اولین فرصت با انجام یک راهپیمایی به فضایی، دریچه اتصال اول را از نزدیک بررسی کنیم و ببینیم آیا صدمه دیده یا خیر چون این مساله بسیار حیاتی برای پروازهای بعد و ادامه کار ایستگاه فضایی سالیوت-6 بود.

من و راماننکو در دهم دسامبر سال 1977 با سایوز-26 به فضا پرتاب شدیم و در 11 دسامبر ناو کیهانی به ایستگاه فضایی متصل شد. بعد از بررسی های لازم، دریچه را باز کردیم و به داخل ایستگاه رفتیم. به این ترتیب استفاده عملی از سالیوت-6 در حالت سرنشیندار شروع شد.

تقریبا یک هفته طول کشید تا ما سامانه های ایستگاه را کاملا فعال کردیم و آماده راهپیمایی در فضای باز کیهانی شدیم. بنا به دلایل متعدد، راهپیمایی نه از دریچه مخصوص در بغل بخش ورودی، بلکه از خود دریچه ورودی در 20 دسامبر یعنی 10 شبانه روز بعد از پرتاب صورت گرفت. من تقریبا تا زانو از ایستگاه به فضای بیرون رفتم، محل پهلوگیری، جزئیات دستگاه اتصالی، جاهای اتصال های برقی ، میله های قفل کننده، فشار دهنده ها، قفل ها و لاستیک های متراکم کننده را بررسی کردم و بعداً به وسیله دوربین تلویزیونی رنگی تصویر آن را به زمین فرستادم.

با توجه این دریچه برای عبور فضانورد با لباس راهپیمایی اورلان ساخته نشده با آن لباس به سختی از دریچه عبور کردم. یوری راماننکو در تمام این مدت، از داخل پاهای مرا گرفته بود. بعد که کارم تمام شد او گفت: من تا حالا زمین و ستاره ها را فقط از پشت شیشه پنجره ایستگاه دیده ام بگذار من هم مستقیم آنها را ببینم... من راه را باز کردم تا او به دریچه خروجی برسد او در یک لحظه مثل یک موشک از کنار من پرواز کرد. دیگر داشت بیرون می رفت ناگهان متوجه شدم کابل نگه دارنده او به هیچ جایی متصل نشده است خوشبختانه من توانستم او را نگه دارم و از او پرسیدم، یوری کجا می خواهی پرواز کنی؟!!

دو ساعت بعد، ما لباس های فضایی را در آوردیم و اگر بی وزنی نبود به دلیل خستگی می افتادیم... اما نتیجه ای که گرفتیم ارزش این همه خستگی را داشت: سکوی الحاق سالم است و این یعنی برنامه پرواز صورت می گیرد.

راهپیمایی يك ساعت و 28 دقیقه طول کشید، این نخستین راهپیمایی فضایی کیهان نوردان شوروی از ژانویه سال 69 و سومین در تاریخ فضانوردی شوروی بود!

من و راماننکو توانستیم تمام برنامه پروازی را طبق پیش بینی انجام دهیم. با کیهان نوردان سایوز 27 و 28 ملاقات کردیم و ناو باربری پروگرس برای نخستین بار در زمان سفر ما به فضا پرتاب شد و ما آنرا در ایستگاه فضایی سالیوت-6 تحویل گرفتیم.

و باز هفت سال انتظار برای پرواز بعدی؟

گرچکو: بله سفر بعدی و آخرین پروازم به فضا در 1985 انجام شد. البته آن پرواز طولانی نبود و من برای اثبات نظریه ام و نوشتن پایان نامه دکترایم باید به این سفر می رفتم.

درباره گئورگی میخائیلویچ گرچکو

گئورگی میخائیلویچ گرچکو در 25 مه 1931‏ در لنينگراد به دنیا آمد. دوره متوسطه را در سال 1949 در دبیرستان متوسطه لنینگراد و دانشکده مکانیک نظامی لنینگراد را در 1955 با درجه مهندس مکانیک به اتمام رساند.

در 1967 از دکتری علوم فنی با رساله ای در مورد محاسبه سامانه فرود لونا-9 و لونا 16 در ماه دفاع کرد. در سال 1975 عضو فعال آکادمی بین المللی آستروناتیک ( فضانوردی )، در سال 1975 عضو افتخاری آکادمی علوم چکسلواکی و در 17 فوریه 1984 دکتری علوم فیزیک – ریاضی را دريافت كرد. وي عضو آکادمی علم و تجارت بین المللی بوده و بیش از 28 مقاله منتشر شده علمی دارد. در سال 1984 کتاب « در کادر سیاره » را نوشت.

وي قبل از انتخاب برای فضانوردی در بخش های مختلف دفاتر طراحی و ساخت سامانه های فضایی فعالیت های ارزشمندی داشت به طوری که در سال 1959 به عنوان مهندس ارشد و از سال 1961 به رياست گروه بخش 17 دفتر شماره 1 طراحی و ساخت سامانه های فضایی و بالاخره در 1966 به عنوان رييس گروه آزمایشگر دستگاه های کیهانی انتخاب شد.

در 27 مه 1968 به پیشنهاد وزارت صنایع در کنار کار و فعالیت به عنوان رئیس گروه آزمایشگر دستگاه های کیهانی به گروه فضانوردان پیوست و آموزش برای سفر به فضا را آغاز کرد.

در فوریه 69 دوره آموزش و تمرین در گروه کیهان نوردان برای سفر به مدار ماه مدار ماه را انجام می داد که با تعطیل شدن برنامه به کیهان نوردان جانشین ناو کیهانی سایوز – 6-7-8 با پرداخت. پس از آن، سال ها با سمت فضانورد ذخیره ایفای نقش کرد.

نخستین پرواز فضایی او در 11 ژانویه تا 9 فوریه 1975 به عنوان مهندس سفینه سایوز-17 در ایستگاه مداری سالیوت-4 صورت گرفت و 29 شبانه روز 13 ساعت 19 دقیقه و 45 ثانیه طول کشید.

دومین پرواز فضایی را ار 10 دسامبر 1977 به همراه یوری راماننکو با سایوز-26 در ایستگاه مداری سالیوت6 انجام داد که پروازی رکورد شکن بود و تا 16 مارس 1978 به مدت 96 شبانه روز و 10 ساعت و هفت ثانیه ادامه داشت. در جریان این سفر، او طبق برنامه، یک بار برای بررسی کار محل اتصال در سکوی شماره 1 سالیوت به راهپیمایی فضایی دست زد که يك ساعت و 28 دقیقه طول کشید.

پرواز سوم و آخرین سفرش به فضا را در 17تا 26 سپتامبر 85 به عنوان مهندس سفینه سایوز تی-14 در ایستگاه سالیوت-7 انجام داد و 8 شبانه روز و 21 ساعت و 13 دقیقه و 6 ثانیه در فضا بسر برد.

از اول مارس 92 و پس از خارج شدن از گروه فضانوردان به عنوان پژوهشگر ارشد دانشکده فیزیک جو آکادمی علوم روسیه فعالیت داشت.

وی به دلیل کار های باارزشش در زمینه فناوری فضایی چندین مدال گرفته است که از جمله می توان به دو قهرمان شوروی، سه فرمان لنین، مدال ستاره طلایی قهرمان چکسلواکی، مدال طلایی گاگارین و مدال طلایی تسیولکوفسکی اشاره کرد.

گرچکو به غواصی، اسکی کوهستانی، تیر اندازی و اتومبیلرانی علاقمند است. همچنین به مطالعه تمدن های کهن عشق می ورزد.

گفت‌و‌گو: سيروس برزو - ايسنا