عضو هيئت علمي دانشگاه ايلام گفت: استفاده از چوب درختان به عنوان سوخت، چراي بيش از حد، آتش سوزي‌هاي عمدي و غيرعمدي، طرح‌هاي توسعه‌اي و پديده گرد و غبار مهمترين عوامل تهديد کننده حيات جنگل‌هاي زاگرس است. دکتر جواد ميرزايي در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، ضمن بيان اين مطلب اظهارکرد: جنگل‌هاي زاگرس به عنوان وسيعترين ناحيه رويشي ايران و با 5 ميليون هکتار مساحت، حدود 40 درصد کل جنگل‌هاي ايران را به خود اختصاص داده‌اند. اين ناحيه رويشي که تحت عنوان جنگل‌هاي خشک و نيمه خشک طبقه بندي مي‌شوند، از شهرستان پيرانشهر در آذربايجان‌غربي شروع شده با پوشش دادن 11 استان غربي تا منطقه فيروزآباد در استان فارس تداوم مي‌يابد. وي افزود: جنگل‌هاي زاگرس يکي از مهمترين منابع توليد آب کشور به حساب مي‌آيند به طوري که بر اساس منابع موجود سالانه 150 ميليارد مترمکعب آب در اين منطقه رويشي توليد مي شود و وجود رودخانه‌هاي پرآبي که از اين جنگل‌ها سرچشمه مي‌گيرند، سبب شده که اين منطقه تمرکز جمعيتي بالايي نيز داشته باشد به طوري‌که در اين محدوده رويشي حدود 10 ميليون نفر زندگي مي‌کنند که از اين تعداد بيش از 1.5ميليون نفر به طور مستقيم با جنگل در ارتباط بوده و اين اکوسيستم را تحت تاثير قرار مي‌دهند. عضو گروه جنگل دانشگاه ايلام در خصوص آثار و فوايد اين جنگل‌ها خاطرنشان کرد: علاوه بر اين جلوگيري از فرسايش خاک، حفظ حيات وحش منطقه، افزايش تنوع زيستي و پايداري منطقه، تلطيف آب و هوا، حذف آلودگي‌هاي زيست محيطي، ترسيب کربن، حفظ رطوبت خاک، تعليف دام، محصولات فرعي، گياهان دارويي، چوب سوخت و ساختمان و هزاران فايده ديگري که به صورت مستقيم يا غيرمستقيم عايد انسان‌ها مي‌شود، به واسطه وجود اين جنگل‌هاست. ميرزايي ضمن هشدار به رويه رو به تزايد تخريب جنگل‌هاي اين منطقه اظهار کرد: استفاده از چوب درختان به عنوان سوخت، چراي بيش از حد، آتش سوزي‌هاي عمدي و غيرعمدي، طرح‌هاي توسعه‌اي و پديده گرد و غبار را از مهمترين عوامل تهديد کننده حيات جنگل‌هاي اين منطقه عنوان کرد. وي تصريح کرد: از اين ميان تامين چوب سوخت و چراي دام بيش از ديگر عوامل حيات جنگل‌ها را مورد تهديد قرار داده است. به عنوان شاهدي بر اين مدعا در منطقه زاگرس در يک دوره چراي سه ماهه، دام موجود چهار برابر ظرفيت چراي منطقه است که اين خود سبب افزايش تخريب و حذف گونه‌هاي ارزشمند و خوشخوراک مي‌شود. از طرفي فشار ناشي از کمبود علوفه سبب هجوم دام‌ها به داخل جنگل و در نهايت قطع سرشاخه‌ها براي تامين علوفه مورد نياز آنها بوده است. ميرزايي در ادامه گفت: آتش سوزي‌هاي عمدي و غيرعمدي نيز در اين جنگل‌ها متاسفانه همواره قرباني‌هاي زيادي را به همراه دارند. آتش سوزي، سبب مرگ بسياري از گونه‌هاي گياهي و جانوري و از بين بردن خشکه دارها، لاشبرگ‌ها و مواد آلي خاک شده و سبب تخريب چرخه‌هاي عناصر موجود در يک اکوسيستم مي‌شود که در نهايت مرگ اکوسيستم جنگلي را به همراه دارد. عضو هيئت علمي دانشگاه ايلام در مورد زراعت ديم در زير اشکوب جنگل اظهار کرد: بر اساس آمار اداره منابع طبيعي حدود 800 هزار هکتار اراضي ديم زير اشکوب جنگل وجود دارد که اين امر علاوه بر کاهش سطح ساليانه جنگل‌ها، کيفيت درختان منطقه را به شدت تحت تاثير قرار داده و باعث ضعف فيزيولوژيک درختان و حمله آفات و امراض گرديده است. ميرزايي در خصوص تأثير برنامه‌هاي عمراني بر تخريب جنگل‌ها گفت: با توجه به اجتناب نماپذير بودن برخي از اين طرح‌ها توصيه مي‌شود در زمان احداث و توسعه چنين مواردي نهايت دقت و برنامه ريزي کارشناسانه در خصوص محل استقرار آنها انجام شود تا کمترين ميزان تخريب به طبيعت وارد آيد. علاوه بر اين در صورت امکان از راه‌هاي جايگزين استفاده شود (مانند تلفن که به صورت بي سيم نيز ارائه مي‌شود). عضو گروه جنگل و مرتع دانشگاه ايلام در زمينه راه‌هاي مقابله با اين تهديدات گفت: قرق کردن، استقرار برج‌هاي ديدباني در مناطق حساس به آتش سوزي، تغيير شيوه معيشت جنگل نشينان، توسعه کشت گياهان دارويي و مشارکت مردمي 5 راهکار عمده براي مقابله با اين مخاطرات هستند. ميرزايي در خصوص ضرورت ايجاد مناطق قرق شده تأکيد کرد: در بسياري از مناطق، به ويژه در مجاور روستاها، شهرها و ارتفاعات پايين به جهت ترددهاي بسيار زياد دام و انسان، پوشش گياهي به کلي از بين رفته و خاک در معرض کوبيدگي و فرسايش شديد قرار داشته، حتي گونه‌هاي علفي فرصت استقرار پيدا نمي‌کنند و در صورت استقرار در فصل بهار، به جهت چراي زودهنگام به مرحله بذردهي نمي‌رسند. وي ادامه داد: در صورت استمرار چنين روندي ضمن انهدام کلي پوشش‌هاي گياهي اين مناطق، پوشش ارتفاعات بالا و مناطق دوردست را نيز تحت تاثير قرار مي‌دهند، که اين خود نشانه هايي از يک زنگ خطر جدي براي زاگرس است. بنابراين مسئله قرق جنگل‌هاي زاگرس، بايستي به شدت به ويژه براي مناطقي که حساسيت بيشتري از نظر تخريب دارند، پيگيري و اجرا شود. همچنين در صورت امکان به صورت مصنوعي بذر گونه‌هاي علفي و بوته‌اي را بايستي وارد عرصه‌هاي جنگلي کرد. عضو گروه جنگل و مرتع براي مقابله با آتش سوزي پيشنهاد داد: در بسياري از موارد که جنگل دچار حريق مي‌شود، چنانچه قبل از گسترش آتش سوزي در سطوح وسيع، بتوان در محل حاضر شد، مي توان از ايجاد آتش سوزي‌هاي وسيع و آثار زيانبار آنها جلوگيري کرد. لازمه اينکار استقرار برج‌هاي ديدباني به ويژه در مناطق مستعد آتش سوزي و يا گشت مناسب و مداوم در فصولي که پوشش خشک است، مي‌باشد. وي در ادامه اظهار داشت: بدون شک هزينه احداث چنين ايستگاه‌هايي بسيار کمتر از مجموع هزينه‌هاي خاموش کردن آتش مي باشد. قابل ذکر است که وجود اين ايستگاه‌ها در داخل جنگل از قطع و سرشاخه زني درختان توسط دامداران و يا از چراي بي رويه توسط آنها نيز جلوگيري مي‌کند. ميرزايي ضمن اشاره به اينکه تغيير شيوه معيشت ساکنان منطقه از جمله راه‌هاي مقابله با روند تخريبي موجود است خاطرنشان ساخت: مردمان اين مناطق به خاطر درآمد پايين و وابستگي معيشتشان به جنگل به صورت مستقيم و غيرمستقيم از جمله تبديل جنگل‌ها و مراتع به زمين هاي کشاورزي، زراعت ديم در زير اشکوب جنگل، دامداري سنتي و غيره باعث تخريب اکوسيستم‌هاي طبيعي زاگرس مي شوند. وي براي تغيير اين وضعيت پيشنهاد داد: مشاغلي که تخريب کمتري براي طبيعت به همراه دارند مانند پرورش زنبور عسل، پرورش گياهان دارويي مورد حمايت ويژه دولت قرار گيرند تا ضمن ايجاد اشتغال براي روستانشينان، ميزان تخريب اين رويشگاه‌ها نيز کاهش يابد. از ديگر راه‌هاي پيشنهادي اين مدرس دانشگاه توسعه کشت گياهان دارويي است زيرا در زاگرس تنوع بالايي از گياهان دارويي و صنعتي وجود دارد و رويشگاه بسياري از گونه‌هاي درختي، درختچه‌اي، بوته‌اي و علفي است که مي‌توان از آنها فرآورده‌هاي دارويي و صنعتي به دست آورد. بنابراين در اين زمينه مي‌توان با برنامه ريزي مناسب براي احياء، توسعه و فرآوري اين محصولات، گامي اساسي و پايدار هم در جهت حفاظت از گونه و هم جلوگيري از تخريب آنها با ايجاد اشتغال براي مردمان محلي به وجود آورد. ميرزايي مشارکت مردمي را شرط لازم و کافي تحقق اين راهکارها اعلام کرد: همکاري و همگامي مردم در تمامي مراحل حفظ، احياء، توسعه و بهره برداري بهينه از منابع طبيعي از لوازم اساسي در موفقيت هر برنامه‌اي براي حفاظت از جنگل‌ها و منابع طبيعي است. وي در پايان خواستار توجه مسئولين به اين امر مهم شد و ابراز داشت: از آنجايي‌که در زاگرس مردمان روستايي کاملاً با جنگل در ارتباط مي‌باشند و بيشتر نيازهاي خود را به طور مستقيم يا غير مستقيم از جنگل بدست مي آورند، بنابراين بايستي با برنامه ريزي منظم و فرهنگ سازي درست در جهت حفظ منابع طبيعي، مردمان محلي را در جهت حفظ، احياء، بهره برداي بهينه از محصولات فرعي تشويق و ترغيب کرد. انتهاي پيام